«Ένα ”δάσος” από ξύλινους στύλους φτιαγμένους από ευκαλύπτους ξεπροβάλλει μέσα σε ένα συγκρότημα από κοιτώνες και κοινόχρηστους χώρους, ωσαν το δάσος που περιβάλλει το κτίριο να το έχει ”καταλάβει”. Τα δωμάτια, που είναι φτιαγμένα από τούβλα λάσπης, είναι τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να “κυκλώνουν” τις ανοιχτές αυλές ενώ ένας λεπτός μεταλλικός θόλος μοιάζει να αιωρείται πάνω από το κτίσμα, προσφέροντας μια πολύτιμη σκιά...Οι τοίχοι «αναπνέουν» επιτρέποντας τον φυσικό αερισμό, καθιστώντας παράλληλα περιττό τον κλιματισμό ακόμη και όταν η θερμοκρασία φτάνει τους 45° C».
Αυτό το εξαιρετικής αρχιτεκτονικής σύλληψης κτίσμα βρίσκεται στη Βραζιλία. Είναι το αποκαλούμενο «Παιδικό Χωριό» και φέτος ανακηρύχθηκε ως το καλύτερο κτίριο στον κόσμο χαρίζοντας στο αρχιτεκτονικό δίδυμο του Aleph Zero και στον σχεδιαστή Marcelo Rosenbaum το διεθνές βραβείο RIBA (Royal Institute of British Architects).
Πώς γίνεται όμως το «καλύτερο κτίριο στον κόσμο» να είναι ένα απομακρυσμένο οικοτροφείο σε μια φτωχική επαρχία της Βραζιλίας και να το δημιούργησαν δύο νέοι, ηλικίας περίπου 30 ετών που πριν είχαν σχεδιάσει μόνο μερικές ιδιωτικές κατοικίες και εγκαταστάσεις;
Τους επιλέξαμε γιατί μας άκουσαν. Δεν μας επέβαλλαν τις ιδέες τους
Η επιλογή των προσώπων για τον σχεδιασμό του «Παιδικού Χωριού» έγινε από το ίδρυμα Bradesco που αποτελεί ουσιαστικά τον φιλανθρωπικό βραχίονα μιας εκ των μεγαλύτερων τραπεζών στη Βραζιλία. Το ίδρυμα φρόντισε να χτιστεί το πρώτο σχολείο τη δεκαετία του 1970 και μεριμνά για την λειτουργία συνολικά 40 σχολείων σε όλη τη χώρα.
«Επιλέξαμε αυτούς τους αρχιτέκτονες ακριβώς επειδή δεν είναι από εκείνους που νομίζουν ότι ξέρουν τα πάντα» λέει η διευθύντρια του ιδρύματος, Denise Aguiar και συμπληρώνει: «Δεν ξέραμε τι χρειαζόμασταν, αλλά οι αρχιτέκτονες αυτοί έμοιαζαν πως είχαν διάθεση να ακούσουν πραγματικά τους μαθητές, να ακούσουν τι θέλουν, αντί να επιβάλλουν τις δικές τους ιδέες».
Το έργο, όπως γράφει ο Guardian ξεκίνησε με το δίδυμο Zero και Rosenbaum να μελετούν εντατικά επί 10 ημέρες το σημείο όπου θα κατασκευαζόταν στο σχολείο ενώ συναντήθηκαν με πολλούς από τους 540 εφήβους για τους οποίους προοριζόταν το «Παιδικό Χωριό». Δεν περιορίστηκαν όμως μόνο στη συζήτηση αλλά ανέπτυξαν διάφορα παιχνίδια και εργαστήρια για να κατανοήσουν καλύτερα τι ακριβώς περίμεναν οι μαθητές από αυτούς και πώς φαντάζονταν την καθημερινότητά τους στον νέο υπό σχεδίαση χώρο.
Το «Παιδικό Χωριό» ουσιαστικά είναι ένα οικοτροφείο που φιλοξενεί μαθητές οι οικογένειές των οποίων ζουν στην απομακρυσμένη αγροτική περιοχή γύρω από τον δήμο Formoso do Araguaia. Τα παιδιά για να πάνε σχολείο πρέπει να διανύσουν πολλά χιλιόμετρα, κυρίως με άλογα για να φτάσουν στο σχολείο.
Η απομόνωση βέβαια ήταν μια πρόκληση όχι μόνο για τους μαθητές αλλά και για τους αρχιτέκτονες.
Μοντέρνο δεν σημαίνει γυαλί, χάλυβας και κλιματισμός
«Μπορούσαμε να μεταφέρουμε στο εργοτάξιο μόνο υλικά που ήταν ελαφριά, έτσι κατασκευάσαμε τα στοιχεία του ξύλινου πλαισίου αλλά αποφασίσαμε πως τα βαριά υλικά θα πρέπει να αντληθούν από τον περιβάλλοντα χώρο» λέει ο Gustavo Utrabo που ίδρυσε το «Αleph Zero» μαζί με τον παλιό του συμμαθητή Pedro Duschenes το 2012.
«Η πρόκληση ήταν να πείσουμε τους μαθητές και τους δασκάλους πως το “μοντέρνο” δεν συνεπάγεται απαραίτητα γυαλί, χάλυβα και κλιματισμό και πως μπορούσαμε να αντλήσουμε υλικά από τη φύση γύρω μας, τη γη». Ευτυχώς οι αρχιτέκτονες του Aleph Zero κατάφεραν να τους πείσουν.
Το κτιριακό σύμπλεγμα αποτελεί ένα υποδειγματικό μοντέλο περιβαλλοντικής σχεδίασης, ελαφρύ ενώ παρέχει μια τεράστιας έκτασης σκιά κάτω από την οποία έχουν διαταχθεί μικρά κτίρια με τοίχους που «αναπνέουν» επιτρέποντας τον φυσικό αερισμό καθιστώντας παράλληλα περιττό τον κλιματισμό ακόμη και όταν η θερμοκρασία φτάνει τους 45° C.
Το βράδυ βέβαια η θερμοκρασία πέφτει αρκετά αλλά το πρόβλημα φαίνεται πως λύθηκε με τον παραδοσιακό τρόπο δηλ...με κουβέρτες.
«Βασικός στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένας χώρος που τα παιδιά θα μπορούν να νιώθουν σαν στο σπίτι τους» λέει ο Utrabο, κάτι που δεν μπορούσε να γίνει με την προηγούμενη κατασκευή που έμοιαζε περισσότερο με στρατώνα ενώ σε ένα δωμάτιο καλούνταν συχνά να κοιμηθούν ακόμη και 40 παιδιά μαζί.
Το νέο κτίριο διαθέτει δωμάτια για έξι μαθητές, με τρεις ξύλινες κουκέτες ενώ όλα είναι τοποθετημένα γύρω από όμορφα διαμορφωμένες αυλές και συνδέονται ξύλινα μονοπάτια. Ο χώροι ψυχαγωγίας είναι επίσης πολύ ιδιαίτεροι ενώ η όλη κατασκευή, όπως πολλοί έχουν σχολιάσει, θυμίζει ένα τεράστιο δεντρόσπιτο.
Υπάρχουν δύο πανομοιότυπα κτίρια, ένα για τα αγόρια και ένα για τα κορίτσια διαστάσεων 165μ x 65μ τοποθετημένα εκατέρωθεν του παλιού σχολείου που τώρα πια έχει διαφορετική χρήση.
Πόσο άλλαξε η ζωή των παιδιών
″Τα κορίτσια είναι πλέον πολύ πιο φιλικά το ένα με το άλλο”, σημειώνει η Aguiar. “Όπως μας είπαν τώρα μοιράζονται τα μυστικά τους, γιατί πλέον ζουν σε μικρές ομάδες των έξι και όχι των 40 ατόμων. Απολαμβάνουν να περνούν χρόνο στα δωμάτιά τους ενώ τα αγόρια περνούν το χρόνο κυρίως παίζοντας παιχνίδια”.
Ο Utrabo επίσης επισκέφθηκε το σχολείο πριν από μερικές εβδομάδες για να διαπιστώσει με ικανοποίηση, όπως λέει πως ο χώρος που σχεδίασε σφίζει από ζωή. Τα κορίτσια ξεκίνησαν να οργανώνουν μαθήματα pilates, που παλιότερα δεν μπορούσαν να κάνουν αφού δεν υπήρχε κατάλληλος ή έστω επαρκής χώρος. Τα παιδιά δε που πρέπει να δώσουν ξανά εξετάσεις δεν χρειάζεται πλέον να επιστρέφουν μετά από ώρες στο σχολειό αφού υπάρχουν διαθέσιμοι χώροι για την διεξαγωγή ενισχυτικής διδασκαλίας.
Αξίζει να σημειωθεί πως το συγκεκριμένο project είναι το δεύτερο διεθνές βραβείο RIBA που πηγαίνει για τον σχεδιασμό κτιρίου την Λατινική Αμερική και η χρήση του σχετίζεται με την εκπαίδευση. Αρχικά απονεμήθηκε το 2016 στους δημιουργούς της πανεπιστημιούπολης στη Λίμα.
Πηγή: The Guardian