«Είναι πραγματικά ενδεικτικό πως οι κορυφαίοι επιστήμονες του κόσμου δημοσίευσαν μια έκθεση που ουσιαστικά λέει ότι ο πολιτισμός όπως τον ξέρουμε θα τελειώσει, εκτός εάν ο κόσμος ενωθεί για να δώσει ένα τέλος στα ορυκτά καύσιμα και σχεδόν κανείς δεν νοιάζεται».
Με αυτό το tweet, ο Peter Kalmus, κλιματικός επιστήμονας στη ΝASA και συγγραφέας επιστημονικών βιβλίων για την κλιματική αλλαγή, εξέφρασε την απογοήτευση πολλών από εμάς στην αντίδραση της παγκόσμιας πολιτικής, οικονομικής και μιντιακής κοινότητας σε μια ακόμα βαριά καμπάνα που έπεσε πάνω τους αλλά δεν τους ακούμπησε.
Σε περίπτωση όμως που δεν έχετε ιδέα σε τι αναφέρομαι, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος ή αλλιώς IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) είναι το όργανο του ΟΗΕ για την αξιολόγηση των επιστημών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και δημοσίευσε την έκτη έκθεση αξιολόγησης στις 20 Μαρτίου. Η έκθεση αυτή, στην οποία συμμετείχαν 93 συγγραφείς, οι οποίοι αξιολόγησαν εκατοντάδες επιστημονικές δημοσιεύσεις, αναφέρει για ακόμα μία φορά πως ο ρυθμός περιορισμού της κλιματικής αλλαγής δεν είναι επαρκής.
Συγκεκριμένα, επιβεβαιώνει πως η παγκόσμια μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 1.1°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Αυτό οδήγησε σε συχνότερα και εντονότερα ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν προκαλέσει ολοένα και πιο επικίνδυνες επιπτώσεις στο περιβάλλον και τους ανθρώπους σε κάθε περιοχή του κόσμου. Οι πιο έντονοι καύσωνες, οι έντονες βροχοπτώσεις και άλλες ακραίες καιρικές συνθήκες αυξάνουν περαιτέρω τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα ενώ η ίδια η έκθεση προβλέπει τη ραγδαία επιδείνωση της πρόσβασης σε νερό και τρόφιμα.
Ιδιαίτερα για τις χώρες του νότου που πλήττονται ήδη από την κλιματική αλλαγή, η έκθεση αναγνωρίζει την αναγκαιότητα στήριξης για τις απώλειες και τις ζημιές που βιώνουν καθώς όπως αναφέρει, σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη ζει σε περιοχές πολύ ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Την τελευταία δεκαετία, οι θάνατοι από πλημμύρες, ξηρασία και τυφώνες ήταν 15 φορές υψηλότεροι σε αυτές τις περιοχές.
Η συνάδελφος μου Flora Vano, Διευθύντρια της ActionAid Βανουάτου, μιας νησιωτικής χώρας του Ειρηνικού, που πλήττεται συχνά από ακραία καιρικά φαινόμενα, διαβάζοντας την έκθεση δήλωσε πως «καταδεικνύει την κακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο πλανήτης και προβλέπει ένα μέλλον γεμάτο από ολοένα και σφοδρότερα και συχνότερα καταστροφικά καιρικά φαινόμενα. Στο Βανουάτου, αρκεί να βγω από το σπίτι μου για να διαπιστώσω και μόνη μου τη σκληρή πραγματικότητα ενός κόσμου όπου η μέση θερμοκρασία αυξάνεται. Μόνο αυτόν τον μήνα έχουμε πληγεί από δύο κυκλώνες μέσα σε μία εβδομάδα. Η κατάστασή μας είναι απελπιστική. Αυτή είναι η πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Δεν θέλουμε να μας πουν να μετακομίσουμε σε ένα άλλο νησί ή σε μία άλλη χώρα».
Παρά τις δυστοπικές περιγραφές, η ίδια η έκθεση και το συνοδευτικό δελτίο Τύπου της προσπάθησαν να κρατήσουν έναν αισιόδοξο τόνο, με τους τίτλους να δηλώνουν πως είναι εφικτό να συγκρατήσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5°C και πως οι λύσεις υπάρχουν ήδη αρκεί να δράσουμε τώρα. Και αυτό όχι μόνο γιατί χρειαζόμαστε την αισιοδοξία στη ζωή μας αλλά γιατί οι ίδιοι οι συγγραφείς της έκθεσης υποστηρίζουν πως αν πιστέψουμε πως η κλιματική δυστοπία και η επακόλουθη κοινωνική κατάρρευση είναι αναπόφευκτες, τότε δεν θα πιέσουμε αρκετά τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ να απεξαρτηθούν σήμερα από τα ορυκτά καύσιμα. Ενάντια στη γενιά των doomers (τα άτομα που πιστεύουν πως δεν υπάρχει μέλλον), η έκθεση υπογραμμίζει τα ήδη θετικά βήματα στην προστασία των οικοσυστημάτων και καλεί για συντονισμό του πολιτικού, τεχνολογικού και χρηματοοικονομικού κεφαλαίου και αλλαγές στους τομείς της παραγωγής τροφίμων, μεταφορών, ενέργειας και βιομηχανίας, μεταξύ άλλων.
Στη δουλειά μου, ως υπεύθυνη εκστρατείας για την κλιματική δικαιοσύνη, συναντώ περισσότερα άτομα που πιστεύουν πως δεν μπορούμε να περιορίσουμε την κλιματική κρίση παρά άτομα που την αρνούνται. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα συναναστρέφομαι με νέα άτομα που είναι απογοητευμένα από τις υπάρχουσες πολιτικές, με βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, με αγωνία για το παρόν και περιορισμένα όνειρα για ένα καλύτερο μέλλον.
Η συχνότερη ερώτηση που μου κάνουν μετά από τέτοιες συζητήσεις είναι «και εγώ τώρα τι μπορώ να κάνω;». Η αλήθεια είναι πως διαβάζοντας αυτές τις εκθέσεις και τους τίτλους των άρθρων για τους κινδύνους που έρχονται νιώθουμε πως δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά. Ωστόσο, η ελπίδα βρίσκεται στα μικρά - κάθε συζήτηση με τους γύρω μας, κάθε αλλαγή προς μια πιο βιώσιμη καθημερινότητα, κάθε ψήφος προς πολιτικούς που προωθούν την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, κάθε συμμετοχή σε ομάδες που διεκδικούν καλύτερες κοινωνίες είναι βήματα προς έναν κόσμο που όχι απλώς μας χωράει αλλά μας φροντίζει όλους και όλες.
Διαβάστε περισσότερα για τη δράση της ActionAid για το κλίμα εδώ.