Με την ανακοίνωση εκ μέρους της Τουρκίας της έναρξης γεωλογικών ερευνών φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές αντιρρήσεις σε αυτήν την κίνηση, επανήλθε στο προσκήνιο το Κυπριακό.
Παρά τις διεθνείς προειδοποιήσεις, η Άγκυρα εξακολουθεί να επιμένει στα δικαιώματα της στην εξερεύνηση στο βόρειο τμήμα της κυπριακής ακτογραμμής χωρίς να έχει εξασφαλίσει πλήρη συναίνεση. Το εντυπωσιακό, κατά την γνώμη μου, είναι ο χρόνος αυτής της κίνησης και είναι ακριβώς αυτός που πρέπει να διερευνήσουμε για να κατανοήσουμε το θέμα βαθύτερα. Είναι βέβαιο ότι οι συνθήκες στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά και στον περιφερειακό και διεθνή χώρο δεν υποδηλώνουν ότι η Άγκυρα επιθυμεί κλιμάκωση. Επιπλέον, οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης Ερντογάν και της Αθήνας έχουν εισέλθει πρόσφατα σε μια φάση σταθερότητας και προσπάθειας αποφυγής αψιμαχιών. Ποιο είναι, λοιπόν, το μήνυμα που θέλει να στείλει η Άγκυρα πέρα από την επείγουσα ανάγκη της για την ανεύρεση πηγών ενέργειας;
Κατ ’αρχάς, για να κατανοήσουμε την ουσία του σκηνικού στη βόρεια ακτή της Κύπρου, θα πρέπει να εμβαθύνουμε στις συνθήκες στο εσωτερικό της Τουρκίας. Την ίδια ημέρα που η Άγκυρα ξεκίνησε τις έρευνες, το τουρκικό Ανώτατο Δικαστήριο ανακοίνωσε την επανάληψη των δημοτικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, παρά τις αντιρρήσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης και σημαντικών προσωπικοτήτων του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης όπως ο Αμπντουλάχ Γκιούλ και ο καθηγητής Αχμέτ Νταβούτογλου. Βάσει πληροφοριών μου από τουρκική διπλωματική πηγή, σε κλειστή σύσκεψη που είχε ο Ερντογάν με τον αρχηγό του ΑΚΡ, παραπονέθηκε για τη στάση των δύο στελεχών και πίεσε ακόμα και για την αποπομπή του Νταβούτογλου από το κόμμα, κάτι που θα προσθέσει περισσότερα εσωτερικά προβλήματα.
Η ανακοίνωση της επανάληψης των εκλογών επακολούθησε των αμερικανικών προειδοποιήσεων πριν μερικές εβδομάδες ότι δεν θα πρέπει να επαναληφθούν, γεγονός που υποδηλώνει ότι η Άγκυρα ήθελε να τραβήξει τα φώτα της δημοσιότητας από αυτές και να τα ρίξει στις έρευνες φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκική κυβέρνηση βιώνει μια τεταμένη και περίπλοκη οικονομική κατάσταση λόγω της συνεχιζόμενης πτώσης της τουρκικής λίρας που δεν φαίνεται να σταματά. Επίσης, είναι έντονες οι διαδηλώσεις ενάντια στην επανάληψη της εκλογικής διαδικασίας και οι συζητήσεις εντός του κυβερνώντος κόμματος - δημόσιες και κρυφές - για την πιθανότητα αποχώρησης σημαντικών προσωπικοτήτων και τον σχηματισμό νέου κόμματος μακριά από την κυριαρχία Ερντογάν. Εν μέσω αυτού του αρνητικού κλίματος, γίνεται σαφές ότι η Τουρκία δεν είναι σε θέση να ανοίξει νέα μέτωπα και να αυξήσει τις κρίσεις. Επιπλέον, πρέπει να τονίσουμε ότι και η περιφερειακή και διεθνής κατάσταση της Τουρκίας δεν είναι η καλύτερη.
Με το ξέσπασμα των μαχών στην περιοχή του Ίντλιμπ στη Συρία, παρά την ύπαρξη των τουρκικών σημείων ελέγχου, είναι προφανές ότι οι ρωσο-τουρκικές διαπραγματεύσεις σχετικά με το αρχείο της Συρίας δεν πάνε καλά. Σύμφωνα με πηγή μου προερχόμενη από την συριακή πολιτική αντιπολίτευση, οι συνομιλίες μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας σχετικά με το αρχείο του Ιντλίμπ έχουν φτάσει σε αδιέξοδο. Η Ρωσία θέλει να βάλει άμεσα τέλος στην εκεί παρουσία της συριακής ένοπλης αντιπολίτευσης. Το έχει απόλυτη ανάγκη. Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία δεν επιθυμεί αυτές οι μάχες να είναι ο λόγος για ένα νέο κύμα προσφύγων που θα περιπλέξει ακόμα περισσότερο την εσωτερική τουρκική σκηνή. Ούτε θέλει να απωλέσει το χαρτί του Ίντλιμπ χωρίς να πάρει αντάλλαγμα, είτε στο Τελ-Ριφάτ ή στο Μάνμπιτζ, που ελέγχονται από τις κουρδικές πολιτοφυλακές. Ως εκ τούτου, η μάχη του Ίντλιμπ μπορεί να είναι η αρχή της διπλωματικής κρίσης μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας επιδρώντας αρνητικά στην τουρκική οικονομία.
Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ στη Συρία και το Ιράκ, Τζέιμς Τζέφρι, επισκέφθηκε πριν λίγες ημέρες την Άγκυρα όπου συναντήθηκε με τον εκπρόσωπο της τουρκικής Προεδρίας Ιμπαχίμ Καλίν και τον υπουργό Άμυνας Χουλουσί Ακάρ. Ο Τζέφρι επιβεβαίωσε ότι οι συνομιλίες ήταν θετικές, αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η Τουρκία εξακολουθεί να είναι αποφασισμένη να δημιουργήσει μια ασφαλή περιοχή στα βορειοανατολικά της Συρίας και αρνείται συνολικά την παραμονή των κουρδικών πολιτοφυλακών στην περιοχή. Αυτό φάνηκε στο πεδίο από τις συνεχιζόμενες διαδηλώσεις των Αράβων της περιοχής εναντίον του PYD και του YPG επιβεβαιώνοντας την επιρροή της Άγκυρας στις αραβικές φυλές. Επομένως, η συνεχιζόμενη διαφωνία μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον σε αυτό το αρχείο θα περιπλέξει και άλλα αρχεία που ενδιαφέρουν τις δύο χώρες.
Οι διαβεβαιώσεις διπλωματικών πηγών σχετικά με την πιθανότητα επίσκεψης του Προέδρου των ΗΠΑ Τραμπ στην Άγκυρα τον προσεχή Ιούλιο, τον ίδιο μήνα που θα αφιχθεί το ρωσικό σύστημα S400, μπορούμε να πούμε ότι θα είναι ζωτικής σημασίας για πολλά από τα εκκρεμή ζητήματα, κυρίως την ανατολική Συρία και την παρουσία των Κούρδων εκεί, καθώς και τους S400 και τα F35. Mέχρι τότε, δεν φαίνεται ότι η Τουρκία θα αντιμετωπίσει σκληρές αμερικανικές οικονομικές κυρώσεις.
Τέλος, το Κυπριακό εξακολουθεί να βρίσκεται στο μηδέν από τότε που ο Αλέξης Τσίπρας έγινε πρωθυπουργός. Οι πρόσφατες συνομιλίες της Γενεύης έδειξαν την έλλειψη σοβαρότητας της διεθνούς κοινότητας, της Ευρώπης και της Ουάσιγκτον, για να τερματιστεί αυτή η κρίση. Μετά την ανακοίνωση από το Τελ Αβίβ πριν από ένα μήνα του αγωγού μεταφοράς ισραηλινού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας και την διακήρυξη της Λευκωσίας για την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις νότιες ακτές της, η Άγκυρα αισθάνεται ως ο μεγαλύτερος χαμένος στην ανατολική Μεσόγειο. Όσο ο ρωσο-τουρκικός αγωγός βαλτώνει λόγω των αμερικανικών και ευρωπαϊκών πιέσεων, η Άγκυρα αναζητά τώρα τις δικές της πηγές αερίου, γιατί είναι επιτακτική ανάγκη να αναζωογονήσει την οικονομία της. Αυτός είναι ένας από τους λόγους γι’αυτήν την τελευταία τουρκική κίνηση στα βόρεια της Κύπρου ώστε να πιέσει την Ευρώπη και την διεθνή κοινότητα να επανεκκινήσει τις διπλωματικές ενέργειες για την επίλυση του Κυπριακού.
Με βάση τα παραπάνω, η συνολική εσωτερική, περιφερειακή και διεθνής κατάσταση της Τουρκίας δεν της επιτρέπουν να κλιμακώσει. Ό,τι συμβαίνει στα ανοικτά της ανατολικής Μεσογείου δεν είναι παρά μηνύματα που στέλνει η Άγκυρα και όχι εχθρικές ή επιθετικές ενέργειες.