Η δεκαετία του 1970 ήταν η χρυσή εποχή ταινιών καταστροφής. Στο νου έρχονται οι κλασσικές, σε εμάς τους νέους, όπως ο Πύργος της κολάσεως, η περιπέτεια του Ποσειδώνα κ.α. Η τυποποιημένη φόρμουλα των ταινιών εκείνων ήταν οι εξαιρετικά ανόμοιοι χαρακτήρες που συνδυαστικά, συντελούσαν στην σωτηρία.
Η ιστορία του αντισυλληπτικού χαπιού, ακολουθεί την ίδια φόρμουλα. Ένας Ελβετός κτηνιάτρος, ένας εκκεντρικός χημικός στην μέση της ερήμου, ένας βιολόγος, μία πλούσια κληρονόμος και φεμινίστρια, και ένας Καθολικός γυναικολόγος.
Ας σκεφτούμε μία κλασσική ελβετική σκηνή. Αγελάδες βοσκούν στα αλπικά λιβάδια. Μια γαλακτοπαραγωγική φάρμα έχει ως στόχο να παράγει όσο το δυνατόν πιο πολύ γάλα. Κατά συνέπεια, οι κτηνοτρόφοι θα πρέπει να γονιμοποιούν συνεχώς τις αγελάδες τους. Όταν το μοσχαράκι απογαλακτιστεί, η αγελάδα «στεγνώνει» για να επανέλθει η γονιμότητα της. Αυτός ο κύκλος είναι κρίσιμος και πρέπει να είναι ακριβής. Τελικά, ένας πρακτικός (;) Ελβετός βρήκε την λύση όταν ανακάλυψε ότι εάν έβαζε το χέρι του στον πρωκτό της αγελάδας και έσπαζε μία εύθραυστη δομή δια μέσου του τοιχώματος του εντέρου, η αγελάδα γινόταν γρήγορα γόνιμη ξανά. Το 1898, ο Έρβιν Τσόκε, καθηγητής κτηνιατρικής, κατέγραψε και δημοσίευσε την “τεχνική πρωκτικής αποκατάστασης” καθώς και την δομή που έσπαζαν οι κτηνοτρόφοι – το ωχρό σωμάτιο.
Το 1916, βιεννέζοι βιολόγοι έδειξαν ότι το εκχύλισμα του ωχρού σωματίου αποτρέπει την ωορρηξία, σε θηλυκά ποντίκια – και ονομάστηκε προγεστερόνη.
Φυσικά, τότε, δεν υπήρχε η παραμικρή πρακτική χρησιμότητα για την εν λόγω ουσία μιας και ήταν αντισυνταγματικό, για την προστασία των ηθών, η οποιαδήποτε έρευνα ή διασπορά πληροφοριών για την αντισύλληψη. Επιπλέον, η σύνθεση της προγεστερόνης στο εργαστήριο δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση, μάλιστα θεωρείτο ένας από τους άλυτους γρίφους της εποχής.
Ο Ράσσελ Μάρκερ μετά από έναν χρόνο μεταπτυχιακής έρευνας, πέτυχε τόσα ώστε να του απονεμηθεί διδακτορικό. Αρνήθηκε. Παράτησε τις μεταπτυχιακές σπουδές τού και ανέλαβε μία θέση ερευνητή στην Ethyl Corporation. Εκεί ανακάλυψε έναν τρόπο για να μπορεί να μετρηθεί την απόδοση της βενζίνης, στοιχειοθετώντας το ίσο-οκτανιο ως το τέλειο εκρηκτικό (100 οκτάνια) και το επτάνιο ως το χειρότερο (0 οκτάνια).
Ο Μάρκερ βαρέθηκε την χημεία των υδρογοναθράκων και ασχολήθηκε πλήρως με το άλυτο πρόβλημα – την σύνθεση της προγεστερόνης, αλλά με μία διαφορετική προσέγγιση. Αντί να την “συναρμολογήσει” αποφάσισε να αποικοδομήσει ένα ακόμη μεγαλύτερο μακρομόριο. Η διοσγενίνη ήταν το μόριο που έφερε τελικά την συνθετική προγεστερόνη και το φυτό που παρήγαγε την μεγαλύτερη ποσότητα διοσγενίνης, ήταν η μεξικάνικη γλυκοπατάτα.
Παραιτήθηκε από την θέση ερευνητή, νοίκιασε μία αποθήκη στο Μεξικό και σύλλεξε 10 τόνους γλυκοπατάτας. Εν τέλει, πάραξε 3 κιλά προγεστερόνης, αξίας 1.000 δολαρίων το γραμμάριο, δηλαδή μία περουσία! Παρόλα αυτά παραιτήθηκε ξανά, εγκαταλείποντας όλα τα δικαιώματα σύνθεσης προγεστερόνης και αφοσιώθηκε στην κατασκευή περίτεχνων κοσμημάτων.
Τα δύσκολα μόλις ξεκινούσαν, σε δύο μέτωπα: το πρώτο είναι το βασικό πρόβλημα με όλα τα φάρμακα που χορηγούνται δια στόματος. Πώς να μην αδρανοποιηθεί η δραστική ουσία από τα υγρά του στομάχου και να απορροφηθεί επιτυχώς από το λεπτό έντερο. Το δεύτερο είναι πως σε μία κοινωνία που απαγορεύει την αντισύλληψη, κάποιος μπορεί να επενδύσει σε αυτή;
Το πρώτο επιλύθηκε από τον Γκρέγκορι Πίνκους που επινόησε το «παιδί του σωλήνα» (in vitro γονιμοποίηση). Για να χρηματοδοτηθεί, ο Πίνκους συμμάχησε με μία διαβόητη φεμινίστρια, την Μάργκαρετ Σάνγκερ. Έτσι, τρεις διαφορετικές ενώσεις προγεστερόνης, σε κουνέλια απέτρεψαν την εγκυμοσύνη χωρίς σοβαρές παρενέργειες, ανοίγοντας τον δρόμο για κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.
Για το τελευταίο χρειαζόταν ένας κλινικός ιατρός, ο Δρ Τζων Ροκ, ένας πιστός Καθολικός που είχε δει τα σοβαρά γυναικολογικά προβλήματα σε γυναίκες που τεκνοποιούσαν δίχως όρια. Εκείνος, παραδόξως, χορηγούσε ενέσιμη προγεστερόνη για να διεγείρει έμμεσα την ωορρηξία τους. Στη συνέχεια σταματούσε την θεραπεία και τα «ξεκούραστα» ωάρια των γυναικών μπορούσαν να γονιμοποιηθούν πιο εύκολα. Το ένστικτο του Ροκ ήταν σωστό.
Ενώ ο ομοσπονδιακός νόμος απέτρεπε πειράματα για το έλεγχο της γονιμότητας, ο Ροκ δέχτηκε να χορηγήσει την δια στόματος προγεστερόνη για να «ξεκουράζει» τις γυναίκες για την επόμενη «σύλληψη». Κατά συνέπεια αυτή η έρευνα θα χαρακτηριζόταν ως «έρευνα γονιμότητας» και όχι «έρευνα αντισύλληψης».
Οι 50 εθελόντριες που δέχτηκαν το φάρμακο δια στόματος το 1954, δεν είχαν ωορρηξία και σοβαρές παρενέργειες. Και το σημαντικότερο, τα αποτελέσματα ήταν παροδικά χωρίς να προκαλούν μόνιμη στειρότητα.
Ο Αέτιος ο Αδίμηνος, ένας γιατρός του 19ου αιώνα συμβούλευε τις γυναίκες να αποφύγουν την εγκυμοσύνη φορώντας όρχεις γάτας μέσα σε έναν σωλήνα δεμένο γύρω από τη μέση τους. Στον 21ο αιώνα, το Χάπι καταναλώνεται από 219 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως.
Κάποτε είχε ειπωθεί ότι «όποιος έχει φωνητικές χορδές δεν σημαίνει ότι μπορεί, και θέλει, να γίνει τραγουδιστής ’Οπερας».
Τολμώ να συμφωνώ.
Βιβλιογραφία
1. Dhont, M., History of oral contraception. Eur J Contracept Reprod Health Care, 2010. 15 Suppl 2: p. S12-8.
2. History of oral contraception. Virtual Mentor, 2000. 2(6).
3. A history of oral contraception: from evolution to revolution. AWHONN Voice, 1995. 3(8): p. 6, 11.