Αν μιλήσουμε με αριθμούς και χρονοδιαγράμματα, στα μεγάλα τεχνικά έργα της χώρας μας, θα απογοητευτούμε, είτε πρόκειται για αυτοκινητοδρόμους, λιμάνια και αεροδρόμια, είτε πρόκειται για μεγάλα υδραγωγεία και φράγματα. Τα παραδείγματα ουκ ολίγα και για να κάνω ρίμα, ίσα που αποφεύγουμε τα εμφράγματα, με τις πολυετείς γραφειοκρατικές διαδικασίες και την αδυναμία λήψης αποφάσεων, διότι το ζήτημα δεν βρίσκεται στην κατασκευή, καθώς διαθέτουμε κορυφαίες εταιρείες, από τις καλύτερες παγκοσμίως.
Η περίπτωση του φράγματος Γαδουρά, στην Ρόδο, είναι χαρακτηριστική, ωστόσο το αίσιο τέλος της έχει δώσει άλλη διάσταση στις υποδομές υδροδότησης.
Χρονοδιάγραμμα του έργου
Το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της νησιωτικής χώρας, χρηματοδοτήθηκε από το Ταμείο Συνοχής και τέθηκε προς κατασκευή την προγραμματική περίοδο 1993 – 1999. Τότε, με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εγκρίθηκε το πρώτο στάδιο για τις μελέτες, τις απαλλοτριώσεις και τους εμπειρογνώμονες. Την επόμενη προγραμματική περίοδο, 2000-2006, εγκρίθηκε το δεύτερο στάδιο, για την κατασκευή του φράγματος, του διυλιστηρίου και του δικτύου μεταφοράς του ύδατος σε δύο δεξαμενές της πόλης της Ρόδου.
Ετσι, η κατασκευή του έργου ξεκίνησε το 2001, αλλά ολοκληρώθηκε το 2016, με κόστος που ξεπέρασε τα 165 εκατ. ευρώ. Η καθυστέρηση οφειλόταν στα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής (έγινε ανασχεδιασμός του διυλιστηρίου για να προσπελαστούν τα ευρήματα), αλλά και στα γεωλογικά χαρακτηριστικά.
Τον Μάιο του 2016, αφότου ολοκληρώθηκε το έργο, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου προκήρυξε ανοιχτό διεθνή διαγωνισμό, για την Παροχή Υπηρεσιών Καθημερινής Διαχείρισης, Λειτουργίας και Συντήρησης του Έργου, στον οποίο αναδείχθηκε Ανάδοχος η εταιρεία ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ, θυγατρική του Ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ. Από τον Αύγουστο του 2017, μετά την υπογραφή της σχετικής σύμβασης (για πέντε έτη - λήγει στις 19-7-2022), το σύνολο του έργου λειτουργεί αδιάλειπτα, παρέχοντας άριστο, πόσιμο νερό.
Το «Φράγμα Γαδουρά», εγκαινιάστηκε και επισήμως πριν λίγο καιρό από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, από τον περιφερειάρχη Γιώργο Χατζημάρκο και τον αναπληρωτή γενικό διευθυντή Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Nordmunds Popens.
Το έργο τεχνικά
Με ύψος 67 μέτρων και μήκος 585 μέτρων, στο ανώτερο υψομετρικά τμήμα του, πρόκειται για ένα ζωτικής σημασίας εμβληματικό έργο για το Νότιο Αιγαίο, το οποίο εξασφαλίζει την παροχή επαρκούς και άριστης ποιότητας πόσιμου νερού , τόσο στο νησί της Ρόδου, όσο και στα γειτονικά άνυδρα ακριτικά νησιά: Χάλκη, Σύμη, Καστελλόριζο κ.α.
Το έργο ανήκει στη Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και το νερό, μέσω της εταιρείας «ΑΚΤΩΡ» που έχει τη λειτουργία και τη συντήρηση του έργου, παραδίδεται στη ΔΕΥΑ Ρόδου, η οποία είναι αρμόδια για τη παροχή του στους καταναλωτές.
Ο κεντρικός αγωγός μεταφοράς νερού από τις Ε.Ε.Ν. καταλήγει σε δύο δεξαμενές της Δ.Ε.Υ.Α.Ρ. στην Ρόδο (Αγ. Αποστόλων και Ασγούρου). Από τις δεξαμενές αυτές υδροδοτείται η πόλη της Ρόδου και ένα τμήμα της Ιαλυσού.
Στο πλαίσιο της Β’ φάσης του έργου, για την πρόσθετη αξιοποίηση των υποδομών, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου κατέθεσε προ ημερών αίτημα χρηματοδότησης στο πρόγραμμα «Φιλόδημος Ι» του Υπουργείου Εσωτερικών, προκειμένου να υλοποιηθεί το επόμενο στάδιο του φράγματος, που θα λύσει οριστικά το πρόβλημα ύδρευσης της Νότιας Ρόδου, της Λίνδου, του Αρχαγγέλου και του Αφάντου.
Το φυσικό αντικείμενο της πρότασης είναι η κατασκευή υδραγωγείου από τις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Νερού (Ε.Ε.Ν.) του «Φράγματος Γαδουρά» στο Χαράκι, μέχρι τις Δημοτικές και Τοπικές Κοινότητες: Νότιο Υδραγωγείο: Κάλαθος, Λίνδος, Πυλώνα, Λάρδος, Ασκληπειό, Γεννάδι και Λαχανιά και Κεντρικό Υδραγωγείο: Αφάντου και Αρχάγγελος
Η υδροδότηση των παραπάνω Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων από το «Φράγμα Γαδουρά», αφορά το σύνολο των εκτάσεών τους (εντός και εκτός των ορίων των οικισμών). Ο συνολικός προϋπολογισμός του συνόλου της πρότασης, ανέρχεται στα 24.032.000 ευρώ (χωρίς το ΦΠΑ), με τα 20 εκατ. να αφορούν την χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εσωτερικών.
Η δυναμικότητα του έργου
Από το καλοκαίρι του 2017, η ημερήσια δυναμικότητα επεξεργασίας νερού φτάνει τα 60.000 κυβικά μέτρα με πρόβλεψη για κάλυψη της υδροδότησης ολόκληρου σχεδόν του νησιού, αυξάνοντας τη δυναμικότητα, μελλοντικά, στα 120.000 κυβικά μέτρα ημερησίως. Η μέση ημερήσια παροχή ανέρχεται, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σε 26.000 κ.μ. ενώ τους υπόλοιπους μήνες περίπου στα 15.000 κ.μ. Η συνολική ποσότητα νερού που διατέθηκε το προηγούμενο έτος στην Δ.Ε.Υ.Α.Ρ. από το «Φράγμα Γαδουρά» και ακολούθως στους καταναλωτές, ανήλθε περίπου στα 7.500.000 κ.μ.
Εργο μεγάλης περιβαλλοντικής σημασίας
Εκτός από το καλής ποιότητας νερό στους μόνιμους και εποχιακούς κατοίκους της Ρόδου, με το σπουδαίο έργο προστατεύονται τα υπόγεια ύδατα από τις εκτεταμένες γεωτρήσεις, που μέχρι το 2015 υδροδοτούσαν το νησί. Η υπερβολική εκμετάλλευση, των υδάτινων πόρων είχε ως αποτέλεσμα τη σοβαρή πτώση της στάθμης των υπόγειων υδάτων, οδηγώντας πολύ σύντομα στην παροχέτευση υφάλμυρου νερού (ανάμειξη γλυκού με θαλασσινό νερό) και τη λειψυδρία σε αρκετές περιοχές του νησιού. Πλέον, θα επανέλθει η καλή ποιότητα των υπογείων υδάτων, γεγονός που θα συμβάλει στην αειφόρο ανάπτυξη της νήσου Ρόδου. Παράλληλα, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, έχει αναλάβει την πρωτοβουλία δράσεων ενημέρωσης του κοινού σχετικά με την κατασκευή, λειτουργία και περιβαλλοντική σημασία του έργου, ως βιοτόπου.