Δεν θυμάμαι πόσο χρονών ήμουν όταν άκουσα για πρώτη φορά κάποιον να λέει: «Μην κάνεις ”κρακ” στα δάχτυλά σου! Θα πάθεις αρθρίτιδα!» Αλλά ξέρω ότι από τότε, ένιωθα μια περίεργη ενοχή κάθε φορά που το κάνω.
Αν και δεν απολαμβάνουν όλοι να ακούν (αυτόν τον γνώριμο ήχο), υπάρχει κάτι τόσο ικανοποιητικό σε αυτόν που συνοδεύεται από την αίσθηση απελευθέρωσης στα δάχτυλά μας. Όπως συμβαίνει με το να τρώμε πολλά γλυκά και άλλα ωραία πράγματα στη ζωή, η ιδέα ότι αυτή η συνήθεια δεν είναι ιδιαίτερα καλή για την υγεία μας δεν φαίνεται αδιανόητη.
Ωστόσο, το όλο θέμα «το ”κρακ” στα δάχτυλά μας προκαλεί αρθρίτιδα» μπορεί και να βασίζεται και σε επιστημονικά δεδομένα; Ζητήσαμε από τους γιατρούς να ζυγίσουν.
Το ακριβώς συμβαίνει όταν κάνουμε ”κρακ” τα δάχτυλά μας;
«Ο ήχος που παράγεται από το ”κρακ” των δαχτύλων [προέρχεται από] φυσαλίδες αζώτου στο αρθρικό υγρό που βρίσκεται μέσα στις αρθρώσεις του σώματος», δηλώνει ο δρ Τζέισον Λίμποβιτζ, ειδικός ρευματολογίας στο Rockaway του Νιου Τζέρσεϊ. «Το αρθρικό υγρό είναι μια φυσική ουσία που βοηθά στη λίπανση των αρθρώσεων».
Βασικά, το αρθρικό υγρό επιτρέπει την υγιή κίνηση και βοηθά στην προστασία του χόνδρου από τη φθορά. Όταν κάνουμε «κρακ» στα δάχτυλά μας, δημιουργούμε αρνητική πίεση, η οποία οδηγεί στη δημιουργία φυσαλίδων στο υγρό.
Ενώ οι ειδικοί πίστευαν προηγουμένως ότι ο θόρυβος ήταν το «σκασμός» ή η «κατάρρευση» των φυσαλίδων, πιο πρόσφατη έρευνα προτείνει ότι ο ήχος μπορεί στην πραγματικότητα να προέρχεται από το σχηματισμό τους.
«Αυτό το φαινόμενο εμφανίζεται κυρίως στις μικρές αρθρώσεις των χεριών και στις αρθρώσεις της έδρας στη σπονδυλική στήλη», εξηγεί ο δρ Ρόμπερτ Τζ. Χίλαντ, επίκουρος κλινικός καθηγητής στο Κολλέγιο Οστεοπαθητικής Ιατρικής του Κρατικού Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. «Οι άνθρωποι με πιο χαλαρές αρθρώσεις δεν μπορούν να δημιουργήσουν αρκετή αρνητική πίεση για να δημιουργήσουν φυσαλίδες, κάτι που εξηγεί γιατί μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν ”κρακ” στις αρθρώσεις τους».
Ισως να έχουμε παρατηρήσει ότι αφού κάνουμε «κρακ» στα δάχτυλά μας, δεν μπορούμε να το κάνουμε αμέσως ξανά και ξανά. Υπάρχει και βιολογικός λόγος για αυτό.
«Χρειάζονται περίπου 20 λεπτά για να ξαναγεμίσουν αυτές οι κοιλότητες ή οι φυσαλίδες ατμού», δηλώνει ο δρ. Ιζίγκμπι Εχιορόμπο, ρευματολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Wexner του Πανεπιστημίου του Οχάιο. «Επομένως, μπορεί να χρειαστεί πολύς χρόνος για να μπορέσουμε να κάνουμε ξανά ”κρακ” σε μια άρθρωση».
Προκαλεί αρθρίτιδα;
«Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το «κρακ» στα δάχτυλά μας σχετίζεται με την ανάπτυξη αρθρίτιδας, επομένως δεν είναι σε καμία περίπτωση προφανές κακό για την υγεία κάποιου», σημειώνει ο Λίμποβιτζ.
Πολλές μελέτες όλα αυτά τα χρόνια απέτυχαν να βρουν καμία συσχέτιση μεταξύ του «κρακ» των δαχτύλων και της αρθρίτιδας - ένας γενικός όρος για μια σειρά καταστάσεων που περιλαμβάνουν φλεγμονή ή βλάβη των αρθρώσεων. Ο Εχιορόμπο επεσήμανε ένα διάσημο πείραμα που έχει γίνει εδώ και δεκαετίες τον δρ Ντόναλντ Άνγκερ ως περαιτέρω απόδειξη ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ του ραγίσματος των αρθρώσεων και της αρθρίτιδας.
«Ο Ντόναλντ Άνγκερ έκανε ένα πείραμα στον εαυτό του για να ελέγξει την υπόθεση ότι το ”κρακ” των δαχτύλων αυξάνει τον κίνδυνο αρθρίτιδας», εξήγησε. «Για πάνω από 50 χρόνια, έσπαγε τις αρθρώσεις του αριστερού του χεριού τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα και άφηνε εκείνες του δεξιού χεριού για έλεγχο. Στη συνέχεια συνέκρινε και τα δύο χέρια στο τέλος του πειράματος και διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε αρθρίτιδα σε κανένα από τα δύο χέρια. Επίσης, δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ των χεριών».
Αν και η ιατρική κοινότητα αισθάνεται σίγουρη ότι η συνήθεια δεν αυξάνει τον κίνδυνο για αρθρίτιδα, υπάρχει λιγότερη βεβαιότητα σχετικά με την προέλευση αυτού του ευρέως διαδεδομένου μύθου.
«Το πώς ξεκίνησε αυτή η κοινή παρανόηση δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά υποψιάζομαι ότι η ύπαρξη κοινών χαρακτηριστικών οστεοαρθρίτιδας στα χέρια καθώς γερνάμε... μαζί με τον ξεχωριστό θόρυβο που δημιουργείται, έπαιξαν όλα το ρόλο τους», λέει ο Χίλαντ. «Δεδομένης της ενοχλητικής φύσης του ήχου, υποψιάζομαι ότι οι γονείς έσπευδαν να κάνουν αυτή την παρατήρηση για να σταματήσουν (αυτή) τη συμπεριφορά και, τελικά, η επανάληψη μέσα στο χρόνο εδραίωσε την αιτιολόγησή της».
Ποια άλλα ζητήματα υγείας μπορεί να προκαλέσει το «κρακ» των δαχτύλων;
Ως εκ τούτου, το «κρακ» των δαχτύλων δεν προκαλεί αρθρίτιδα. Αλλά είναι κακό για εμάς με άλλους τρόπους;
«Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η διαδικασία του μπορεί να προκαλέσει αρθρίτιδα, αλλά σπάνια μπορεί να βλάψει τους τένοντες που συνδέουν τους μυς με τα οστά», δηλώνει ο δρ. Σκοτ Ζασίν, παθολόγος και ρευματολόγος από το Ντάλας.
Πράγματι, η Harvard Health Publishing σημειώνει ότι έχουν υπάρξει «περιστασιακές αναφορές» για τραυματισμούς που σχετίζονται με «υπερβολικά έντονο ράγισμα των αρθρώσεων», αλλά τονίζει ότι πρόκειται για ακραίες εξαιρέσεις. Μια μελέτη του 1990 βρήκε επίσης ότι το «κρακ» στα δάχτυλα μπορεί να συνδέεται με πρησμένα χέρια και χαμηλότερη δύναμη λαβής.
Ωστόσο, αυτές οι πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις φαίνεται να είναι εξαιρετικά σπάνιες. Η πραγματική ανησυχία μπορεί απλώς να σχετίζεται με ψυχολογικές πτυχές της συνήθειας.
«Δεν υπάρχει καμία προφανής ζημιά που προκαλείται από αυτή τη δραστηριότητα εκτός από την ενόχληση που τείνει να προκαλεί σε ανθρώπους που βρίσκονται κοντά», λέει ο Χίλαντ. «Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται μια αίσθηση ανακούφισης, αν και μικρής διάρκειας, μετά το ”κρακ” των δακτύλων, υποδηλώνοντας ότι το ”σφίξιμο” των αρθρώσεων μπορεί να τους δημιουργήσει κάποια αίσθηση ενόχλησης. Αυτός ο κύκλος σύσφιξης, ραγίσματος, σύσφιξης κ.λπ. μπορεί να προάγει τη συνήθεια που κάποιοι δυσκολεύονται να κόψουν».
Και κανένας ιατρικός εμπειρογνώμονας δεν προβάλλει οφέλη για την υγεία από το αδιάκοπο ράγισμα των αρθρώσεων.
«Αν και μπορεί να είναι ανακουφιστικό για μερικούς ανθρώπους και να χρησιμοποιείται από άλλους για να αντιμετωπίσουν στρεσογόνες καταστάσεις, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι είναι καλό για τις αρθρώσεις», λέει ο Εχιορόμπο.
Λοιπόν, τι προκαλεί αρθρίτιδα;
«Όσον αφορά τους τύπους αρθρίτιδας που υπάρχουν, η πιο κοινή είναι η οστεοαρθρίτιδα», είπε ο Λίμποβιτζ. «Αν και είναι πιο περίπλοκη από μια γραμμή (περιγραφής), η οστεοαρθρίτιδα είναι, γενικά, η στένωση του διαστήματος της άρθρωσης που προκύπτει από την απώλεια χόνδρου (όπως ο αρθρικός χόνδρος που καλύπτει την άρθρωση) και προκαλεί πόνους και πόνους, ιδιαίτερα κατά τη χρήση ή αλλαγές στον καιρό».
Προσθέτει ότι υπάρχουν πολλές μορφές αρθρίτιδας και μπορεί να προκληθούν από αυτοάνοσες ασθένειες (όπως με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και την ψωριασική αρθρίτιδα), κρυστάλλους που εναποτίθενται σε μια άρθρωση (όπως με τους κρυστάλλους ουρικού οξέος από ουρική αρθρίτιδα), λοιμώξεις (όπως η σταφυλοκοκκική ή η νόσος του Lyme), φάρμακα και άλλα θέματα.
Ορισμένες αρθρίτιδα είναι κληρονομικές και σχετίζονται με μεταλλάξεις στα γονίδια του κολλαγόνου. Ωστόσο, τα γονίδια δεν είναι μόνο η αιτία. Υπάρχουν πολλά άγνωστα.
«Πολλά πράγματα μπορούν να προκαλέσουν αρθρίτιδα – η γενετική, το περιβάλλον, η δραστηριότητά σας, τόσα πολλά πράγματα μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που λειτουργούν οι αρθρώσεις μας», δηλώνει η δρ Νιλανγιάνα Μπόζε, ρευματολόγος στο Lonestar Rheumatology στο Χιούστον. «Υπάρχουν πολλές μεταβλητές που αφορούν το ποιος αναπτύσσει συμπτωματική αρθρίτιδα και ποιος όχι».
Εάν αντιμετωπίζουμε ασυνήθιστο πόνο στις αρθρώσεις, δυσκαμψία ή πρήξιμο, ας αναζητήσουμε ιατρική βοήθεια κι ας μάθουμε εάν η αρθρίτιδα μπορεί να είναι ο «ένοχος».
«Όποιος βιώνει πόνο αρθρίτιδας αξίζει μια αξιολόγηση», λέει η Μπόζε. Αυτές τις μέρες είναι διαθέσιμοι ρευματολόγοι. Αυτό κάνει τη φροντίδα πολύ πιο προσιτή. Υπάρχουν εργαλεία που βοηθούν».