Πάνω από δύο χρόνια μετά το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Brexit είναι (περίπου) εδώ. Ωστόσο, ενώ η χώρα αναμένεται να αποχωρήσει από την ΕΕ στις 29 Μαρτίου 2019, η Βρετανία παραμένει διαιρεμένη ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα, περισσότερο από ποτέ, με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου να έρχεται να οξύνει τα πνεύματα περαιτέρω και να ενθαρρύνει τους οπαδούς τους Remain.
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που αφήνει ανοιχτό το «παράθυρο» ανάκληση του Brexit
«Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ελεύθερο να ανακαλέσει μονομερώς την ειδοποίηση της πρόθεσής του να αποχωρήσει από την ΕΕ» αναφέρεται στο κείμενο της απόφασης, που αναγνώστηκε το πρωί της Δευτέρας από τους δικαστές.
Όπως αναφέρει η απόφαση, κάθε κράτος μέλος της ΕΕ μπορεί να ανακαλέσει τη διαδικασία του άρθρου 50 περί αποχώρησης από την ΕΕ χωρίς να χρειαστεί έγκριση από κάποιο άλλο κράτος-μέλος.
Σύμφωνα με τον Guardian, η απόφαση ενισχύει το επιχείρημα των πολέμιων του Brexit, που ζητούν δεύτερο δημοψήφισμα για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκη Ένωση.
Μία μέρα πριν η Μέι επιχειρήσει να περάσει τη συμφωνία για το Brexit από το βρετανικό κοινοβούλιο, η απόφαση έρχεται να δυσκολέψει κι άλλο το έργο της.
Οι δικαστές του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου απέρριψαν τα επιχειρήματα τόσο της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι το άρθρο 50 -περί αποχώρησης ενός κράτους-μέλους από την ΕΕ- δεν θα μπορούσε να ανακληθεί μονομερώς.
Τα προβλήματα της Μέι
Η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι συμφώνησε για τους όρους του «διαζυγίου» με τους ηγέτες των υπολοίπων κρατών μελών της ΕΕ, αλλά οι νομοθέτες στο βρετανικό κοινοβούλιο πρέπει να εγκρίνουν τη λεγόμενη συμφωνία εξόδου. Σε συνηθισμένες εποχές, μια συντηρητική κυβέρνηση με απλή πλειοψηφία θα ήταν σε θέση να περάσει εύκολα τη συμφωνία από Βουλή των Κοινοτήτων. Ενδεχομένως, με λίγη αναστάτωση. Αλλά οι καιροί που ζούμε είναι ασυνήθιστοι.
Η Μέι δεν μπορεί να στηριχθεί στα μέλη του κοινοβουλίου που προέρχονται από το κόμμα της - και πολύ λιγότερο σε εκείους που ανήκουν στο Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας (DUP), το οποίο υποστηρίζει την κυβέρνηση μειοψηφίας του Μέι.
Σήμερα, κανένας σχολιαστής στη χώρα δεν προβλέπει να έχει η Βρετανή πρωθυπουργός αρκετή υποστήριξη, όταν οι βουλευτές θα ψηφίσουν στις 11 Δεκεμβρίου.
Ακόμα και αν πετύχει μία οριακή υπερψήφιση στη Βουλή, το ερώτημα παραμένει: Και μετά, τί;
H βρετανική έκδοση της HuffPost επεξεργάστηκε ένα σύντομο οδηγό για το τι θα συμβεί μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα στη βρετανική πολιτική σκηνή.
- Που βρισκόμαστε τώρα;
Aπό την Τρίτη 4 Δεκεμβρίου 2018, οι βουλευτές ξεκίνησαν πέντε ημέρες συζητήσεων πριν από αυτό που περιγράφεται ως η «ουσιαστική ψηφοφορία» για τη συμφωνία του Brexit. Η συμφωνία εξόδου που συζητούν, περιγράφει τους όρους με τους οποίους το Ηνωμένο Βασίλειο θα εγκαταλείψει την ΕΕ και θα διαμορφώσει την επιθυμητή μελλοντική σχέση. Η ψηφοφορία αναμένεται στις 11 Δεκεμβρίου, αλλά αυτό δεν έχει «κλειδώσει» 100%. Έχουν κατατεθεί τροπολογίες από δύο βουλευτές του Εργατικού Κόμματος για την παράταση του χρόνου της συζήτησης που διεξάγεται.
- Μπορεί να πάρει αρκετές ψήφους το σχέδιο της Μέι;
Πιθανώς όχι.
Περίπου 20 συντηρητικοί βουλευτές δήλωσαν δημοσίως ότι θα ψηφίσουν κατά του αποτελέσματος της διαπραγμάτευσης που έκανε η Τερέζα Μέι.
45 δήλωσαν ότι δεν θα ψηφίσουν υπέρ και περισσότεροι από 20 δήλωσαν ότι είναι δυσαρεστημένοι. Η ανησυχία τους προέρχεται, όπως λένε, από το γεγονός ότι η συμφωνία ευθυγραμμίζει το Ηνωμένο Βασίλειο - πολύ στενά με την ΕΕ. Και ισχυρίζονται ότι η Μέι είναι έτοιμος να παραδώσει ένα κατ’όνομα Brexit και μόνο.
Δεδομένου ότι η Μέι δεν έχει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, θα ποντάρει στη στήριξη των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Η κυβέρνηση μειοψηφίας της Μέι βλέπει ταυτόχρονα τον ένα εταίρο της (το Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας) ο οποίος συνήθως ψηφίζει με την κυβέρνηση για να περάσει η νομοθεσία, να εκφράζει τις ανησυχίες του για το πώς η συμφωνία διακινδυνεύει να χωρίσει το νησί της Ιρλανδίας από την ηπειρωτική χώρα, τουλάχιστον ως προς τις εμπορικές συναλλαγές.
Το Εργατικό Κόμμα, η επίσημη αντιπολίτευση, αρνήθηκε επίσης να εγκρίνει τη συμφωνία του Brexit, λέγοντας ότι ανησυχούν για τον αντίκτυπο στην απασχόληση και στη Βόρεια Ιρλανδία.
Με αυτά τα δεδομόενα, ακόμα και η πιθανότητα να εγκριθεί οριακά η συμφωνία με την απλή πλειοψηφία των 320 από τους 639 βουλευτές που έχουν δικαίωμα ψήφου, μοιάζει εξαιρετικά περιορισμένη.
- Ποιες είναι οι τροπολογίες που πρέπει να ψηφιστούν;
Οι ψηφοφορίες δεν περιορίζονται στους όρους της συμφωνίας της Μέι. Το Εργατικό Κόμμα έχει καταθέσει μια τροπολογία που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι βουλευτές θα «επιδιώξουν κάθε επιλογή» που εμποδίζει το Ηνωμένο Βασίλειο να εγκαταλείψει την ΕΕ, με τους όρους που διαπραγματεύτηκε η Μέι, ή να αποχωρήσει η Βρετανία από την ΕΕ χωρίς καμία συμφωνία.
Για την ακρίβεια, χαρακτηρίζουν «συντριβή» για τη Βρετανία το ενδεχόμενο να αποχωρήσει χωρίς καμία συμφωνία με τους Ευρωπαίους.
- Τι θα συμβεί εάν κερδίσει την ψηφοφορία η Μέι;
Στην απίθανη περίπτωση που οι βουλευτές από όλο το πολιτικό φάσμα θα στοιχηθουν πίσω από την πρωθυπουργό, το αποτέλεσμα θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να εισαγάγει το νομοσχέδιο της ΕΕ (συμφωνία εξόδου) στα κοινοβούλια, είτε πριν από τα Χριστούγεννα - είτε μετά από τις διακοπές (τις αργίες για το κοινοβούλιο) τον Ιανουάριο.
Δηλαδή, θα δρομολογηθεί μια ομαλή κίνηση της Βρετανίας προς τις πύλες εξόδου της ΕΕ.
- Τι συμβαίνει εάν χάσει την ψηφοφορία η Μέι;
Θα περίμενε κανείς ότι η πρωθυπουργία της θα λάβει τέλος, σωστά; Ενώ αυτό είναι ένα πιθανό αποτέλεσμα, δεν είναι το μόνο. Είναι ένα από τα πιο πιθανά σενάρια.
- Θα μπορούσε, όμως, να προσπαθήσει ξανά. Αυτό θα εξαρτηθεί από το μέγεθος της ήττας της.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ανένδοτη ότι πρόκειται για συμφωνία «take it - or leave it», την οποία δεν πρόκειται να επαναδιαπραγματευτεί. Αλλά αν αντιμετωπίσει την απειλή ενός καταστροφικού Brexit και μετά από μια μικρή ήττα της Μέι στη Βουλή των Κοινοτήτων, μπορεί να φανταστεί κανείς ότι θα γινόταν μία ύστατη προσπάθεια να πειστούν οι βουλευτές υπέρ της ομαλής εξόδου της Βρετανίας, μετά από ορισμένες «αισθητικές» έστω διορθώσεις.
Ωστόσο υπάρχουν και πολλά άλλα σενάρια με υπο-περιπτώσεις...
1. Το τέλος της πρωθυπουργίας της Τερέζα Μέι
Μπορεί η ίδια να δηλώνει ανένδοτη και ότι θα παραμείνει πρωθυπουργός ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Αλλά μια ήττα της τάξης των 200 ψήφων - που θα ισοδυναμούσε με εξέγερση από πολλούς δικούς της βουλευτές - θα την υποχρέωσε σε έξοδο.
2. Μπορεί να εξαναγκαστεί η Μέι σε παραίτηση, από μια συντηρητική εξέγερση
Οι συντηρητικοί βουλευτές που αντιτίθενται έντονα στη συμφωνία της Μέι, έχουν ήδη αποτύχει να απαλλαγούν από αυτήν, αγωνιζόμενοι να συγκεντρώσουν αρκετή υποστήριξη ώστε να κινήσουν διαδικασίες για ανάδειξη νέας ηγεσίας.
3. Δεύτερο δημοψήφισμα
Ναι, η επιλογή μίας νέας προσφυγής στη λαϊκή ετυμηγορία είναι μια επιλογή. Η Μέι το έχει αποκλείσει, ενώ αντίθετα οι Εργατικοί έχουν υποστηρίξει την ιδέα - αλλά μόνο αν δεν έχουν γενικές εκλογές. Θα απαιτούσε ενδεχομένως παράταση του διετούς χρονοδιαγράμματος για να συμφωνηθεί μια νέα συμφωνία Brexit, αλλά ένα ανώτερο στέλεχος των συντηρητικών πρότεινε ένα άλλο δημοψήφισμα, λέγοντας ότι θα μπορούσε να διεξαχθεί λογικά μέχρι τα τέλη Μαΐου.
4. Μπορεί να προτιμήσει τις γενικές εκλογές
Η πρωθυπουργός θα μπορούσε να ελπίζει ότι οι ψηφοφόροι - μέσω των εκλογών - θα υποστηρίξουν το σχέδιό της. Οι συντηρητικοί δεν τις επιθυμούν όμως σε αυτη τη φάση.
5. Η εργατική τάξη προσπαθεί να επιβάλλει εκλογές
Ως αντιπολίτευση, το Εργατικό Κόμμα θα έπρεπε να κερδίσει μια ψήφο «μη εμπιστοσύνης» στον πρωθυπουργό του κοινοβουλίου. Στη συνέχεια, ο Μάιος θα βασιζόταν στους Συντηρητικούς για τη σύσταση μιας κυβέρνησης η οποία θα μπορούσε να κερδίσει μια δεύτερη ψήφο μη εμπιστοσύνης και αν δεν ζητούσε γενικές εκλογές. Αυτό θα σήμαινε ότι το DUP και ένας συμπλέκτης των αντάρτες του Tory θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο Corbyn, κάτι που μοιάζει απίθανο.
6. Brexit...έτσι χωρίς σχέδιο
Από την Τράπεζα της Αγγλίας έχουν διατυπωθεί «μαύρες» προβλέψεις, σύμφωνα με τις οποίες ο αντίκτυπος της αποχώρησης από την ΕΕ χωρίς συμφωνία στις 29 Μαρτίου θα μπορούσε να είναι καταστροφικός. Ορισμένοι ευρωσκεπτικιστές στο στρατόπεδο των Τόρις - που ονομάστηκαν “Brexiteers” - λένε ότι αυτό είναι υπερβολικό. Αλλά αν αποτύχει οτιδήποτε άλλο, είναι πιθανό να καταλήξουμε σε ένα σενάριο «συντριβής».
7. Καθόλου Brexit
Είναι η πιο απίθανη προοπτική. Ωστόσο, αυτό το «τρελό» σενάριο έλαβε νέα ώθηση μετά από μία γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που ανέφερε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε απλώς να... αλλάξει γνώμη και να εγκαταλείψει το Brexit - χωρίς να χρειάζεται την έγκριση των 27 άλλων κρατών της ΕΕ. Θα ήταν συνετό, λοιπόν, να μην αποκλείσουμε τίποτα.