Όταν το φορτηγό πλοίο Laodicea ελλιμενίστηκε στον Λίβανο το περασμένο καλοκαίρι, Ουκρανοί διπλωμάτες υποστήριξαν ότι το πλοίο μετέφερε Ουκρανικά σιτηρά που έκλεψε η Ρωσία, ζητώντας από τις Αρχές του Λιβάνου να κατασχέσουν το πλοίο.
Η Μόσχα χαρακτήρισε τότε τον ισχυρισμό «ψευδή και αβάσιμο» και ο γενικός εισαγγελέας του Λιβάνου, τάχθηκε στο πλευρό του Κρεμλίνου λέγοντας ότι οι 10.000 τόνοι κριθαριού και σιτηρών, που μετέφερε το πλοίο, δεν είχαν κλαπεί οπότε επέτρεψε να ξεφορτώσει.
Εκτενή έρευνα του Associated Press και της εκπομπής του PBS «Frontline», που θα παρουσιαστεί στις 25 Οκτωβρίου, διαπίστωσε ότι το πλοίο με την επωνυμία Laodicea, ιδιοκτησίας της Συρίας, είναι μέρος μιας εξελιγμένης ρωσικής επιχείρησης λαθρεμπορίου που έχει χρησιμοποιήσει πλαστά πιστοποιητικά για να κλέψει ουκρανικά σιτηρά αξίας τουλάχιστον 530 εκατομμυρίων δολαρίων.
Η συνεχιζόμενη κλοπή, την οποία νομικοί εμπειρογνώμονες χαρακτηρίζουν πιθανό έγκλημα πολέμου, διαπράττονται από πλούσιους επιχειρηματίες και κρατικές εταιρείες στη Ρωσία και τη Συρία, ορισμένες από τις οποίες ήδη αντιμετωπίζουν οικονομικές κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ποινικό αδίκημα η λεηλασία
Τα σιτηρά, αποσπά ο ρωσικός στρατός επιτιθέμενος σε αγροκτήματα, σιλό σιτηρών και ναυτιλιακές εγκαταστάσεις που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό ουκρανικό έλεγχο, σε μια χώρα που κέρδιζε δισ. δολάρια κάθε χρόνο από τις εξαγωγές σιτηρών κι άλλων προϊόντων σε όλο τον κόσμο.
Η κλοπή των σιτηρών από τη Ρωσία, έχει προκαλέσει σημαντικές ελλείψεις που μπορεί να οδηγήσουν σε επισιτιστική κρίση και αύξηση της τιμής των προιόντων.
Οι Ρώσοι «έχουν απόλυτη υποχρέωση να διασφαλίσουν τη φροντίδα των αμάχων και να μην τους στερήσουν την ικανότητά τους για βιοπορισμό και τη δυνατότητα να τραφούν», δήλωσε ο Ντέιβιντ Κρέιν, βετεράνος εισαγγελέας που έχει συμμετάσχει σε πολλές διεθνείς έρευνες για εγκλήματα πολέμου. «Πρόκειται για λεηλασία η οποία είναι επίσης αξιόποινο αδίκημα σύμφωνα με το διεθνές στρατιωτικό δίκαιο».
Οι δορυφόροι «έπιασαν» το πλοίο
Δορυφορική εικόνα της Planet Labs, δείχνει το φορτηγό πλοίο Laodicea αγκυροβολημένο σε ένα λιμάνι στη Feodosia της Κριμαίας, στις 11 Ιουλίου 2022.
Δύο εβδομάδες αργότερα, όταν έφτασε στο λιμάνι της Τρίπολης του Λιβάνου, φέρεται, σύμφωνα με τα έγγραφα που παρουσίασε ότι το σιτάρι και το αλεύρι που είχε στα αμπάρια του φορτώθηκαν σ ένα μικρό ρωσικό λιμάνι στην άλλη πλευρά της Μαύρης Θάλασσας.
Στην πραγματικότητα το πλοίο, μήκους 138 μέτρων (453 πόδια) πιθανότατα ξεκίνησε το ταξίδι του στη Μελιτόπολη της νότιας Ουκρανίας, την οποία κατέλαβε η Ρωσία τις πρώτες ημέρες του πολέμου.
Σε βίντεο που δημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 9 Ιουλίου δείχνει ένα τρένο να φτάνει στο Melitopol Elevator, μια τεράστια εγκατάσταση αποθήκευσης σιτηρών, με βαγόνια πράσινης χοάνης που φέρουν το όνομα της ρωσικής εταιρείας Agro-Fregat LLC με μεγάλα κίτρινα γράμματα, μαζί με ένα λογότυπο σε σχήμα μιας ακίδας σιταριού.
Μια δορυφορική εικόνα της 11ης Ιουλίου, δείχνει το Laodicea δεμένο σε μια προβλήτα στη Φεοντοσίγια με το δορυφόρο να εντοπίζει στα ανοικτά του αμπάρια, μια λευκή ουσία.
Δύο εβδομάδες αργότερα, όταν έφτασε στο λιμάνι της Τρίπολης του Λιβάνου, ισχυρίστηκε ότι μετέφερε τα σιτηρά από το ρωσικό λιμάνι στην Μαύρη Θάλασσα.
Αλλά το Laodicea δεν θα μπορούσε να έχει παραλάβει το φορτίο του στο Kavkaz, το ρωσικό λιμάνι που αναφέρεται στο έγγραφο. Το κύτος του πλοίου, το οποίο φτάνει τα 8 μέτρα κάτω από την επιφάνεια, θα είχε προσαράξει στο ρηχό ρωσικό λιμάνι, το οποίο σύμφωνα με τη ρωσική ρυθμιστική αρχή μεταφορών μπορεί να φιλοξενήσει μόνο πλοία με μέγιστο βάθος 5,3 μέτρων.
Αντίθετα, το λιμάνι στη Φεοντοσίγια είναι πάνω από δύο φορές πιο βαθύ και μπορεί εύκολα να φιλοξενήσει ένα μεγάλο, φορτωμένο πλοίο.
Το Laodicea είναι ένα από τα τρία φορτηγά πλοία που εκμεταλλεύεται η Syriamar Shipping Ltd., μια συριακή εταιρεία, στην οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ από το 2015 για τους δεσμούς της με το καθεστώς του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.
Το AP κατέγραψε 10 ταξίδια που πραγματοποιήθηκαν από τα πλοία Λαοδίκεια και των άλλων δύο πλοίων - Σουρία και Φοινικιά - από τις ουκρανικές ακτές σε λιμάνια της Τουρκίας, της Συρίας και του Λιβάνου.
Η Ρωσία προκαλεί «τσουνάμι πείνας»
Από την εισβολή της Ρωσία στην Ουκρανία, οι παγκόσμιες τιμές των σιτηρών έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, ενισχύοντας τα κέρδη για τους Ρώσους λαθρέμπορους, ενώ προκάλεσε αυτό που ο διευθυντής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, Ντέιβιντ Μπίσλι, αποκάλεσε στις 15 Σεπτεμβρίου «τσουνάμι πείνας» που πλήττει τουλάχιστον 345 εκατομμύρια ανθρώπους.
Το 2021, πριν από την πιο πρόσφατη εισβολή της Ρωσίας, η Ουκρανία εξήγαγε σιτάρι, καλαμπόκι και φυτικά έλαια αξίας 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων — κυρίως στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία.
Η ουκρανική γεωργική εταιρεία χαρτοφυλακίου HarvEast αναφέρει, ότι μετά την εισβολή οι Ρώσοι έχουν πάρει περίπου 200.000 τόνους σιτηρών από τη Μαριούπολη, για τα οποία ο διευθύνων σύμβουλος Ντμίτρι Σκορνιάκοφ είπε ότι κόστισε στην εταιρεία του περίπου 50 εκατομμύρια δολάρια.
Ο Ρώσος αξιωματούχος κατοχής Αντρέι Σιγκούτα έδωσε συνέντευξη Τύπου στην αποθήκη την επόμενη εβδομάδα, όπου είπε ότι τα σιτηρά θα «παρέχουν επισιτιστική ασφάλεια» στις ελεγχόμενες από τη Ρωσία περιοχές στην Ουκρανία και ότι η κυβέρνησή του θα «αξιολογήσει τη συγκομιδή και θα καθορίσει πόσο θα είναι για πώληση.”
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις στις 15 Σεπτεμβρίου στους Ρώσους επικεφαλής της Μαριούπολης για επίβλεψη της κλοπής και της εξαγωγής ουκρανικών σιτηρών.
Ο δήμαρχος της Μελιτόπολης Ιβάν Φεντόροφ είπε στο AP ότι οι κατακτητές μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες σιτηρών από την περιοχή με τρένο και φορτηγά σε λιμάνια της Ρωσίας και της Κριμαίας, μια στρατηγική ουκρανική χερσόνησο που η Ρωσία έχει καταλάβει από το 2014.
Παρά τους ρωσικούς ισχυρισμούς ότι προσάρτησαν την Κριμαία, τα Ηνωμένα Έθνη έκρινε ότι η αρπαγή γης ήταν επίσημα παράνομη.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Ο ρόλος της Τουρκίας στην κλοπή ουκρανικών σιτηρών είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος επειδή η χώρα του ΝΑΤΟ προσπάθησε να παίξει ρόλο μεσολαβητή μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων χωρών.
Η Τουρκία βοήθησε στη σύναψη συμφωνίας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας τον Ιούλιο για να επιτρέψει στις δύο χώρες να εξάγουν σιτηρά και λιπάσματα μέσω ασφαλών διαδρόμων στη Μαύρη Θάλασσα.
Η συμφωνία δεν αφορούσε τα σιτηρά που πήρε η Ρωσία από τις κατεχόμενες περιοχές. Τους τελευταίους δύο μήνες Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι περισσότερα από 150 πλοία που μεταφέρουν σιτηρά έχουν αναχωρήσει από λιμάνια που εξακολουθούν να ελέγχουν, προς τη Σομαλία και την Υεμένη, χώρες που αντιμετωπίζουν λιμό.
Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η ίδια η τουρκική κυβέρνηση μπορεί να είναι αποδέκτης αμφισβητούμενων σιτηρών από την Ουκρανία. Το AP και το «Frontline» παρακολούθησαν ταξίδια από την Κριμαία στην Τουρκία από τα λαθραία πλοία Mikhail Nenashev, Laodicea και Souria σε αποβάθρες με παραθαλάσσια σιλό που διαχειρίζεται το Turkish Grain Board, μια κρατική οντότητα που εισάγει και εξάγει σιτηρά και άλλα γεωργικά προϊόντα.
Το γραφείο Τύπου του διοικητικού συμβουλίου και τα στελέχη δεν απάντησαν σε email του Associated Press με λεπτομερείς ερωτήσεις σχετικά με τις ύποπτες αποστολές.