Η λίμνη Ρούπκουντ, ψηλά στα ινδικά Ιμαλάια- περίπου 5.000 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας- φιλοξενεί ένα από τα πλέον ανατριχιαστικά μυστήρια της αρχαιολογίας, το οποίο έχει να κάνει με την παρουσία εκατοντάδων (μέχρι και 800, σύμφωνα με εκτιμήσεις) σκελετών σε αυτήν. Μία νέα μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Nature Communications επιχειρεί να δώσει απαντήσεις- ωστόσο φαίνεται πως τελικά μάλλον προκύπτουν περισσότερα ερωτηματικά.
Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, έρευνες DNA είχαν υποδείξει πως οι νεκροί της Ρούπκουντ προέρχονταν από τη νότια Ασία, και η ραδιοχρονολόγηση έδειξε ότι μάλλον είχαν βρει όλοι τον θάνατο σε ένα γεγονός, κατά το 800 μ.Χ. Ωστόσο, αυτή η θεωρία ανατρέπεται από τις πλήρεις γονιδιωματικές αναλύσεις 38 σκελετών: Τα νέα αποτελέσματα δείχνουν πως 23 από τους νεκρούς προέρχονταν όντως από τη νότια Ασία, αλλά πέθαναν σε ένα ή περισσότερα περιστατικά, μεταξύ του 7ου και του 10ου αιώνα μ.Χ. Ωστόσο, μεταξύ των σκελετών που εξετάστηκαν υπάρχουν και 14 νεκροί που είχαν πεθάνει σε άλλη χρονική περίοδο και προέρχονταν από αλλού- και συγκεκριμένα από την ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη.
Σε σχετική ανακοίνωση του Ινστιτούτου Max Planck, που συμμετείχε στην έρευνα, αναφέρεται πως το αρχαίο DNA αποκαλύπτει πως οι νεκροί που εξετάστηκαν προέρχονταν από τρεις γενετικές ομάδες. «Πρώτα αντιληφθήκαμε την παρουσία πολλαπλών ομάδων στη Ρούπκουντ μετά την αλληλούχιση του μιτοχονδριακού DNA 72 σκελετών. Ενώ πολλά από τα άτομα είχαν μιτοχονδριακές απλοομάδες χαρακτηριστικές των σημερινών ινδικών πληθυσμών, εντοπίσαμε επίσης έναν μεγάλο αριθμό ατόμων με απλοομάδες που ήταν πιο συνηθισμένες σε πληθυσμούς της δυτικής Ευρασίας» είπε ο Κουμαρασάμι Θανγκαράτζ, επιστήμονας του Κέντρου Κυτταρικής και Μοριακής Βιολογίας του ινδικού Συμβουλίου Επιστημονικών και Βιομηχανικών Ερευνών (CSIR) στο Χαϊντεραμπάντ της Ινδίας, ο οποίος άρχισε το σχετικό project πάνω από μια δεκαετία πριν.
Η πλήρης αλληλούχιση του γονιδιώματος των 38 σκελετών αποκάλυψε ότι υπήρχαν τουλάχιστον τρεις διαφορετικές ομάδες μεταξύ των σκελετών της Ρούπκουντ. Η πρώτη αποτελείται από 23 άτομα με καταγωγές που φαίνονται να σχετίζονται με ανθρώπους της σημερινής Ινδίας. Η δεύτερη ομάδα αποτελείται από 14 άτομα με καταγωγή που φαίνεται να συνδέεται στενά με τους κατοίκους της ανατολικής Μεσογείου- ειδικά της σημερινής Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας. Το ένα άτομο που απομένει φαίνεται να προερχόταν από τη νοτιοανατολική Ασία.
Η δεύτερη έκπληξη είχε να κάνει με τις χρονικές περιόδους των θανάτων: Όπως προαναφέρθηκε, προηγουμένως πιστευόταν πως σκοτώθηκαν όλοι μαζί. Ωστόσο, η νέα έρευνα δείχνει ότι οι δύο προαναφερθείσες μεγάλες ομάδες βρέθηκαν στη λίμνη με διαφορά 1.000 ετών. Πρώτα, τα ινδικής καταγωγής άτομα βρέθηκαν και πέθαναν εκεί μεταξύ του 7ου και του 10ου μΧ αιώνα, πιθανώς σε πολλαπλά περιστατικά, ξεχωριστά μεταξύ τους χρονικά. Ωστόσο, τα άτομα των άλλων ομάδων (που πιθανότατα αποτελούνταν από ταξιδιώτες από την ανατολική Μεσόγειο και τη νοτιοανατολική Ασία) έφτασαν εκεί κάπου μεταξύ του 17ου και του 20ού αιώνα.
Τι συνέβη;
Όσον αφορά στο πώς και γιατί πέθαναν τόσοι άνθρωποι εκεί, και μάλιστα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, με διαφορά περίπου 1.000 ετών, το μυστήριο εξακολουθεί να παραμένει βαθύ: Όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα του National Geographic, το ενδεχόμενο μάχης φαίνεται απίθανο, καθώς τα λείψανα ανήκουν τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες και δεν βρέθηκαν όπλα ή ίχνη βίας. Επίσης, φαίνεται ότι ήταν υγιείς, οπότε και αποκλείεται το ενδεχόμενο κάποιου είδους επιδημίας.
Ωστόσο, ίσως κάποιες ενδείξεις να υπάρχουν στην τοπική παράδοση, τουλάχιστον για το ένα περιστατικό- και συγκεκριμένα σε ένα τραγούδι όπου περιγράφεται μια βασιλική τελετή κατά τη διάρκεια του Ρατζ Τζατ, προσκυνήματος στην περιοχή κάθε 12 χρόνια, προς τιμήν της θεάς Νάντα Ντέβι, στην οποία ο ιερός χώρος βεβηλώθηκε με την παρουσίας χορευτριών. Η θεά αντέδρασε με οργή, σκοτώνοντας του επισκέπτες με «σιδερένιες μπάλες» από τον ουρανό.
Ένα ενδεχόμενο είναι τα θύματα να ήταν προσκυνητές που σκοτώθηκαν κατά την τελετή όταν τους χτύπησαν ακραίες καιρικές συνθήκες (χαλάζι). Μεταξύ των σκελετών βρέθηκαν κάποιου είδους παρασόλια, ενώ κάποια κρανία φέρουν κατάγματα. Όσον αφορά στους επισκέπτες από τη Μεσόγειο, είναι άγνωστο πώς βρέθηκαν εκεί.