Πλήθος αντιδράσεων, θετικών και αρνητικών, αλλά και νέα δεδομένα στην πολιτική διαφήμιση διά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προκαλεί η απόφαση του Twitter να απαγορεύσει από τις 22 Νοεμβρίου τις πολιτικές διαφημίσεις παγκοσμίως, που ταυτόχρονα συνιστά και μία ευθεία πρόκληση στον έτερο γίγαντα των μέσων αυτού του είδους, το Facebook.
Το Facebook από την άλλη έχει ήδη ανακοινώσει τα σχέδιά του για τη μείωση της παραπληροφόρησης και των ξένων παρεμβάσεων στις πολιτικές εξελίξεις των χωρών ενόψει και των βρετανικών εκλογών στις 12 Δεκεμβρίου. Ωστόσο, φαίνεται πως οι προσπάθειες της εταιρείας για την αντιμετώπιση των fake news δεν θα έχουν κάποιο αισθητό αποτέλεσμα, σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Newscientist.
Αναλυτικότερα, στις 12 Δεκεμβρίου, οι ψηφοφόροι σε όλη τη Βρετανία θα πάνε να ψηφίσουν - για πρώτη φορά μετά από σχεδόν έναν αιώνα - μέσα σε διάθεση χριστουγεννιάτικου κλίματος. Καθώς οι συνέπειες από το δημοψήφισμα του 2016 για το Brexit ακόμα «επιπλέουν» στην επιφάνεια, η παραπληροφόρηση και οι παρεμβάσεις από τρίτους θα βρίσκονται προ των πυλών για τα εξ ιδίων τα συμφέροντα και στην επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση.
«Θα δημιουργήσουμε ένα ειδικό κέντρο λειτουργιών για να παρακολουθούν τι ανεβαίνει σε όλο το φάσμα των πλατφορμών μας» δήλωσε στη Telegraph ο Ρίτσαρντ Άλαν, αντιπρόεδρος Πολιτικής του Facebook.
Τα μέτρα του Facebook περιλαμβάνουν το κλείσιμο ψεύτικων προφίλ και τη μείωση της εμβέλειας των άρθρων που έχουν χαρακτηριστεί ανακριβή από ανεξάρτητες εταιρείες που διασταυρώνουν πληροφορίες. Η εταιρεία ανακοίνωσε παρόμοια προσέγγιση και για τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ το 2020.
Ωστόσο, αυτά τα μέτρα δεν έχουν καμία δύναμη μπροστά στις αντίστοιχες αλλαγές που είχε κάνει η εταιρεία τον Οκτώβριο. Συγκεκριμένα, το Facebook απαγόρευσε διαφημίσεις με «παραπλανητικό ή ψευδές περιεχόμενο». Τώρα, η απαγόρευση ισχύει μόνο για τις διαφημίσεις «που έχουν θεωρηθεί παραπλανητικές από τις εταιρείες fact checking (που διασταυρώνουν τις πληροφορίες)».
Αυτά τα μέτρα δημιουργούν προβλήματα για δύο λόγους: Πρώτον, οι δύο συνεργάτες του Facebook στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν περιορισμένους πόρους για να παρακολουθούν καθημερινά περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο αναρτήσεις που δημοσιεύονται στην πλατφόρμα. Το Full Fact, ο μεγαλύτερος από τους δύο εταίρους, έχει μια ομάδα που περιλαμβάνει λιγότερα από 10 άτομα
Το δεύτερο είναι ότι σύμφωνα με τους κανόνες του Facebook, οι διαφημίσεις από πολιτικούς ή πολιτικά κόμματα δεν πληρούν καν τις προϋποθέσεις για να γίνει ο σχετικός έλεγχος.
«Δεν νομίζω ότι ο ρόλος μας είναι να τσεκάρουμε την εγκυρότητα από αυτά που λένε οι πολιτικοί, συμπληρώνει ο Άλαν.
Το σκεπτικό των μέτρων, σύμφωνα με ένα ενημερωτικό δελτίο του Facebook , βασίζεται στην «θεμελιώδη πίστη για την ελεύθερη έκφραση» της επιχείρησης και στο «σεβασμό στη δημοκρατική διαδικασία». Ωστόσο, περισσότεροι από 250 υπάλληλοι της εταιρείας αμφισβήτησαν ανοιχτά τη θέση.
Πέρα από την παραπληροφόρηση, υπάρχει επίσης το ζήτημα για το ποια προσωπικά δεδομένα χρησιμοποιούνται, ώστε να προβάλλεται η εκάστοτε πολιτική διαφήμιση σε πιθανούς ψηφοφόρους.
«Το Facebook και άλλες εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να βελτιώσουν τη διαφάνεια τους σχετικά με τη χρήση των δεδομένων των χρηστών για διαφημιστικούς λόγους», λέει η Ailidh Callander στο Privacy International, ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα για την προστασία προσωπικών δεδομένων.
Ακόμη και σε χώρες με αυξημένη διαφάνεια, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, εξακολουθεί να είναι δύσκολο για ένα άτομο να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με το γιατί βλέπει συγκεκριμένες διαφημίσεις.
To Facebook συμφώνησε να πληρώσει πρόστιμο ύψους 500.000 λιρών για παραβιάσεις της νομοθεσίας περί προστασίας προσωπικών δεδομένων για την υπόθεση συλλογής δεδομένων από πλευράς της εταιρείας Cambridge Analytica, ανακοίνωσε η αρμόδια βρετανική αρχή την Τετάρτη.
Το ζήτημα προστασίας προσωπικών δεδομένων εκτείνεται πέρα από το Facebook. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με μια ειδική διάταξη του νόμου περί προστασίας δεδομένων, τα καταχωρημένα πολιτικά κόμματα μπορούν να χρησιμοποιήσουν προσωπικά δεδομένα που αποκαλύπτουν πολιτικές απόψεις ως μέρος των εκστρατειών τους, λέει η Callander.