Μία φράση, για την ακρίβεια ένας αριθμός, κυριαρχεί στις συνομιλίες για το κλίμα που συνεχίζονται στην Γλασκώβη της Σκωτίας: Το μαγικό και άπιαστο 1,5.
Πρόκειται για τον διεθνή στόχο του περιορισμού της μελλοντικής αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου (2,7 F.) σε σχέση με την εποχή πρίν τη βιομηχανικό επανάσταση. Είναι ένας αριθμός που προκαλεί μία σχετική σύγχυση, δεδομένου ότι δεν αποτελούσε σημαντικό θέμα στις διαπραγματεύσεις πριν από επτά χρόνια και ήταν μία πολιτική πρόταση, η οποία αργότερα αποδείχθηκε τεράστιας επιστημονικής σημασίας.
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις πολλών επιστημονικών ερευνών, ο περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας στον ενάμιση βαθμό, μπορεί να αποτρέψει ή να ελαχιστοποιήσει ορισμένες από τις πιο καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και για κάποιους ανθρώπους, είναι θέμα ζωής ή θανάτου.
Ο αριθμός 1,5 είναι σήμερα «ο πρωταρχικός στόχος» των συνομιλιών της Γλασκώβης, της Συνόδου COP26, δήλωσε ο Πρόεδρός της, Αλοκ Σάρμα, την πρώτη μέρα των εργασιών. Και στις 6 Νοεμβρίου είπε ότι η Σύνοδος «προσπαθεί ακόμα να διατηρήσει ζωντανό τον στόχο του 1,5.»
Για τους διαδηλωτές και τους ακτιβιστές, το σύνθημα είναι: «Το 1,5 πρέπει να μείνει ζωντανό.»
Και το 1,5 είναι πολύ πιο κοντά απ′ ότι φαίνεται. Διότι μπορεί να ακούγεται σαν απλώς 1,5 βαθμός παραπάνω, αλλά επειδή ο χρόνος μετράει από την εποχή πριν τη βιομηχανική επανάσταση, στην πραγματικότητα πρόκειται για 0,4 από σήμερα. Η θερμοκρασία της Γής έχει αυξηθεί κατά 1,1 βαθμό από εκείνη την εποχή.
Το θέμα δεν είναι ο πρώτος χρόνος κατά τον οποίο η θερμοκρασία του πλανήτη φτάνει το 1,5 παραπάνω. Οι επιστήμονες συνήθως εννοούν τον μέσο όρο αρκετών ετών με αύξηση 1,5 βαθμού, επειδή οι θερμοκρασίες - ενώ αυξάνονται μακροπρόθεσμα - έχουν και μικρές αυξομειώσεις.
Σύμφωνα με το αποτέλεσμα μίας έρευνας του Global Carbon Project που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες μέρες, αν συνεχίσουμε να παράγουμε τις σημερινές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, μας μένουν μόλις 11 χρόνια.
Θεωρητικά εφικτός, πολιτικά ανέφικτος
Για να πετύχουμε τον στόχο, οι επιστήμονες και ο ΟΗΕ λένε ότι ο κόσμος πρέπει να μειώσει τις σημερινές εκπομπές περίπου στο 50% έως το 2030. Κι αυτός είναι ο ένας από τους τρεις στόχους που ο ΟΗΕ έθεσε για την επιτυχία της Συνόδου στην Γλασκώβη.
«Ο στόχος του 1,5 είναι θεωρητικά εφικτός, αλλά νομίζω ότι στην παραγματικότητα, είναι πολιτικά ανέφικτος - εκτός αν γίνει κάποιο θαύμα» δήλωσε ο Ανταμ Σόμπελ, κλιματικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Ν. Υόρκης. «Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας.»
Πολλοί άλλοι επιστήμονες που ειδικεύοντα στο θέμα δήλωσαν στο Associated Press περίπου τα ίδια - ότι αν η δραματική μείωση των εκπομπών αρχίσει άμεσα, ο στόχος του 1,5 μπορεί να επιτευχθεί, αλλά δεν το βλέπουν να γίνεται.
Πότε μπήκε στο τραπέζι
Ο αριθμός 1,5 μπορεί να είναι σήμερα ο στόχος, αλλά δεν άρχισε έτσι.
Λόγω της επιμονής των μικρών, νησιωτικών κρατών, που επέμειναν ότι ήταν θέμα επιβίωσης, ο στόχος του 1,5 τέθηκε λίγο πριν το τέλος των συνομιλιών της ιστορικής Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, το 2015. Και αναφέρεται μόνο μία φορά στο κείμενο της απόφασης, στην οποία αναφέρεται ότι ο πρωταρχικός στόχος ήταν «ο περιορισμός της αύξηςη της θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προ-βιομηχανική εποχή και η συνέχεια των προσπαθειών για τον περιορισμό της αύξησης στον 1,5 βαθμό από την προ-βιομηχανική εποχή.»
Ο στόχος των δύο βαθμών υπήρχε από την αποτυχημένη σύνοδο της Κοπεγχάγης το 2009.
«Ωστόσο, κατά κάποιο τρόπο, οι στόχοι του 1,5 και των 2 βαθμών είναι κάπως αυθαίρετοι» δήλωσε ο Ρομπ Τσάκσον, του Πανεπιστημίου Στάνφορντ. «Κάθε δέκατο του βαθμού μετράει!»
Η επιλογή των δύο βαθμών είχε γίνει διότι «αυτή θα ήταν η υψηλότερη θερμοκρασία που είχει δει ο πλανήτης ε΄δω και ένα εκατομμύριο χρόνια» δήλωσε στη Σύνοδο της Γλασκώβης η Κορίν Λεκέρ, του Πανεπιστημίου της Νέας Αγγλίας.
Οταν η Συμφωνία του Παρισιού έθεσε τον στόχο του,15 βαθμού, ο ΟΗΕ ανέθεσε στην βραβευμένη με Νόμπελ επιστημονική ομάδα του - IPCC - να μελετήσει την διαφορά μεταξύ 1,5 και δύο βαθμών αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Η έκθεση του ICCp το 2018 έδειξε ότι σε σύγκριση με τους δύο βαθμούς, αν η θέρμανση σταματήσει στον 1,5 βαθμό θα συμβούν τα εξής:
- Λιγότεροι θάνατοι και ασθένειες από τη ζέστη, το νέφος και τις μεταδοτικές ασθένειες.
- Θα μειωθεί στο μισό ο αριθμός των ανθρώπων που θα υποφέρουν από έλλειψη νερού.
- Κάποιοι κοραλλιογενείς ύφαλοι μπορεί να επιζήσουν.
- Υπάρχουν λιγότερες πιθανότητες για καλοκαίρια χωρίς πάγο στην θάλασσα της Αρκτικής.
- Οι πάγοι στην Δυτική Ανταρκτική μπορεί να μην λειώσουν.
- Η στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί κατά 0,1μ. λιγότερο.
- Θα μειωθεί στο μισό ο αριθμός των ζώων και των φυτών που θα χάσουν το περιβάλλον τους.
- Θα πάρξουν σημαντικά λιγότεροι καύσωνες, πλημμύρες και ξηρασίες.
Διαφορά ζωής και θανάτου
«Για κάποιους ανθρώπους, είναι αναμφίβολα θέμα ζωής ή θανάτου» είχει τότε δηλώσει η Νάταλι Μάχοβαλντ, του Πανεπιστημίου Κορνέλ.
Το συμπέρασμα ότι υπάρχει τεράστια διαφορά στην Γη αν η αύξηση της θερμοκρασίας περιοριστεί στον 1,5 βαθμό, είναι η μεγαλύτερη ανακάλυψη της κλιματικής επιστήμης την τελευταία εξαετία, σύμφωνα με τον Τζον Ρόκστρομ, επικεφαλής της Κλιματικής Ερευνας του Ινστιτούτου Potsdam. «Γίνεται όλο και χειρότερο όσο ξεπερνάμε τον 1,5 βαθμό. Εχουμε όλα τα επιστημονικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο στόχος του 1,5 βαθμού είναι το όριο του ασφαλούς κλίματος για τον πλανήτη. Μόλις τον ξεπεράσουμε, μπαίνουμε σε μία επιστημονικά επικίνδυνη ζώνη, με πολύ αυξημένο ρίσκο.»
Σύμφωνα με μία νέα μελέτη του IPCC που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο, ο κόσμος θα φτάσει την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό το 2030.
Ακόμα και όταν οι επιστήμονες και οι πολιτικοί μιλάνε για το 1,5, συνήθως εννοούν ότι επί μία δεκατία η θερμοκρασία θα φτάσει ή θα ξεπεράσει την αύξηση του 1,5 βαθμού, αλλά θα ξαναπέσει με την βοήθεια κάποιας τεχνολογίας που ρουφάει το διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα» δήλωσαν ο Τζάκσον και άλλοι επιστήμονες στη Γλασκώβη.
Οσο δύσκολο κι αν είναι, οι συνομιλητές δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τον στόχο του 1,5, δήλωσε η Καναδέζα βουλευτής, Ελίζαμπεθ Μέι, που λαμβάνει μέρος σε συνομιλίες για το κλίμα για 16η φορά.
«Αν δεν διατηρήσουμε τον στόχο του 1,5 ενώ είναι ακόμα τεχνολογικά εφικτός,