Σε ένα δημόσιο πάρκο έξω από τη Γερουσία στο Μεξικό υπάρχει ένα μικρό δάσος με δενδρύλλια κάνναβης. Οι εθελοντές, που τα φροντίζουν, συχνά διοργανώνουν πρωτοβουλίες με απώτερο σκοπό να πείσουν τους νομοθέτες πως η νομιμοποίηση του φυτού είναι αναγκαία. Δύο φορές την εβδομάδα ψεκάζουν με εντομοαπωθητικά τα μικρά δέντρα και μαζεύουν τα φύλλα που έχουν πέσει στο έδαφος, διατηρώντας την περιοχή καθαρή.
Ένας εθελοντής, ο Λεοπόλδο Ριβέρα, αποκαλεί το χώρο την «πρώτη φανερή φυτεία» μαριχουάνας στο Μεξικό από τότε που η κυβέρνηση την απαγόρευσε πριν από έναν αιώνα. Η αστυνομία δεν διέταξε ποτέ το ξερίζωμα των φυτών, ορισμένα εκ των οποίων έχουν ύψος τριών μέτρων.
Στις 19 Νοεμβρίου η Γερουσία άρχισε να συζητά ένα νομοσχέδιο που πιθανότατα θα κάνει το Μεξικό την τρίτη χώρα στον κόσμο, μετά την Ουρουγουάη και τον Καναδά, που θα νομιμοποιήσει την κάνναβη σε εθνικό επίπεδο για ψυχαγωγική χρήση. Ο προβληματισμός ωστόσο για την απόφαση είναι πολύ μεγάλος. Η πόλη ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος παραγωγός μαριχουάνας στον κόσμο. Οι υπερασπιστές της νομιμοποίησης εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την μετάβαση στη νέα εποχή, σε μια χώρα που η εγκληματικότητα είναι σε υψηλά επίπεδα και το κράτος δικαίου αδύναμο.
Ο πρόεδρος, Αντρέ Μανουέλ Λόπεζ Ομπραδόρ προς το παρόν δεν έχει τοποθετηθεί. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου οι πολίτες συνήθως εγκρίνουν σημαντικές αποφάσεις μέσα από δημοψηφίσματα, η νομιμοποίηση δεν έχει μεγάλη λαϊκή υποστήριξη στο Μεξικό. Οι έρευνες μάλιστα αποδεικνύουν πως λιγότερο από το 1/3 των πολιτών τάσσονται υπέρ της απόφασης.
Όσοι όμως βρίσκονται στην απέναντι πλευρά, έχουν χρησιμοποιήσει κάθε «παραθυράκι» του νόμου για να ασκήσουν πιέσεις. Το 2008 το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι όλοι οι Μεξικανοί έχουν δικαίωμα στην «ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας». Η απόφαση έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές για την προστασία των άπιστων συζύγων και των μαθητών που αρνούνται να περιποιούνται τα μαλλιά τους ως ένδειξη επιμέλειας. Τώρα, είναι πιθανόν οι καπνιστές της ουσίας να επωφεληθούν από αυτό.
Από το 2011 έχουν αναβληθεί πέντε φορές οι συζητήσεις για τη νομιμοποίηση. Το 2019 ήταν η τελευταία φορά που το Ανώτατο Δικαστήριο χρησιμοποίησε τη δύναμη του, καθοδηγώνας το Κογκρέσο να μελετήσει εκ νέου το νόμο, ορίζοντας παράλληλα μια νέα ημερομηνία για την απόφαση. Η εν λόγω προθεσμία έχει παραταθεί δύο φορές, πρώτα επειδή το Σώμα της Γερουσίας δεν μπορούσε να αποφασίσει και μετά λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Η νέα ημερομηνία που θα κληθεί η πολιτεία να αποφασίσει είναι η 15η Δεκεμβρίου.
Στο μεταξύ, εν αναμονή της απόφασης για τη νομιμοποίηση θα μπορούσε να εντατικοποιηθεί η δράση των συμμοριών στους δρόμους της πόλης. Υπενθυμίζουμε πως το ποσοστό δολοφονιών στο Μεξικό είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο και την περασμένη χρονιά άγγιξε πάλι επίπεδα ρεκόρ. Αμερικανοί σε έντεκα πολιτείες τη δεδομένη στιγμή αγοράζουν κάνναβη νόμιμα για ψυχαγωγική χρήση και σύντομα θα μπορούν να το κάνουν και σε περισσότερες περιοχές. Η εγχώρια αγορά του Μεξικού είναι σχετικά μικρή. Το 2016 μόλις το 2% των πολιτών παραδέχτηκε πως είχε καπνίσει μαριχουάνα τον προηγούμενο χρόνο.
Ακόμα μια παράμετρος που αξίζει να επισημανθεί είναι πως η σκληρή γραμμή των ΗΠΑ για τα ναρκωτικά έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις προσπάθειες του Μεξικού πάρει θέση για τη νομιμοποίηση. Όταν στο παρελθόν ο πρόεδρος Λαζάρο Καρδένας προχώρησε σε νομιμοποίηση της ηρωίνης και άνοιξε χώρους για τη διάθεσή της, οι ΗΠΑ διέκοψαν την προμήθεια μορφίνης, υποκατάστατου της ηρωίνης. Ο Καρδένας υποχώρησε. Τη δεκαετία του ’70 επίσης, οι ΗΠΑ εκπαίδευαν τους πιλότους τους στη ρίψη ενός ζιζανιοκτόνου σε καλλιέργειες κάνναβης. Τώρα, αν το Μεξικό, προχωρήσει στη νομιμοποίηση, είναι άγνωστο πως θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ. Ο εκλεγμένος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, έχει υποστηρίξει την αποποινικοποίηση, αν και όχι τη νομιμοποίηση.
Αυτή την ώρα αναμένονται οι σημαντικές αποφάσεις. Είναι πιθανό ο πρόεδρος Ομπραδόρ, ο οποίος επίσημα αντιτίθεται στη νομιμοποίηση για ψυχαγωγική χρήση, να αποτελέσει εμπόδιο. Ο ίδιος βέβαια έχει διευκρινίσει ότι θα αφήσει άλλους να γνωμοδοτήσουν. Σε κάθε περίπτωση, το αίτημα για νομιμοποίηση θα παραμείνει, η προθεσμία για την απόφαση είναι αυτή που ενδέχεται να παραταθεί για το επόμενο έτος. Μέχρι να καταλήξει το Κογκρέσο, η κάνναβη θα συνεχίσει να φυτρώνει έξω από τη Γερουσία, ακόμα κι αν είναι παράνομη.
(Με πληροφορίες από Economist)