AUKUS, η αμυντική συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, και ο αποκλεισμός της Γαλλίας από αυτή, επιβεβαιώνει όχι μόνο την επάνοδο της αγγλοαμερικανικής σχέσης, αλλά και των δομικών αδυναμιών της Ε.Ε., η οποία πλέον καλείται εκ των πραγμάτων να βρει άμεσα το δρόμο της στο νέο διεθνές μετά – μεταψυχροπολεμικό σύστημα.
Η οργή του Γάλλου προέδρου Εμανούελ Μακρόν για το “πισώπλατο μαχαίρωμα” από τους συμμάχους του, θυμίζει άλλες εποχές όπως τότε που Ντε Γκώλ αποχώρησε από το ΝΑΤΟ.
Η νέα «αγγλοσαξονική» συμφωνία για τον περιορισμό της κινεζικής ηγεμονίας, μπορεί, αν δεν τιμωρεί, να επιβεβαιώνει τον Γάλλο πρόεδρο όταν έλεγε πως «To ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό».
Διαβάστε επίσης:
Η συσπείρωση του αγγλοσαξονικού κόσμου
Μήπως, πράγματι το ΝΑΤΟ οδεύει προς το τέλος του και πλέον περνάμε σε μια νέα φάση συμμαχιών;
Αν ναι, τότε η Ευρώπη σε ποια κατεύθυνση θα κινηθεί; Θα καταφέρει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, όχι ως οικονομική δύναμη αλλά και ως στρατιωτική; Θα καταφέρει επιτέλους να έχει διεθνή παρουσία και να είναι ως δύναμη υπολογίσιμη;
Σε αυτό το νέο σκηνικό τι ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν Ελλάδα και Κύπρος;
Για όλα αυτά μιλά στη HuffPost Greece o Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας - Εδρα Jean Monnet στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Ολοκλήρωση και Εξωτερική Πολιτική, ο Δρ. Ηλίας Θερμός.
Κύριε Θερμέ αν και έχει συζητηθεί αρκετά, γιατί οι τρεις αγγλοσαξονικές χώρες προχώρησαν σε αυτή τη συμφωνία;
Η συμφωνία των ΗΠΑ με τη Μ. Βρετανία και Αυστραλία ήταν μια προσχεδιασμένη κίνηση εδώ και καιρό για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση της Κίνας. Η Κίνα φαίνεται ότι στον 21ο αιώνα θα αναδειχθεί η πρώτη δύναμη στο κόσμο όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στη στρατιωτική ισχύ.
Για την Αμερική μια Κίνα η οποία είναι σε ακμή, πατριωτισμό και γεμάτη αυτοπεποίθηση και για το μέλλον της, είναι μια πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσει συλλογικά στον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό.
Επομένως η αποχώρηση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν, που είχε ορόσημο την 21η Αυγούστου όπως είχε εξαγγείλει ο Μπάιντεν, μας δείχνει ξεκάθαρα ότι η Αμερική φεύγει από την κεντρική Ασία αφού δαπάνησε τεράστια ποσά την τελευταία εικοσαετία και αποδείχθηκε ότι όταν ήταν μάταιος ο πόλεμος όχι μόνο στο Ιράκ αλλά και στο Αφγανιστάν.
Οι ΗΠΑ, λοιπόν, ελπίζουν με την στροφή τους στην Ασία ότι θα επανακάμψουν από τις αλλεπάλληλες ήττες και τις φθορές που είχαν από το Βιετνάμ μέχρι σήμερα.
“Έτσι η κίνηση του Μπάιντεν συνεχίζει από εκεί που άφησε την Αμερική η κυβέρνηση Τρούμαν όταν το 1946 από το Φούλτον στο Μιζούρι των ΗΠΑ ο Τσώρτσιλ άρχισε τον Ψυχρό Πόλεμο και ακολούθησε το Δόγμα Τρούμαν προκειμένου να μπει σε εφαρμογή η πολιτική ανάσχεσης της Σοβιετικής Ένωσης που είχε ως στρατηγικό στόχο της διάλυση της ΕΣΣΔ.”
Τώρα η Αμερική επαναλαμβάνει το ίδιο εγχείρημα εναντίον της Κίνας με την ελπίδα ότι στο μέλλον θα παραταχθεί μαζί της η Ινδία και η Ιαπωνία και έτσι θα πετύχει την ολοκληρωτική απομόνωση της Κίνας στον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό.
Αρα το συμπέρασμα που προκύπτει από την ιστορία;
Η ιστορία μας διδάσκει ότι η Κίνα δεν είναι μια χώρα με την οποία μπορεί να εμπλακεί κανείς σε μια μακροχρόνια σύγκρουση.
Το 1949 όταν οι Κινέζοι κομμουνιστές κατέλαβαν την εξουσία βρέθηκαν μπροστά στην απειλή της Αμερικής στον πόλεμο της Κορέας το 1950,όταν είχαν φτάσει στα σύνορα της Κίνας. Εκεί λοιπόν η Κίνα, αν και αδύναμη τότε και παρότι η αμερικάνική υπεροχή με το πυρηνικό όπλο και την αεροπορία της ήταν αδιαμφισβήτητη, απάντησε σε αυτή την πρόκληση στέλνοντας ένα εκατομμύριο στρατό. Επρόκειτο για μια κίνηση που υποχρέωσε τις ΗΠΑ να υποχωρήσουν στον 38ο παράλληλο όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα το στάτους κβο μεταξύ Νοτίου και Βορείου Κορέας.
Το ιστορικό μάθημα λοιπόν είναι ότι η Κίνα θα απαντήσει και θα πληρώσει οποιοδήποτε τίμημα για την ασφάλειά της.
Θυμόμαστε πολύ καλά ότι ο πρόεδρος Τρούμαν απέλυσε τον αρχιστράτηγο του Ειρηνικού, τον Μακάρθυ ο οποίος τον προέτρεπε να χρησιμοποιήσει το πυρηνικό όπλο.
Το δεύτερο παράδειγμα αυτής της αποφασιστικότητας της Κίνας έρχεται το 1973 κατά την επίσκεψη Κίσινγκερ και Νίξον στο Πεκίνο. Τότε ο Μάο και ο πρωθυπουργός Τσου εν Λάι απάντησαν στον Νίξον σχετικά με τη «Φορμόζα», δηλαδή την Ταϊβάν, ότι το Πεκίνο θα διεκδικήσει την ένωση με την Κίνα ακόμη και εάν χρειαστεί να περιμένουν 100 χρόνια.
Συνεπώς το κορυφαίο ζήτημα για την Κίνα είναι η εθνική της ολοκλήρωση και η απομάκρυνση των ξένων δυνάμεων από τη σφαίρα επιρροής της στη θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Πώς θα επηρεάσει αυτή η αμυντική συμφωνία την Ευρώπη;
Ήδη η ακύρωση της συμφωνίας από την Αυστραλία για την αγορά γαλλικών υποβρυχίων άνω των 90 δισ. εξαναγκάζει τον πρόεδρο Μακρόν να αναθεωρήσει τη στρατηγική της Γαλλίας, ως μοναδικής πυρηνικής δύναμης στην Ευρώπη, και κυρίως το ρόλο της Γαλλίας στην ασφάλεια της Ε.Ε. ιδίως μετά το Brexit.
Το πρώτο που παρατηρούμε σε αυτό το νέο σύμφωνο είναι ότι δεν συμμετέχει ο Καναδάς, δεδομένου ότι είναι και γαλλόφωνος όπως και ο πρωθυπουργός ο Τρυντώ.
Εκείνο το συμπέρασμα που θα βγάλει αμέσως η Γαλλία είναι να επανέλθει στην πολιτική Ντε Γκώλ κάτι το οποίο υποστήριζε και η Λεπέν.
Να θυμίσουμε ότι η πρώτη διαφωνία του Ντε Γκώλ με το ΝΑΤΟ ήταν το 1963 όταν οι ΗΠΑ θέλοντας να απομονώσουν την Κούβα από τη Σοβιετική Ένωση σχεδίαζαν να δημιουργήσουν μια πολυεθνική ναυτική δύναμη ώστε να φύγει η Σοβιετική Ένωση από τον Ατλαντικό και να αφήσει ακάλυπτη την Κούβα. Τότε ο πρόεδρος Ντε Γκώλ διαφώνησε λέγοντας ότι δεν θα συμμετάσχει σε αυτή τη δύναμη υπό αμερικανική ηγεσία.
Αυτή ήταν η αρχή που οδήγησε τη Γαλλία στην απόσυρση από το ΝΑΤΟ και αντ΄αυτού ο Ντε Γκώλ είχε προτείνει την ενοποίηση της Ευρώπης που θα έφτανε μέχρι τα Ουράλια ανοίγοντας έτσι μια περίοδο ουδετερότητας απέναντι στην πολιτική ανάσχεσης των ΗΠΑ εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.
“Συνεπώς πρέπει να αναμένουμε ότι η Γαλλία μαζί με τη Γερμανία θα αναπτύξουν τις σχέσεις τους με τη Ρωσία και έτσι θα κλείσει η κρίση στο ουκρανικό μέτωπο και θα ακυρώσουν τη στρατηγική του Μπρεζίνσκι για τη μεγάλη σκακιέρα σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ έπρεπε να ελέγχουν τη Γερμανία και να κρατάνε μακρυά τη Ρωσία.”
Επομένως η Ευρώπη θα κινηθεί προς αναζήτηση της δικής της ασφάλειας χωρίς τις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία και με προσέγγιση της Ρωσίας.
Ποια αναμένεται ότι θα είναι η αντίδραση της Κίνας;
Πρώτον θα κάνει μαζικές επενδύσεις στο Αφγανιστάν, θα προχωρήσει ο δρόμος του Μεταξιού και θα ενωθεί οδικώς η Κίνα με την Ευρώπη.
Δεύτερον θα ανοίξει το δρόμο, μαζί με τη Ρωσία, του Αρκτικού Ωκεανού, τώρα που λιώνουν οι πάγοι, για να μεταφέρει τα προϊόντα της στην Ευρώπη δια μέσου της Βόρειας Θαλάσσιας οδού δεδομένου ότι την Αρκτική την ελέγχει κυρίως η Ρωσία και ο Καναδάς και έτσι η Κίνα δεν θα μπορεί να απομονωθεί από τον θαλάσσιο αυτό δρόμο.
Με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλίσει την μεταφορά των προϊόντων της στην Ευρώπη παρακάμπτοντας σε μεγάλο βαθμό τον Ειρηνικό και Ινδικό Ωκεανό.
Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ Κίνας και Ρωσίας.
Επομένως η περικύκλωση από το καινούργιο σύμφωνο άμυνας φαίνεται αδύνατη και δεν θα επηρεάσει την ανάπτυξη της Κίνας η οποία όπως και να έχει θα είναι η κυρίαρχη οικονομική δύναμη του 21ου αιώνα.
Άρα όπως το περιγράφετε, αλλάζει άρδην όλο γεωπολιτικό σκηνικό και στην ουσία περιθωριοποιείται το ΝΑΤΟ.
Το ΝΑΤΟ ως εργαλείο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην Ευρώπη υποβαθμίζεται αφού πλέον οι ευρωπαϊκές δυνάμεις Γαλλία και Γερμανία θα επιλέξουν ένα άλλο αμυντικό σχήμα για τη δική τους ασφάλεια.
Επίσης είναι ενδεχόμενο αυτός ο ανταγωνισμός ΗΠΑ – Κίνας να μεταφερθεί και στο διάστημα όπου πλέον θα έχουμε μια άλλη διαστημική εποχή συνδεδεμένη με αμυντικά συστήματα της Κίνας και των ΗΠΑ.
Πώς αυτές οι εξελίξεις θα επηρεάσουν την Ελλάδα και την Κύπρο;
Υστερα από τη στρατιωτική αναβάθμιση της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια όπου αναδείχθηκε η μεγάλη στρατηγική της αξία στην Ανατολική Μεσόγειο αυτή η εκτίμηση για το μέλλον φαίνεται ότι θα οδηγήσει στην παραπέρα στρατηγική υποβάθμιση της Τουρκίας.
Αυτό διότι τα πυρηνικά υποβρύχια των ΗΠΑ και Βρετανίας θα έχουν σαν βάση την Κρήτη και την Κύπρο για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Αμερική δεν θα εξαρτάται πλέον από την βάση του Ιντσιρλίκ, αφού αποσύρεται από τη Μέση Ανατολή, ούτε πλέον τα Στενά του Βοσπόρου έχουν πλέον καμία στρατηγική αξία αφού τα υποβρύχια θα κινούνται στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο και τον κυπριακό.
Όμως μια τέτοια εξέλιξη δεν θα φέρει την Ελλάδα στο δίλημμα να επιλέξει μεταξύ της προστασίας των ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας ή να συμπορευθεί με τη Γαλλία και κατ επέκταση τις άλλες ευρωπαϊκές και μεσογειακές δυνάμεις όπως η Ιταλία και η Ισπανία;
Η Ελλάδα θα πρέπει να προσανατολιστεί στο ευρωπαϊκό αμυντικό σύστημα και να επιχειρήσει την τροποποίηση των αμυντικών της συμφωνιών με τις ΗΠΑ, όπου αυτό είναι αναγκαίο, προκειμένου να εναρμονιστεί το εθνικό της συμφέρον με την Ε.Ε.
Όπως και να έχει, ακόμη και εάν η Ελλάδα καταφέρει και βρει ισορροπία μεταξύ Ε.Ε., ΗΠΑ και Βρετανίας, θα πρέπει να διεκδικήσει την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου σε ολόκληρο το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο διότι είναι προφανές ότι ο θαλάσσιος χώρος θα έχει πρωτεύοντα ρόλο στα εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου. Επίσης θα πρέπει επιτέλους, να απαιτήσουμε από την Βρετανία την παραχώρηση και των δύο βάσεων στο Κυπριακό κράτος.
Επομένως η ελληνική κυβέρνηση, όποια και εάν είναι αυτή, θα πρέπει να εξασφαλίσει πλεονεκτήματα στο θαλάσσιο χώρο της.
Εφόσον όμως η Ελλάδα και η Κύπρος συμμετέχουν στην Ε.Ε. και η Ευρώπη σχηματίσει το δικό της σύστημα ασφάλειας ο προσανατολισμός της Ελλάδας για την υπεράσπιση του εθνικού της συμφέροντος δεν πρέπει να είναι δεδομένος, γιατί είναι προφανές ότι τόσο η Γαλλία όσο και η Ρωσία θα έχουν πυρηνικά υποβρύχια στην Ανατολική Μεσόγειο, άρα είναι προφανές ότι η μεγάλη αξία του ελληνικού στρατηγικού χώρου θα πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα των ελληνικών κυβερνήσεων στη νέα εποχή.