Πολλοί γονείς υπερηφανευόμαστε που είμαστε αυστηροί με τα μικρά μας, πιστεύοντας ότι αυτό «χτίζει χαρακτήρα». Κανόνες άνευ εξηγήσεων, τιμωρίες χωρίς κατανόηση, υπερβολικές προσδοκίες: Όλα αυτά έχουν αντίκτυπο και μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά του παιδιού μας μετά την ενηλικίωση. Και να δώσουν την εντύπωση συναισθηματικής παραμέλησης, κάτι που σύμφωνα με μελέτη, συσχετίστηκε με υψηλότερα ποσοστά άγχους, κατάθλιψης και διαπροσωπικών δυσκολιών στη μετέπειτα ζωή.
Παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα όπου τα παραμελούν συναισθηματικά, ως ενήλικες, ελλοχεύει ο κίνδυνος να απορρίψουν εντελώς το ενδεχόμενο επαφής με τους γονείς τους. Θα θέλαμε ποτέ κάτι τέτοιο; Φυσικά και όχι. Οπότε ώρα να βάλουμε φρένο σε κάποιες συμπεριφορές μας. Ακόμα κι αν νομίζαμε ότι είναι για το καλό του παιδιού μας, στην πραγματικότητα δεν βοηθούν.
Kαι πώς θα γνωρίζουμε γιατί απομακρύνεται ένας ενήλικας από τους γονείς τους; Δεκάδες έρευνες έχουν τις απαντήσεις που ψάχνουμε.
Γιατί τα παιδιά μετά την ενηλικίωση μπορεί να μας γυρίσουν την πλάτη
1. Γιατί αντιλαμβάνονται την αυστηρότητά μας ως συναισθηματική παραμέληση
Τα παιδιά που μεγάλωναν σε υπερβολικά αυστηρές οικογένειες, ίσως ένιωθαν ότι έπρεπε να κερδίσουν την αγάπη μέσω της υπακοής. Και ως ενήλικες, ίσως διαπιστώσουν ότι θέλουν να τα αγαπούν οι άλλοι άνθρωποι κι ας μην τους υπακούν τυφλά. Και αυτή η ανάγκη τα απωθεί από εμάς. Για αυτό, όταν θέτουμε κανόνες, πρέπει να εξηγούμε γιατί το κάνουμε. Το «γιατί έτσι» δεν είναι απάντηση.
2. Τα παιδιά μας φοβόντουσαν
Ο σεβασμός και ο φόβος δεν είναι το ίδιο πράγμα. Αλλά πολλά παιδιά μεγαλώνουν σε νοικοκυριά όπου τους έμαθαν να υπακούν επειδή δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς. Προσοχή: Οι φωνές, ο εκφοβισμός και οι σωματικές τιμωρίες αφήνουν στα παιδιά μας σοβαρά υπολείμματα άγχους που στοιχειώνουν την ενήλικη ζωή του. Κι αν το άτομο έχει συνδέσει το σπίτι και τα γονικά πρόσωπα με το άγχος, όταν θελήσει να απαλλαγεί από αυτό, ίσως θελήσει να απαλλαγεί και από εμάς.
3. Δεν τους επιτρεπόταν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους
«Σταμάτα να κλαις αλλιώς θα σου δώσω εγώ σοβαρότερο λόγο να κλάψεις». «Μην είσαι τόσο υπερβολικός/ή», «Γίνε λίγο πιο σκληρός/ή»: Σίγουρα όλοι μας έχουμε ακούσει ή έχουμε πει αυτές ή άλλες παρόμοιες φράσεις. Και ενώ εκστομίζονται συχνά, για ένα παιδί, το να του λέμε ότι τα συναισθήματά του είναι ασήμαντα μπορεί να έχει μόνιμες συνέπειες. Το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας τονίζει ότι η καταστολή των συναισθημάτων στην παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Όταν τα παιδιά στερούνται το δικαίωμα να εκφράσουν τη λύπη, την απογοήτευση ή τον θυμό τους, μεγαλώνουν καταπιέζοντας τα συναισθήματά τους. Όμως, ως ενήλικες, αφού αποσυμπιέζουν αυτή τη συναισθηματική καταστολή, συνειδητοποιούν ότι δεν τους δόθηκε ποτέ ο κατάλληλος χώρος έκφρασης. Κι αυτή η διαπίστωση καθιστά δύσκολο για τα παιδιά το να διατηρήσουν σχέση με έναν γονέα που δεν τα άφησε ποτέ να είναι συναισθηματικά ειλικρινή.
4. Τους υποσχόμασταν πράγματα που ποτέ δεν κάναμε
Ίσως υποσχεθήκαμε να εμφανιστούμε σε σχολικές γιορτές και δεν περάσαμε ούτε απέξω. Ή ίσως ορκιστήκαμε ότι τα πράγματα θα άλλαζαν μετά από μια οικογενειακή κρίση, αλλά δεν άλλαξε το παραμικρό.
Και όπως αναφέρει το Psychology Today, οι συνεχείς αθετημένες υποσχέσεις μπορούν να οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμα ζητήματα εμπιστοσύνης, συμβάλλοντας στην αποξένωση παιδιών και γονέων. Αυτό δεν σημαίνει να κάνουμε πραγματικότητα την κάθε παράλογη επιθυμία του παιδιού. Σημαίνει απλώς να ξεκαθαρίζουμε τα όρια μας και να μην δημιουργούμε ψεύτικες προσδοκίες.
5. Κουράστηκαν να ακούνε το κλασικό «Έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα»
Οι γονείς συχνά επαναλαμβάνουμε αυτή τη φράση για να υπερασπιστούμε τα λάθη του παρελθόντος. Αλλά για πολλά ενήλικα παιδιά, αυτό ακούγεται περισσότερο σαν φτηνή δικαιολογία, παρά ως παραδοχή του λάθους μας. Είναι σαν να μην αναλαμβάνουμε την ευθύνη.
Και τα παιδιά δεν χρειάζονται τον «τέλειο» γονέα. Χρειάζονται έναν γονέα πρόθυμο να σκεφτεί, να ζητήσει συγγνώμη και να αλλάξει. Εάν όμως το ενήλικο παιδί μας αισθάνεται ότι δεν είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τα λάθη του παρελθόντος, ίσως θελήσει να πάρει τις αποστάσεις του.
6. Βαρέθηκαν να κάνουν τον διαιτητή στον τοξικό γάμο μας
Πολλοί γονείς βάζουμε άθελά μας τα παιδιά στη μέση των συζυγικών μας προβλημάτων. Όμως, αυτό το φορτίο είναι πολύ βαρύ για να το κουβαλήσει ένα παιδί. Και ίσως για αυτό, ως ενήλικες, αντί να συνεχίσουν να παίζουν τους διαιτητές στη δυσλειτουργική μας σχέση, τα παιδιά επιλέξουν να απομακρυνθούν εντελώς.
Το να αντιμετωπίζουμε προβλήματα ως ζευγάρι είναι από λογικό έως αναμενόμενο. Όμως, για αυτό υπάρχουν σύμβουλοι σχέσεων. Το να γκρινιάζουμε στο παιδί, δεν βοηθά ούτε το μικρό μας, ούτε φυσικά τη σχέση μας με τον άλλο γονέα. Απλά κάνει τα πράγματα τρισχειρότερα.
7. Τους φερθήκαμε σαν να ήταν «συναισθηματικός σάκος του μποξ»
Μερικοί γονείς διοχετεύομε όλο μας το άγχος στα παιδιά, χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε. Ξεσπάμε επάνω τους τις απογοητεύσεις μας, την οργή, τον θυμό μας. Κι ακόμα κι αν ένα μικρό παιδί δεν το καταλαβαίνει σε όλη του την έκταση, μεγαλώνοντας θα διαπιστώσει ότι του φερθήκαμε υπερβολικά και άδικα.
Για αυτό, κάθε φορά που μαλώνουμε ή κάνουμε μια παρατήρηση στο παιδί, αξιολογούμε αν η ένταση, ο τόνος και οι λέξεις που χρησιμοποιούμε ανταποκρίνονται στο λάθος που έκανε το παιδί. Αν κρίνουμε ότι γίναμε υπερβολικοί ζητάμε συγνώμη και φροντίζουμε να μην επαναληφθεί.
8. Φορτώνουμε τα παιδιά ενοχές
«Μετά από όλα όσα έχω κάνει για σένα, έτσι μου φέρεσαι;»: Δηλώσεις όπως αυτή έχουν σκοπό να κάνουν ένα παιδί να αισθάνεται ένοχο επειδή βάζει όρια ή θέτει ως προτεραιότητα τη δική του ευτυχία. Αλλά καθώς μεγαλώνουν, τα άτομα συνειδητοποιούν ότι η αγάπη δεν είναι κάποιο δάνειο, που πρέπει να ξεχρεώσουν. Και σε αυτή τη φάση, πολλά ενήλικα παιδιά απομακρύνονται, επειδή έχουν εξαντληθεί από τη συναισθηματική χειραγώγηση.
Επομένως, αν θέλουμε να αποφύγουμε το παιδί μας να γίνει αχάριστο το δουλεύουμε με μεθόδους όπως το απλό και γνήσιο «ευχαριστώ». Αν το παιδί ακούει εμάς να λέμε «ευχαριστώ» σε κάθε εξυπηρέτηση και να ανταποδίδουμε τις καλές πράξεις με ακόμα καλύτερες, θα μάθει και εκείνο να μας παραστέκεται στα πραγματικά προβλήματα και τις κρίσεις. Όχι επειδή είναι υποχρεωμένο. Αλλά επειδή το θέλει βαθιά.
9. Κουράστηκαν να μας βλέπουν να παριστάνουμε το θύμα
Μερικοί γονείς βρίσκουν πάντα έναν τρόπο να γίνονται το θύμα. Κάθε διαφωνία που εκφράζει το παιδί, την αντιλαμβάνονται ως επίθεση και κάθε αίτημα, τους μοιάζει με προσβολή απέναντι στο άτομό τους. Ας μην γίνουμε σαν αυτούς. Γιατί αυτή η συμπεριφορά εξαντλεί συναισθηματικά τα παιδιά και τα διώχνει μακριά.
Θέλουμε να φτιάξουμε μια ίση σχέση με το ενήλικο παιδί μας. Όχι μια αρρωστημένη σχέση αλληλεξάρτησης. Για αυτό, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι αν το παιδί μας μετακομίζει, αλλάζει δουλειά ή δεν μπορεί σήμερα να περάσει για καφέ, δεν το κάνει για να μας αποκόψει ή επειδή μας μισεί. Σε πολλές περιπτώσεις απλώς τυχαίνει.
10. Τα συγκρίνουμε διαρκώς με τα αδέρφια τους
Το να σε συγκρίνουν με κάποιον άλλο, ειδικά με τον αδερφό ή την αδερφή σου, σε κάνει να νιώθεις πως ποτέ δεν είσαι αρκετός. Και ποιος θέλει να κάνει παρέα με ανθρώπους που τον κάνουν να νιώθει ανεπαρκή;
Οπότε, αν θέλουμε να δώσουμε κίνητρο σε ένα παιδί να προσπαθήσει περισσότερο, απλώς το βοηθάμε να ονειρευτεί πώς θα είναι το μέλλον του αν διαβάσει, αν αγωνιστεί, αν τρέξει, αν επισκεφτεί το μουσείο που του προτείνουμε. Χωρίς αυτό να εμπεριέχει μέσα την επιτυχία κανενός άλλου. Η δυνητική επιτυχία του ίδιου μας του παιδιού φτάνει και περισσεύει για να το πείσει.
Ακόμα κι αν ως γονείς κάνουμε αστοχίες, το βέβαιο είναι, ότι για να διαβάζουμε αυτό το άρθρο αγαπάμε τα παιδιά μας. Οπότε ας κάνουμε για αυτά την προσπάθεια να αλλάξουμε ορισμένες λάθος συμπεριφορές. Το αξίζουν.