Το γέλιο μπορεί να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας (τουλάχιστον για τους πιο πολλούς...) ωστόσο εξακολουθεί να κρύβει αρκετά μυστικά- όπως τους λόγους για τους οποίους γελάμε, πολλοί εκ των οποίων δεν έχουν να κάνουν με αστείους ανθρώπους.
Όπως αναφέρεται σε κείμενο της Σόφι Σκοτ, καθηγήτριας Γνωσιακής Νευροεπιστήμης του University College London στο BBC, είναι 30 φορές πιθανότερο να γελάσουμε εάν είμαστε με άλλους, παρά αν είμαστε μόνοι μας. Πρόκειται για μια αρχαία, πανταχού παρούσα αντίδραση, η οποία δεν περιορίζεται στους ανθρώπους- έχει καταγραφεί σε πολλά είδη ζώων, μεταξύ των οποίων οι πίθηκοι και ακόμη και οι αρουραίοι: Όταν οι αρουραίοι παίζουν μεταξύ τους, ή όταν γαργαλιούνται, βγάζουν έναν ήχο τον οποίο οι επιστήμονες συσχετίζουν με γέλιο, και χρησιμοποιείται ως ένδειξη πως παίζουν και δεν μάχονται στα αλήθεια.
Στους ανθρώπους το γέλιο χρησιμοποιείται για τη δημιουργία και διατήρηση κοινωνικών δεσμών. Πρόκειται για μια εξωτερική εκδήλωση κατανόησης του ενός προς τον άλλο, και επίσης λειτουργεί ως τρόπος αποκλεισμού για άτομα που είναι εκτός της ομάδας μας. Αυτές οι κοινωνικές και συναισθηματικές διαστάσεις το καθιστούν ιδιαίτερα ισχυρό- οπότε και χρησιμοποιείται ευρέως στην πολιτική και στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Το γέλιο είναι μια αυθόρμητη, ηχητική έκφραση άνευ λέξεων- όπως ένας λυγμός ή μια κραυγή. Ο ήχος που κάνουμε όταν γελάμε είναι πολύ παρόμοιος με αυτούς που αφήνουν οι πίθηκοι όταν παίζουν. Αντίθετα με την ομιλία, η παραγωγή αυτού του ήχου δεν περιλαμβάνει κίνηση της γλώσσας, του σαγονιού ή των χειλιών. Είναι πιο κοντά στον ήχο που κάνουν τα θηλαστικά από ό,τι στην ανθρώπινη ομιλία.
Αν και οι επιστήμονες δεν ξέρουν ακόμα γιατί ακριβώς παράγουμε αυτόν τον ήχο, ίσως να είναι επειδή πρόκειται για έναν από τους απλούστερους τρόπους παραγωγής ήχου με τις φωνές μας- απλά βγάζουμε αέρα προς τα έξω σε ριπές. Ενώ η χρήση του γέλιου από πλευράς μας εξελίσσεται με το πέρασμα του χρόνου, πρόκειται για έμφυτη ενέργεια: Τυφλά και κουφά παιδιά γελούν όταν τα γαργαλάει κάποιος.
Οι κωμικοί «παίρνουν άδεια» για να κερδίσουν το γέλιο του κοινού, αλλά υπάρχουν και πολλοί άλλοι που το χρησιμοποιούν για τους σκοπούς τους- όπως αρκετοί πολιτικοί που το χρησιμοποιούν για να «ξεφορτωθούν»/ υποβαθμίσουν κατηγορίες σε βάρος τους ή αντιπάλους, ή ακόμα και για να βελτιώσουν μια κατάσταση, «ελαφρύνοντάς» την. Επίσης κάποιοι καλλιεργούν σκόπιμα μια «αστεία» εικόνα.
Σε κάθε περίπτωση, παρατηρησιακές μελέτες έχουν υποδείξει πως το περισσότερο γέλιο προκύπτει από σχόλια και δηλώσεις, αντί για αστεία. Αυτός που μιλάει είναι πιο συχνά και αυτός που γελάει, υποδεικνύοντας ότι το γέλιο συχνά δεν είναι μόνο αντίδραση σε κάτι που έχει κάποιος άλλος.
Αυτού του είδους η δημιουργία δεσμών (bonding) μέσω γέλιου εξελίσσεται με το πέρασμα του χρόνου μέσω κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Η κατανόησή μας πάνω σε αυτό φαίνεται να αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια των πρώτων μας χρόνων ως ενηλίκων, και γινόμαστε πλήρως ικανοί να το χρησιμοποιούμε κατά τα 30 μας. Επίσης, εξαρτάται και από την επιθυμία να βρούμε «κοινό χωρίο», ενώ έρευνες έχουν δείξει πως έφηβοι που κινδυνεύουν από ψυχοπάθεια το βρίσκουν λιγότερο «κολλητικό» από τους υπόλοιπους συνομήλικούς τους.
Άλλη μια χρήση του γέλιου είναι η βοήθεια στην αντιμετώπιση καταστάσεων που δημιουργούν στρες: πχ ζευγάρια που συζητούν διαφωνίες με θετικές εκφράσεις όπως το γέλιο βλέπουν το στρες να μειώνεται γρήγορα- ωστόσο αυτό λειτουργεί μόνο εάν μοιράζονται το αστείο και οι δύο.
«Το γέλιο λειτουργεί, όχι επειδή είναι κάποιου είδους μαγική σκόνη που κάνει τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους, αλλά επειδή υποδεικνύει ότι είστε αρκετά άνετοι για να το χρησιμοποιείτε ως εργαλείο για να διαπραγματευτείτε μια καλύτερη διάθεση, μαζί. Επειδή η τελική ανάλυση είναι- για το γέλιο σχεδόν στο σύνολό του- πως οι άνθρωποι γελάνε όταν είναι με ανθρώπους που τους αρέσουν- αλλά επίσης και όταν νιώθουν ασφαλείς. Πότε, πού και με ποιον γελάς σου λέει κάτι πολύ σημαντικό για τον συναισθηματικό σου κόσμο. Το γέλιο μπορεί να είναι ένα πολύ σημαντικό τμήμα του πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας στον χειρισμό δύσκολων καταστάσεων» καταλήγει το κείμενο.