Αυτό που ζούµε αυτές τις µέρες δεν είναι ένας πόλεµος ”σε µια µακρινή χώρα, µεταξύ ανθρώπων για τους οποίους δεν γνωρίζουµε τίποτα”, για να παραθέσω τα λόγια του πρωθυπουργού Τσάµπερλεϊν. Ούτε θα πρέπει να κωφεύσουµε στις δηλώσεις του Πούτιν, ότι ο πόλεµος στην Ουκρανία είναι µόνο η αρχή καθώς στη φάση αυτή οι φιλοδοξίες του επικεντρώνονται στο Κίεβο, αλλά δυστυχώς για την Ευρώπη και την παγκόσµια τάξη πραγµάτων, οι φιλοδοξίες του ίσως να πηγαίνουν πολύ πιο πέρα από τον έλεγχο της Ουκρανίας.
Αυτό που διαφαίνεται είναι η επιδίωξη του Πούτιν να δηµιουργήσει µιας ισχυρή σφαίρα επιρροής της Ρωσίας στην ευρύτερη γειτονιά του, και να ενδυναµώσει το ρόλο της στο παγκόσµιο χάρτη. Αυτές οι βλέψεις ορµώνται µέσα από το ιδεολογικό του αφήγηµα, γνωστό και ως «Πουτινισµός», που αποτυπώνεται µέσα από τους λόγους του και τις δηλώσεις του τα τελευταία χρόνια.
Αν στη ιδεολογική πλατφόρµα του Πούτιν προτεραιότητα είναι η αποσταθεροποίηση της ευρωπαϊκής τάξης ασφάλειας και η ανάληψη ενός κυρίαρχου ρόλου της Ρωσίας στην ευρύτερη ευρωπαϊκή γειτονιά, τότε σαφώς η Δύση δεν θα πρέπει να παραµένει αποστασιοποιηµένη στις επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας.
Ας µην ξεχνάµε πως η επιµονή του να αποσυρθούν τα αµερικανικά πυρηνικά όπλα από την Ευρώπη- κάτι που επί της ουσίας ισοδυναµεί µε την κατάργηση της Αµερικής ως ευρωπαϊκής δύναµης, και µε το δεδοµένη την «ανυπαρξία» της Ένωσης στον τοµέα ασφάλειας και άµυνας.
Γιατί η Ουκρανία είναι τόσο σηµαντική για την Πουτινική Ρωσία;
1ο) Σε βραχυπρόθεσµο επίπεδο, η Ουκρανία αποτελεί µια ζώνη ασφαλείας για τη Ρωσία καθώς αντιλαµβάνεται ότι µια χώρα κοντά στα σύνορα της γίνεται πλατφόρµα για µια απειλητική στρατιωτική συµµαχία. Η «δυτικοποίηση» της Ουκρανίας, αφενός µε πιθανή ένταξη της στην ΕΕ και αφετέρου µε αντίστοιχη εισδοχή στο ΝΑΤΟ, αποτελεί µια απειλή για τη Ρωσία του Πούτιν. Η Μόσχα αισθάνεται ότι είναι περικυκλωµένη από µια εχθρική συµµαχία, γεγονός που ανησυχεί τις µεγάλες δυνάµεις.
Αν δει κανείς στο χάρτη τα ευρωπαϊκά κράτη (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία και Ρουµανία) που συµµετέχουν στο ΝΑΤΟ και γειτνιάζουν µε τη Ρωσία, Λευκορωσία και την Ουκρανία, θα αντιληφθεί το πόσο «περικυκλωµένη » είναι η Ρωσία από τις νατοϊκές δυνάµεις.
Η Ουκρανία ως δυτικό σύνορο της Ρωσίας, αποτελεί µια ασφαλής ζώνη που πρέπει να κατέχει ή να ελέγχει η Ρωσία καθώς αποτελεί ζώνη προστασίας. Να θυµίσουµε πως στον Πρώτο και στο Δεύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο, το έδαφος της Ουκρανίας έσωσε τη Ρωσία από τις εχθρικές δυνάµεις που έπρεπε να διανύσουν περισσότερα από 1.600 χιλιόµετρα για να φτάσουν στη Μόσχα.
Υπενθυµίζει ότι στην αρχή αυτής της κρίσης, ο Ρώσος αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε στην πυραυλική κρίση του 1962 και στη συνέχεια η Μόσχα δήλωσε ότι µπορεί να αναπτύξει στρατιωτικές δυνάµεις στην Κούβα και τη Βενεζουέλα.”Το έκαναν για να επισηµάνουν ότι οι ΗΠΑ έχουν το δικό τους Δόγµα Μονρόε, τις δικές τους ανησυχίες σχετικά µε την παρουσία εχθρικών δυνάµεων κοντά στο έδαφος τους, και υπό αυτή την έννοια το επιχείρηµα είναι έγκυρο”, λέει.
2ο) Ο Πούτιν αξιοποιώντας τους ιστορικούς, θρησκευτικούς και πολιτιστικούς δεσµούς µε την Ουκρανία, ενισχύει το αφήγηµα του για την κοινή προέλευση των δυο λαών, όπου ανατρέχοντας στην εποχή των αρχαίων Ρως, που θεωρούνται κοινός πρόγονος των Ρώσων, των Λευκορώσων και των Ουκρανών, επισηµαίνει τα πολλά ορόσηµα της κοινής ιστορίας για να υπερασπιστεί την άποψη του, πως είναι ένας λαός. ’Άλλωστε, η κυρίαρχη άποψη του ρωσικού εθνικισµού είναι ότι η Ουκρανία είναι ένα αδελφό σλαβικό έθνος και βρίσκεται στην καρδιά του ρωσικού έθνους. Πρόκειται για µια πολύ ισχυρή ιδεολογία που καθιστά την Ουκρανία κεντρικό κοµµάτι της ρωσικής ταυτότητας.
3ο) Η Ευρασιατική Οικονοµική Ένωση που αποτελεί ένα σηµαντικό µοχλό της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή της Ευρασίας, µπορεί να προστεθεί στους λόγους που οδηγούν τη Ρωσία να «υποτάξει» την Ουκρανία.
Στη παγκόσµια σκηνή τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει έδαφος η θεωρία της περιφερειοποίησης ( Regionalism), που αφορά στη διαπεριφερειακή συνεργασία κρατών, φορέων, οργανισµών , αρχικά στο πλαίσιο της οικονοµίας µε τη δηµιουργία ελευθέρων οικονοµικών ζωνών και σε πολλές περιπτώσεις, την πολιτική ένωση αυτών των χωρών.
Επί της ουσίας, αυτή η τάση στηρίζεται στην ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία, την οποία προσπαθούν πολλοί να «αντιγράψουν», εκ των οποίων και ο Πούτιν, αν µελετήσει κανείς τις δηλώσεις του για το µέλλον της ΕΑΟΕ .
Έτσι λοιπόν, η Ευρασιατική Οικονοµική Ένωση (Εurasian Economic Union/EAEU) που αριθµεί σήµερα πέντε µέλη, την Αρµενία, το Καζακστάν, την Κιργιζία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, αποτελεί όχηµα προώθησης των Ρωσικών συµφερόντων και τη βάση της δράσης της χώρας στην περιοχή της Ευρασίας, προσπαθώντας να εξισορροπήσει την δυναµική της Κίνας και των ΗΠΑ στην περιοχή.
Ο «Πουτινισµός» και η «Ρωσία Φρούριο».
Μια σηµαντική διάσταση που πρέπει να λαµβάνεται υπόψη στις αναλύσεις για την επιθετική στάση του Πούτιν , συναρτάται µε το ιδεολόγηµα του Ρώσου Προέδρου όσον αφορά στο «µοντέλο» διακυβέρνησης του και στο πως βλέπει τη Ρωσία µε όρους γεωοικονοµίας και γεωπολιτικής.
Αναλογιζόµενοι τη διαδροµή του Πούτιν- από που ξεκίνησε και που έφτασε- ένας πρώην πράκτορας της KGB που εκπαιδεύτηκε στη σοβιετική εποχή και πάντα ζούσε µε το όραµα µιας ισχυρής Ρωσίας, µε έναν ιδιαίτερο τακτικισµό δηµιούργησε, αφενός τη δική του «µονοκρατορία» µέσα από την εξολόθρευση των πολιτικών αντιπάλων, την παρέµβαση στο Σύνταγµα για να µπορεί να πρόεδρος για όσα χρόνια το επιθυµεί, τη χειραγώγηση της κοινής γνώµης, και αφετέρου το δικό του αφήγηµα κατά της «κακής» Δύσης- και ιδίως των Αµερικανών, τους οποίους ταυτίζει µε τους Ναζί, καλλιεργώντας το όραµα του και πλέον σχέδιο για µια ισχυρή Ρωσία ( Ρωσία Φρούριο).
Ας µην ξεχνάµε τις δηλώσεις του για τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης όπου θεωρεί πως αποτελεί τη µεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή της του 20ού αιώνα. Σύµφωνα πάντα µε τον Πούτιν ο µετα-κοµµουνισµός ήταν µια καταστροφή καθώς η Σοβιετική Ένωση ήταν σπουδαία…. Η σοβιετική αυτοκρατορία, που ξεκίνησε το 1945, ήταν µια στιγµή θριάµβου που πρέπει να θυµόµαστε µε υπερηφάνεια, και το αίµα και ο τρόµος που απαιτήθηκε για να για την επίτευξή της ξεχάστηκαν.
Ο «Πουτινισµός» ως µια αυθεντική ολιγαρχική/ απολυταρχική ιδεολογία δηµιούργησε τα ανδρείκελα της, την πουτινική οικονοµική και πολιτική ελίτ της Ρωσίας, όπου µε τις ευλογίες του ρώσου προέδρου, πολιτικοί και επιχειρηµατίε ς κατάφεραν, µε αξιοσηµείωτη επιτυχία, να αποκτήσουν επιρροή στο εξωτερικό µέσω της εξάπλωσης της διαφθοράς.
Η δύναµη τους έγκειται στο ρωσικό πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο που αποτελούν και το βασικό µοχλό πίεσης στην Ευρώπη.
Αυτή τη στιγµή η ρωσική Lukoil ελέγχει διυλιστήρια σε Ουκρανία, τη Βουλγαρία και τη Ρουµανία, ενώ διαθέτει περιουσιακά στοιχεία στην Ελλάδα και την πρώην Γιουγκοσλαβία.
Η Gazprom κατέχει τώρα την εθνική πετρελαϊκή εταιρεία της Σερβίας - η οποία αγοράστηκε ανοιχτά µε σκοπό την επιρροή που θα επέφερε - καθώς και το ένα τρίτο της πορτογαλικής εταιρείας φυσικού αερίου Galp Energia. Έχει στενούς δεσµούς µε τον αυστριακό ενεργειακό γίγαντα OMV, και µια ισχυρή σχέση µε την Ruhrgas στη Γερµανία. Αυτές δεν είναι καθαρά οικονοµικές σχέσεις. Σε κάθε µία από τις χώρα όπου έχουν επενδύσει, οι Ρώσοι ολιγάρχες πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν έχουν µόνο ασκήσει πιέσεις για οικονοµικές και τραπεζικές ρυθµίσεις που θα είναι ευνοϊκές για τα συµφέροντα τους, αλλά έχουν επίσης χρησιµοποιήσει τα χρήµατα τους για να επηρεάσουν ξένους πολιτικούς. Ως γνωστόν, ακόµη και ο πρώην Γερµανός καγκελάριος, ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, αποτελεί υψηλόβαθµο στέλεχος της Gazprom.
Η ιδεολογία του πουτισνισμού (θεσμικά και ιδεολογικά) περιέχει στοιχεία ελέγχου της δηµοκρατίας και του εταιρικού καπιταλισµού – αντανακλώντας την κουλτούρα και τις αξίες της δεκαετίας του 1980 της KGB - η οποία διδάσκεται στα ρωσικά παιδιά και προπαγανδίζεται από τα µέσα ενηµέρωσης. Εποµένως, ο «πουτινισµός» αποτελεί µια ιδεολογία που συναρτάται µε έναν εκλεγµένο µεν ηγέτη αλλά µέσα από τον απόλυτο έλεγχο της εξουσίας που οραµατίζεται µια ισχυρή και πάλι Ρωσία µε κυρίαρχο ρόλο στην παγκόσµια σκηνή.
Σε αυτό το ιδεολογικό παραλήρημα ενός συγκαλυµµένου δηµοκρατικά «δικτάτορα», ευλόγως γεννούνται ερωτήµατα ως προς τη στάση της Δύσης και τον καθορισµό των ορίων σε αυτή την ανεξέλεγκτη πορεία του Πούτιν!
Κάθε ανοχή και αποδοχή των επιθετικών ενεργειών του, καθιστά εύθραυστη τη νέα τάξη πραγµάτων που οικοδοµήθηκε στη µετα-ψυχροπολεµική παγκόσµια σκηνή!
Αντί Επιλόγου
Η 24η Φεβρουαρίου 2022, ηµέρα Πέµπτη, θα µείνει στην ιστορία ως το τέλος µιας εποχής και η αρχή µιας άλλης. Όλοι θα προτιµούσαµε να µην είναι αλήθεια, αλλά δυστυχώς είναι µια νέα πραγµατικότητα που πρέπει να ληφθεί σοβαρά από όλες τις δυτικές κοινωνίες καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να ακολουθήσουν κι άλλα δραµατικά γεγονότα..Ήδη ο Πούτιν άρχισε να απειλεί τη Σουηδία και τη Φινλανδία σε περίπτωση ένταξης τους στο ΝΑΤΟ.
Η κρίση δοκιµάζει την ετοιµότητα της ΕΕ για να υπερασπιστεί την ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας µετά τον Ψυχρό Πόλεµο. Αν και η κρίση ανέδειξε τις διαφορετικές αντιλήψεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, οι οποίες παρουσιάζοντα διχασµένες, αδύναµες και ασαφείς ως προς τις θέσεις τους.
Ωστόσο, η σύγκρουση µπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη που θα αναζωογονήσει τη συζήτηση για την ασφάλεια και την άµυνα της ΕΕ και θα αναγκάσει τους Ευρωπαίους να µετατοπιστούν από µια τάξη ασφαλείας που διαµορφώνεται από την ήπια ισχύ σε µια τάξη που υπαγορεύεται και πάλι από τη σκληρή ισχύς.
Το διακύβευµα για τη Δύση έγκειται στη διασφάλιση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου, στην προάσπιση του ουκρανικού λαού που αγωνίζεται σήµερα όχι µόνο για την ανεξαρτησία του αλλά και για τις ελευθερίες και τις αρχές της Δύσης.
Απαιτείται εγρήγορση, αφύπνιση και µια σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία του Πούτιν και στον πουτινισµό…