Σήμερα διεξάγεται το δημοψήφισμα στα Σκόπια. Πριν φθάσουμε στο αποτέλεσμα – ναι ή όχι για τη συμφωνία των Πρεσπών, μαζί με την προοπτική ένταξης σε ΝΑΤΟ και ΕΕ – το κρίσιμο είναι η συμμετοχή των πολιτών σε αυτό. Διότι, για να είναι έγκυρο χρειάζεται να ψηφίσουν το 50% τουλάχιστον των πολιτών, περίπου 903.000.
Ας δούμε τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών για να καταλάβουμε την κατάσταση:
Το βέβαιο είναι ότι θα ψηφίσουν μαζικά οι αλβανικής καταγωγής πολίτες που, με βάση τις τελευταίες εκλογές (Δεκεμβρίου 2016) στην ΠΓΔΜ, είναι περίπου 210.000 ψηφοφόροι. Από την σλαβική συνιστώσα του πληθυσμού, θα συμμετάσχουν σε υψηλό ποσοστό οι οπαδοί του Ζάεφ, περί τις 437.000. Αν αυτοί οι πολίτες αθροιστούν, δηλαδή Αλβανικά κόμματα και «σοσιαλδημοκρατικό» κόμμα, και με δεδομένο ότι η μεγάλη πλειοψηφία των 455.000 ψηφοφόρων του VMRO μάλλον θα επιλέξουν την αποχή (όπως, άλλωστε, υπέδειξε και ο Πρόεδρος της χώρας), τότε είναι προφανής η δυσκολία επίτευξης του ορίου του 50% και, πολύ απλά, το δημοψήφισμα δεν θα είναι έγκυρο.
Η πολιτική απάντηση του Ζάεφ σε αυτήν την περίπτωση είναι έτοιμη, αλλά θα εξαρτηθεί από το ποσοστό του «ναι». Αν αυτό είναι πάνω από 600.000, τότε εύκολα θα ισχυριστεί ότι είναι πάνω από το 50% εκείνων που ψήφισαν στις εκλογές του Δεκεμβρίου 2016. Αν όχι, τότε το μέγεθος του πολιτικού του προβλήματος θα εξαρτηθεί από το πόσο χαμηλό θα είναι το ποσοστό του «ναι». Και ανάλογη θα είναι η πολιτική του δύναμη να πιέσει τους βουλευτές του VMRO, αφού έχει δημόσια δεσμευτεί πως, ούτως ή άλλως, θα φέρει την συνταγματική αναθεώρηση στη Βουλή.
Ας δούμε όμως και τους αριθμούς των εδρών στη Βουλή, καθώς για την Συνταγματική αναθεώρηση απαιτούνται τα δύο τρίτα των βουλευτών, δηλαδή 80. Ακόμη και αν προστεθούν και οι 20 βουλευτές των αλβανικών κομμάτων μαζί με τους 49 του Ζάεφ, τότε χρειάζονται άλλοι 11 για να επιτευχθεί ο απαραίτητος αριθμός. Αυτός ο αριθμός θα αναζητηθεί μεταξύ των βουλευτών του VMRO. Σύμφωνα με τον Τύπο, φαίνεται πως ήδη υπάρχουν κάποιοι – περίπου 4 με 5 – που μάλλον θα ψηφίσουν υπέρ της συνταγματικής αναθεώρησης και, κατά συνέπεια, υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Το ερώτημα είναι βέβαια αν αυτό θα επαληθευτεί και αν μπορεί να πραγματοποιηθεί το συγκεκριμένο σενάριο, λαμβάνοντας υπόψη δύο στοιχεία. Το πρώτο είναι το ποσοστό του «ναι», συγκριτικά με το ποσοστό συμμετοχής στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές. Το δεύτερο είναι πως, αμέσως μετά το δημοψήφισμα, το VMRO μπορεί να πάει σε συνέδριο για να εκλέξει αρχηγό. Αν ο νυν επικεφαλής Μισκόσκι πετύχει τη συσπείρωση, τότε θα είναι δύσκολο να διαρρεύσουν βουλευτές του. Αν όμως υπάρξει διάσπαση – που και για αυτήν γίνεται συζήτηση – τότε ο απαιτούμενος για την αναθεώρηση αριθμός θα είναι πιο εύκολο να βρεθεί.
Με άλλα λόγια, η πορεία για την έγκριση της Συμφωνίας των Πρεσπών αφενός μπορεί να προκαλέσει πολιτικές ανακατατάξεις στην γείτονα, αφετέρου δεν είναι ούτε εύκολη ούτε βέβαιη. Τελικά, δηλαδή, ενδέχεται, και να μην εγκριθεί!
Τούτο βεβαίως δεν σημαίνει απαραίτητα κάτι για την κατάσταση της ευρύτερης περιοχής, αφού τα πράγματα θα παραμείνουν ως έχουν. Ενδεχομένως όμως να επιτρέψουν στην ελληνική πλευρά να αναδείξει τον εθνικισμό και την αδιαλλαξία των Σκοπιανών στο θέμα, αλλά και την ορθότητα μίας σειράς ισχυρισμών μας ως προς τις αρνητικές διαθέσεις ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού τής γειτονικής χώρας έναντι της Ελλάδας και της ιστορικής πραγματικότητας. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική πλευρά δεν πρέπει να εφησυχάζει, αλλά, με οδηγό την εμπειρία και τα μαθήματα που ήδη έχει πάρει, να χαράξει μία διαφορετική πολιτική, που θα ικανοποιεί πολύ περισσότερο τα συμφέροντά μας, ιδιαίτερα στο θέμα της ιθαγένειας, της γλώσσας, αλλά και της επαλήθευσης των όρων της συμφωνίας.
Ασφαλώς, τέλος, υπάρχει και το ενδεχόμενο όλα να πάνε καλά για τον Ζάεφ, δηλαδή και έγκυρο να είναι το δημοψήφισμα, και το «ναι» να επικρατήσει, και να ολοκληρωθεί η συνταγματική αναθεώρηση. Τότε προφανώς το βάρος της απόφασης θα μετακινηθεί στη δική μας πλευρά και στο δικό μας πολιτικό σύστημα. Ας ευχηθούμε να αντιμετωπισθεί με νηφαλιότητα και σωφροσύνη, αλλά και με ευθύνη απέναντι στο διαχρονικό ιστορικό γίγνεσθαι.