Είναι πλέον φανερό πού ακριβώς οδηγεί το παγκόσμιο «σκάκι»: σε ένα νέο μοίρασμα του κόσμου, τόσο από τις σημερινές υπερδυνάμεις, όσο και από τις αναδυόμενες υπερδυνάμεις της Ανατολής, που έχουν ήδη εισέλθει δυναμικώς στο παγκοσμιοποιημένο γίγνεσθαι.
Όπως τότε έτσι και τώρα, αυτό το μοίρασμα «κρατών επιρροής των μεγάλων δυνάμεων» να προκύψει από πολέμους ή εν πάση περιπτώσει επίδειξη στρατιωτικής ισχύος.
Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, δείχνει να επιδιώκει ανασύσταση του «ψυχρού πολέμου», προτάσσοντας στρατιωτική ισχύ.
Ο προηγούμενος Πρόεδρος Τράμπ έδειχνε πως ήθελε να αποφύγει στρατιωτικές αποστολές, ίσως προσβέποντας σε ένα δίκτυο συνεργαζομένων δυνάμεων ή εν πάση περιπτώσει πως αυτό αποδεχόταν, ως ρεαλιστικό σενάριο οργάνωσης του κόσμου.
Είχε άλλωστε ευθέως κατηγορήσει τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας του, πως επιζητεί πολέμους για να προσκομίσει πόρους στην πολεμική βιομηχανία.
Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά, όσο ήταν με τη συμφωνία των Τριών του 1945, στη Γιάλτα.
Παρά του ότι οι ΗΠΑ έχουν προ πολλού επιχειρήσει διείσδυση στην Ινδία και σε άλλες ασιατικές χώρες, η εξέλιξη αυτών των ασιατικών κρατών σε δυνάμεις με τεράστια οικονομική και στρατιωτική ισχύ φαίνεται αναπόφευκτη και μαζί της η δυνατότητα αποτίναξης των όποιων δεσμεύσεών τους.
Η Κίνα ήδη είναι υπερδύναμη, όπως είχε προβλέψει ο Alain Peyrefitte το 1980, με το βιβλίο του «Όταν η Κίνα ξυπνήσει, ο κόσμος θα τρέμει».
Μέχρι το 2050 τα ισχυρότερα οικονομικώς κράτη θα είναι η Κίνα και η Ινδία, θα έπονται οι ΗΠΑ και αμέσως μετά η Ινδονησία (σε εκτιμώμενο ΑΕΠ). Άλλωστε είναι ήδη πρώτη η Κίνα (η Γερμανία από την 5η θέση θα βρεθεί στην 9η και η Τουρκία θα ενισχυθεί).
Με αυτά τα δεδομένα, η Κίνα επιδιώκει επέκταση της επιρροής της, αρχικώς στην Ασία. Ήδη προ ολίγου καιρού υπεγράφησαν τεράστιες συμφωνίες Κίνας-Ιράν.
Η Ρωσία διεκδικεί την Ουκρανία, δηλώνοντας ταυτοχρόνως την παρουσία της στις ασιατικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ινδίας και Κίνας.
Ταυτόχρονα είναι φανερό πως δεν θα επιτρέψει την Τουρκία να καταστεί υπερδύναμη, δεδομένων των οραμάτων της τελευταίας.
Τούτο σημαίνει πως τείνει να δημιουργηθεί ένας πανίσχυρος «ανατολικός άξων», χωρίς την Τουρκία, εκτός και αν συμφωνήσει με την Ρωσία, στον οποίον είναι μάλλον αδύνατον να συμμετάσχουν οι ΗΠΑ, ιδιαιτέρως τώρα που ο Biden δηλώνει πως οι ΗΠΑ είναι αντίπαλες με τη Ρωσίας και την Κίνα.
Έτσι, τίθενται τα παρακάτω ερωτήματα:
α) οδηγούμεθα σε μία «νέα Γιάλτα», ανατολική αυτή τη φορά, με μοίρασμα της Ασίας σε «ζώνες επιρροής», κυρίως μεταξύ Ρωσίας και Κίνας; ή β) οδηγούμεθα σε έναν ασύμμετρο διπολισμό, εφ’όσον θα επικρατήσει ένας λίγο-πολύ ενιαίος «ανατολικός άξων», πολύ ισχυρότερος από αυτόν της Δύσης, δηλαδή των ΗΠΑ; Με δεδομένη την αδράνεια της Ευρώπης.
Στο περιβάλλον αυτό, η γείτων Τουρκία, προτάσσει φιλοδοξίες ανάδειξής της σε περιφερειακή υπερδύναμη, κάτι που έχει άλλωστε προβλεφθεί από αμερικανική εταιρεία πληροφοριών και γεωπολιτικών αναλύσεων (Stratfor).
Επιδιώκει μάλιστα και στρατιωτική συνεργασία με τις ΗΠΑ. Αβέβαιο το μέλλον, είναι προφανές πως δεν θα το δεχτεί η Ρωσία, με την οποία δεν φαίνεται να συμφωνεί, ιδιαιτέρως τώρα με τις διακηρύξεις περί της διώρυγας της Κωνσταντινουπόλεως.
Είναι προφανές, ότι εντός αυτής της διεθνούς αντιπαράθεσης γιγάντων, τα κρατίδια της Ευρώπης δεν μπορούν να εξακολουθούν να υπάρχουν ως αυτόνομες οντότητες, όταν μάλιστα αναλίσκονται σε πόλεμο «βορείων και νοτίων» (βρισκόμαστε μάλιστα στον τρίτο «πόλεμο», έχουν προηγηθεί άλλοι δύο μέσα σε έναν αιώνα)i.
Ως εκ τούτου, μόνο μία πραγματική οικονομική και στρατιωτική ένωσή τους, μπορεί να τους προσδώσει ουσιαστική οντότητα, εντός της διεθνούς και άκρως ανταγωνιστικής σημερινής πραγματικότητος.
Απαιτείται πρωτίστως ειλικρίνεια: δεν μπορεί η διακήρυξη της ιδρύσεως της Ε.Ε. να προβλέπει κοινή αμυντική πολιτική, ενώ η Ελλάς να στενάζει οικονομικώς, υπό το βάρος του εξοπλισμού που αγοράζει από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για να τις προστατεύει.
Ούτε κάποιες χώρες να προσπαθούν δολίως να επικρατήσουν, εξαγοράζοντας τις άλλεςii.
Αν δεν τολμήσουν οι ευρωπαϊκές χώρες να συμπτύξουν πραγματική Ευρωπαϊκή Ένωση, θα καταλήξουν παρίες, ή αμερικανικά παραρτήματα.
Τον τελευταίο καιρό ακούγονται διάφορες απόψεις περί δήθεν ανάγκης επαναφοράς των «εθνών-κρατών».
Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε τα ακόλουθα:
α) τα «έθνη-κράτη», αποτελούν επινόηση στηριγμένη στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις του 17ου αιώνα που οδήγησαν στη λεγόμενη συνθήκη της Βεστφαλίας του 17ου αιώνα. Δι’ αυτής αναγνωρίστηκαν «κυρίαρχα κράτη», πάνω στα οποία στηρίχτηκε η νέα Ευρώπη.
β) αυτά τα «κυρίαρχα κράτη» έπαψαν προ πολλού να είναι κυρίαρχα, με τη Γερμανία να προσπαθεί, για τρίτη φορά, να καθυποτάξει τα άλλα
γ) η προσθήκη του όρου «εθνος», δεν δικαιολογείται.
Το κύριο χαρακτηριστικό του «έθνους» είναι η συλλογική φιλοσοφική του θεμελίωση, «το κοινό και κύριο των λαών», για το οποίο μιλούσε ο Δ.Σολωμός.
Η φιλοσοφική όμως θεμελίωση, εκ της αρχικής διακηρύξεως της συνθήκης της Βεστφαλίας, που εκφραζόταν μέσω αυτού που σήμερα αποκαλούμε «θρησκεία», δεν αποτελούσε αναγκαία προδιαγραφή ιδρύσεως των «ανεξαρτήτων κρατών».
Έπεται η γλώσσα και η αίσθηση του ανήκειν, αμφότερα προβληματικά. Σε πολλά από τα σημερινά «έθνη-κράτη» ομιλούν γλώσσες όμορων κρατών τους, τα δε όριά τους δεν έπαψαν να μεταβάλλονται μέχρι τα μέσα του ΧΧου αιώνα.
Άλλωστε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, ακόμα λειτουργούν επισήμως ή και ανεπισήμως ως ομοσπονδίες.
Αλλά το κυριότερο είναι το διαμορφούμενο σήμερα παγκόσμιο τοπίο: Πώς είναι δυνατόν τα σημερινά ευρωπαϊκά κράτη να επιμένουν στη δήθεν αυτονομία και αυτοδυναμία τους, όταν έχουν πληθυσμό, ως ξεχωριστά κράτη, συγκρίσιμο ή και λιγότερο, από τον πληθυσμό των πόλεων της Κίνας και άλλων ασιατικών κρατών;
Με άλλα λόγια, η εμμονή στη διατήρηση του θεσμού των «εθνών-κρατών» είναι μη ρεαλιστική.
Η επίκληση συντήρησης ή δημιουργίας, τεραστίων κρατικών οντοτήτων, τύπου Κίνας ή Ευρώπης, είναι επίσης μη ρεαλιστική.
Η περίοδος των αυτοκρατοριών τελείωσε ανεπιστρεπτί, παρά τις όποιες προσπάθειες επιβολής αυταρχικών μεθόδων οργάνωσης των κοινωνιών.
Το τι μέλλει γενέσθαι είναι ζήτημα ανοικτό, παρότι εμείς βλέπουμε οργάνωση Oμοσπονδιακών Κρατώνiii, φιλοσοφικώς θεμελιωμένων ή καλλίτερα φιλοσοφικώς θεσμισμένων -για να θυμηθούμε τη «φαντασιακή θέσμιση των κοινωνιών» του Κ. Καστοριάδη.
Είναι ενδεικτικό άλλωστε, πως οι μεγάλες φιλοσοφικές και οικουμενικές προτάσεις επανέρχονται στο προσκήνιο (ενώ εμείς τσιμεντώνουμε την Ακρόπολη).
Ο τρόπος οργάνωσης της Ανατολικής (Ελληνο)Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ως εξέλιξη του αρχαιοελληνικού συστήματος Πόλεων, αποτελεί χρήσιμο ιστορικό υπόδειγμα.
i Τα τελευταία πάντως χρόνια, η Γαλλία δείχνει να έχει κατανοήσει τις τουρκικές φιλοδοξίες, αλλά τελευταία και η Ιταλία, που σύντομα θα υποσκελιστεί οικονομικώς από την Τουρκία. Είναι ένα θετικό βήμα. Δυστυχώς η άλλη οικονομική δύναμη της Ευρώπης, η Γερμανία, είτε δεν έχει καταλάβει τίποτα, είτε έχει δικό της στρατηγικό σχέδιο. Άλλωστε πρόκειται περί της « εν πολλαίς αρματίαις περιπεσούσης χώρας», που δύο φορές κατά τον περασμένο αιώνα έγινε αιτία δύο μεγάλων καταστροφών της Ευρώπης.
ii «δολίως», γιατί οι κύριοι πωλητές των πλουτοπαραγωγικών πηγών της υπό εξαγορά χώρας, είναι κυρίως αυτοί που όμνυαν, προ της εκλογής τους σε πολιτικές θέσεις, στη μη εξαγορά τους.
iii Άλλωστε και η Συνθήκη της Βεστφαλίας προέβλεψε κράτη-ομοσπονδίες: Η Γερμανία, στη Συνθήκη αυτή, περιελάμβανε 350 κρατίδια, ομοίως ομοσπονδιακώς θεσμίσθηκε και η Ελβετίας, με κρατίδια με σχετική αυτονομία, που είχαν και το δικαίωμα απόσχισής τους από το κεντρικό κράτος.