Στην Ζωούπολη(Zootopia) μία εξαιρετική ταινία animation, τα ζώα, εξανθρωπισμένα(sic), ζουν και εργάζονται ανάλογα με τις ιδιότητες που τα προίκισε η φύση. Το λιοντάρι είναι δήμαρχος, οι ρωμαλέοι και μυώδεις, βούβαλοι και γορίλες, αστυνομικοί, και δημόσιοι υπάλληλοι...οι βραδύποδες, οι οποίοι καθυστερούν με την νωθρότητα τους τους ήρωες της ιστορίας, σε μια κατά τα άλλα αρκετά αστεία σκηνή.
Η παραπάνω αναφορά, καταδεικνύει εμφατικά, πως τα στερεότυπα για τις δημόσιες υπηρεσίες και τους εργαζόμενους σε αυτές, είναι διαδεδομένα, και πέραν της Ελληνικής επικράτειας, ακόμη και σε χώρες με ανεπτυγμένα συστήματα διοίκησης.
Παρά τη γενική αυθαιρεσία με την οποία συνάγονται τα στερεότυπα για τους Δημοσίους Υπαλλήλους, η ανθεκτικότητα τους στο χρόνο και η διευρυμένη απήχησή τους, σίγουρα πρέπει να μας βάλουν σε δεύτερες σκέψεις.
Είναι αλήθεια, πως οι καθυστερήσεις στους μηχανισμούς του Δημοσίου, είναι συχνές, παντού στον κόσμο και οφείλονται στην αναγκαία προσήλωση στη νομοθεσία ( και καμιά φορά στη πολυνομία) που τους διέπει. Το δαιδαλώδες άλλωστε συνιστά ιδιοσυστασία της γραφειοκρατίας.
Αν, ξαναγυρίζοντας στην Ελληνική περίπτωση, προσθέσουμε την πολιτική εργαλειοποίηση του κράτους μπορούμε να διαπιστώσουμε καλύτερα, την έκταση της αναποτελεσματικότητας του Ελληνικού Δημοσίου, πίσω στο χρόνο.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως ο Ελληνικός κρατικός μηχανισμός, και δεν αναφέρομαι μόνο στους διωκτικούς μηχανισμούς, χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να εμπεδώσει τη ήττα της Αριστεράς μετά το τέλος του Εμφυλίου. Συγκροτήθηκε έτσι ένα ακραία πελατειακό Δημόσιο, στελεχωμένο απο τους “νικητές” υπηρέτης της διαφθοράς των πολιτικών και οικονομικών ελίτ της εποχής, και απηνής διώκτης των “’άλλων”.
Προφανώς δεν είμαστε πια σε αυτή τη κατάσταση, η πολυετής όμως παρουσία, πελατών και πατρόνων, και η παροιμιώδης αναποτελεσματικότητα του Δημοσίου στις εποχές της “καχεκτικής δημοκρατίας” άφησε πίσω, στεγανά, και επιβιώματα νοοτροπιών και συμπεριφορών.
Αυτές ακριβώς οι εγγενείς αδυναμίες, χρησιμοποιήθηκαν, προκειμένου να συκοφαντηθεί το Δημόσιο και οι εργαζόμενοι σε αυτό, σχεδόν παντού στο κόσμο, και με ιδιαίτερη ένταση στην Ελλάδα των πρώτων χρόνων του Μνημονίου. Ο στόχος ήταν, να εμπεδωθεί στη κοινή γνώμη, πως οι μέχρι πρότινος, πολλές φορές δωρεά, δημόσιες υπηρεσίες και αγαθά, θα πρέπει να παραχωρηθούν στον ιδιωτικό τομέα.
Η επίθεση αυτή, στην Ελλάδα του Μνημονίου, εξυπηρετούσε και μια άλλη σκοπιμότητα. Να καταδείξει, ως υπεύθυνους της χρεοκοπίας, τους εργαζόμενους, κυρίως του Δημοσίου, γιατί έπαιρναν υποτίθεται υψηλούς μισθούς ή επιδόματα με ευφάνταστα ονόματα. Έπρεπε έτσι να συσκοτιστούν οι ευθύνες, γιατί πίσω από έναν μισθό των 1200 ευρώ, κρυβόταν η διαφθορά της πολιτικής και οικονομικής ελίτ και του συναινετικού δικομματισμού της Μεταπολίτευσης, Γιατί πίσω από το “μαζί τα φάγαμε” βρίσκονταν τα σκάνδαλα της Siemens, των υποβρυχίων, της Novartis, των Ολυμπιακών αγώνων. Οι ίδιοι βέβαια που, απειλητικά μας κούναγαν το δάχτυλο από τις οθόνες των τηλεοράσεων, τότε, θέλουν να μας ξανασώσουν τώρα από το κακό μας εαυτό.
Είναι πλέον προφανές, πως οι ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων υπηρεσιών, έχει, κατά κανόνα, ως αποτέλεσμα μεγαλύτερο κόστος και χειρότερες υπηρεσίες. Οι περίφημες Συμπράξεις, Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα(ΣΔΙΤ) που ξεκίνησαν στα χρόνια του υποτιθέμενου εκσυγχρονισμού, στα τέλη της δεκαετίας του 90, και με έμφαση στους τομείς ασφάλειας και καθαριότητας μας άφησαν πίσω, ένα μοντέλο ληστρικής επιχειρηματικότητας, πολλαπλάσιο κόστος για τους φορολογούμενους, ανύπαρκτα εργασιακά δικαιώματα στους κακοπληρωμένους εργαζόμενους, και την απόπειρα δολοφονίας της Κωνσταντίνας Κούνεβα.
Αποτελεί, τουλάχιστον, αναχρονισμό, να επανέρχεται στην δημόσια συζήτηση, η επιχειρηματολογία περί «επιτελικού κράτους», ενός πλήρως ιδιωτικοποιημένου δηλαδή Δημόσιου Τομέα, που απλά θα «ελέγχει» τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που θα ασκούν δημόσιο έργο. Τη στιγμή μάλιστα, που σε μια σειρά χώρες, όπως την Ισπανία, τη Γαλλία, την Γερμανία, τη Δανία, τον Καναδά, ακόμη και τις ΗΠΑ, επανέρχονται στο Δημόσιο, υπηρεσίες που αφορούν την Ενέργεια, την Καθαριότητα, τις Συγκοινωνίες, την Εκπαίδευση κλπ.
Αν κάτι, πρέπει να συζητηθεί σήμερα, στην οιονεί προεκλογική περίοδο, είναι η ενίσχυση του Δημοσίου και διεύρυνση των παρεχόμενων υπηρεσιών, όχι βέβαια για να αναπαραχθεί το αναποτελεσματικό και πελατειακό κράτος, αλλά για να παρέχονται, ειδικότερα στους πολίτες που το έχουν ανάγκη, δωρεάν και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Και γι αυτό χρειάζεται αύξηση της χρηματοδότησης και προσλήψεις μόνιμου προσωπικού.
Γιατί πέρα από τους βραδύποδες της Ζωούπολης, Δημόσιο είναι, σε μια καταστροφή, σαν αυτές που ζήσαμε τελευταία, οι πυροσβέστες, οι διασώστες, το υγειονομικό προσωπικό, οι δημοτικοί και περιφερειακοί υπάλληλοι που θα συνδράμουν τους πληγέντες, είναι ακόμη οι εκπαιδευτικοί, οι υπάλληλοι των ασφαλιστικών ταμείων, των οικονομικών υπηρεσιών, αυτοί/ες που θα υποστηρίξουν τη κοινωνία τις δύσκολες στιγμές, με ανιδιοτέλεια και αυταπάρνηση.