Το παρόν κείμενο αποτελεί περίληψη αποσπάσματος της υπό δημοσίευσης μελέτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων με τίτλο: «Η πανδημία του Covid-19 και οι επιπτώσεις της στις Διεθνείς Σχέσεις, την Οικονομία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα». (Διαβάστε εδώ το πρώτο μέρος)
Μέρος 2ο:
Η Τουριστική Βιομηχανία σημείωσε μια σπουδαία πορεία 10ετούς ανάπτυξης, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που κατάφερε να αντισταθμίσει τις οικονομικές επιπτώσεις της παγκόσμιας ύφεσης του 2009. Πιο συγκεκριμένα, η ανάπτυξη που σημειώθηκε από το 2009 έως το 2019 ξεπέρασε το 60% (Πίνακας 1, UNWTO). Τα νέα δεδομένα που επέφερε η πανδημική κρίση του Covid-19 θα επιφέρουν την προσαρμογή σε ένα νέο οικοσύστημα στο οποίο θα εφαρμοστούν λύσεις μέσα από τους τομείς της υγείας, της οικονομίας, της τεχνολογίας και της διαχείρισης προορισμού (DMO). Αυτός ο συνδυασμός πρέπει να εξυπηρετήσει ουσιαστικά την βιώσιμη ανάπτυξη (όπως προβλέπεται μέσα από τους 17 στόχους των Ηνωμένων Εθνών σε μια κρίσιμη περίοδο και να λειτουργήσει υποστηρικτικά για τους ταξιδιώτες, το επιχειρείν και τους κυβερνητικούς φορείς.
Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι αναμένεται μεγαλύτερη ζήτηση σε μεταφορές και ταξίδια με ιδιωτικά αεροπλάνα και αυτοκίνητα, κυρίως σε απομακρυσμένες και αποσυμφορισμένες περιοχές με έντονο το στοιχείο της φύσης, ενώ παράλληλα θα ευνοηθούν οι διακοπές σε ιδιωτικές επαύλεις (private villas) και σε μικρά (επώνυμα) πολυτελή ξενοδοχεία, ιδιαίτερα για τις ομάδες με ηλικία 50+ και σε ομάδες με θέματα υγείας αλλά και οι προορισμοί της περιπέτειας (adventure travellers). Με αυτό το δεδομένο θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην παρεχόμενη υγειονομική δομή των περιοχών αυτών. Επίσης, τα ταξίδια υψηλών προδιαγραφών αναπόφευκτα θα γίνουν πιο περίπλοκα στην οργάνωση και ακριβότερα, ενώ η διαμονή σε καταλύμματα που διατίθενται από πλατφόρμες όπως η Airbnb θα αντιμετωπίσει πρόβλημα βραχυπρόθεσμα εκτός εάν εφαρμόσει κάποιο επίσημο πρόγραμμα για την διαπίστευση υγιεινής στα καταλύματα και ακολουθήσει κάποιο αυστηρό πρωτόκολλο υγειονομικής ασφάλειας.
Σύμφωνα με τα πρόσφατα στατιστικά δεδομένα της Tripadvisor, συμπεραίνεται ότι οι επικείμενες εξελίξεις θα αποτελέσουν μια τεράστια πρόκληση για την επιβίωση των μεγάλων tour operators. Οι μικρότερες εταιρείες θα είναι σε θέση να αξιοποιήσουν αποτελεσματικότερα την ευελιξία του μεγέθους τους, τόσο σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού αλά και λήψης αποφάσεων. Αναπόφευκτα, ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να αποδυναμώσει τις οικονομίες κλίμακας στις οποίες στηρίζεται ο μαζικός τουρισμός, οδηγώντας κατά αυτό τον τρόπο στην αποδόμηση του.
Η αναμενόμενη αύξηση της ανεργίας σίγουρα δεν θα ευνοήσει τον τουρισμό καθώς το διαθέσιμο εισόδημα δυνητικών πελατών θα μειωθεί και οι διακοπές ανάγονται βραχυπρόθεσμα σε είδος πολυτελείας για την πλειονότητα. Εν αναμονή των νέων κυβερνητικών μέτρων και ευρωπαϊκών οδηγιών για την διαχείριση της κρίσης, οι επιχειρηματίες του κλάδου έκαναν εισηγήσεις στις κυβερνήσεις τους αναφορικά με τις στρατηγικές που πρέπει να σχεδιαστούν ώστε
α) να επιτυγχάνεται η καταπολέμηση της ανεργίας και η στήριξη των εργαζομένων και των επιχειρήσεων,
β) να συμβάλλουν στην επιμήκυνση της σεζόν (όπου είναι εφικτό) και
γ) να ενισχύσουν τον εσωτερικό τουρισμό.
Στη διαδικασία ανάπτυξης στρατηγικών σχεδιασμών και χάραξης αποτελεσματικών πολιτικών, υπογραμμίζεται η ανάγκη να προσφέρονται διακλαδικά οφέλη που θα διασφαλίζουν την αναπτυξιακή ισορροπία και την βιωσιμότητα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ελλάδα θεωρείται από τους «ασφαλέστερους» προορισμούς έχοντας διασφαλίσει ευνοϊκή θέση εξαιτίας της επιτυχούς αντιμετώπισης για τον περιορισμό της διασποράς του ιού σε σχέση με άλλους προορισμούς. Καλύπτει τα «κριτήρια» από τις προβλέψεις των μεγάλων ομίλων για τους μελλοντικούς ασφαλείς προορισμούς δεδομένου ότι υπάρχουν πολλά νησιά και αποσυμφορισμένες περιοχές στους οποίους μετριάζεται ή ελαχιστοποιείται το ρίσκο μετάδοσης του ιού όμως δεν πρέπει να παραλείπεται η υγειονομική δομή της κάθε περιοχής. Ένα ενισχυμένο brand name θα πρέπει να πλαισιωθεί από έναν νέο και αποτελεσματικό υγειονομικό και οικονομοτεχνικό σχεδιασμό σε όλη την γραμμή παραγωγής.
Υπό την πίεση για την επανεκκίνηση της οικονομίας και κατ’επέκταση της τουριστικής κίνησης, έχουν διαμορφωθεί ως κατωτέρω οι επικρατέστερες σχολές σκέψης για την φετινή τουριστική περίοδο στην Ελλάδα:
Το σενάριο που υιοθετεί το ελληνικό Υπουργείο Τουρισμού και βάσει του οποίου εκτιμάται ότι η σεζόν θα έχει διάρκεια από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο και με ενδεχόμενη παράταση της τουριστικής σεζόν όπου είναι εφικτό. Αυτό το σενάριο, ενισχύεται αφενός από το προτεινόμενο σχέδιο της Κομισιόν για τον τουρισμό και άλλων Φορέων που σχεδιάζουν την επανεκκίνηση, καθώς και από τα πρόσφατα στατιστικά δεδομένα της Tripadvisor βάσει των οποίων σημειώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο τεράστια αύξηση στις μηχανές αναζήτησης για ταξίδια σε βάθος χρόνου 91+ημερών, ήτοι από τον Αύγουστο και έπειτα. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι σημειώνεται τεράστια αύξηση στην αναζήτηση ξενοδοχείων από το ταξιδιωτικό κοινό του Ηνωμένου Βασιλείου για τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2020 ενώ το 2019 τα αντίστοιχα ψηλότερα σημεία αναφοράς καταγράφονται κατά τον μήνα Μάιο.
Το σενάριο βάσει του οποίου οι ομάδες που θα ταξιδέψουν εντός του 2020 θα είναι οι εξής:α) αυτοί που θα ταξιδέψουν για να συναντήσουν συγγενείς και φίλους (VFR tourism), β) αυτοί που εργάζονται στην βιομηχανία του τουρισμού (business travellers) και θα πρέπει να ταξιδέψουν προκειμένου να επιτευχθεί ένα άριστο μοντέλο σχεδιασμού για το μέλλον της οικονομίας και γ) ό,σοι θα πρέπει να ταξιδέψουν στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής βοήθειας (humanitarian aid).
Συνεπώς,οι ελληνικές αρχές καλούνται σε αυτό το πλαίσιο να θέσουν τα οριζόντια μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης στον τουρισμό μέσα από στρατηγικές άμβλυνσης του ρίσκου. Συγκεκριμένα:
Η εξασφάλιση ρευστότητας σε επιχειρήσεις και η δημιουργία ευνοϊκότερων όρων σχετικά με την φορολογία, τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κα.
Η υποστήριξη εργαζομένων και των επιχειρηματιών του Τομέα και ειδικότερα σε αυτούς με εποχική λειτουργία.
Ο τρόπος προσέγγισης και επικοινωνίας με πελάτες, υποστήριξη και ρύθμιση ενιαίας γραμμής που αφορούν στις προκαταβολές των κρατήσεων για τις οποίες ενδεχομένως να προβούν σε ακυρώσεις εξαιτίας του ιού.
Ο σχεδιασμός που υποστηρίζει τον τουρισμό και την κοινωνία ακόμα και σε δευτερογενές και τριτογενές επίπεδο.
Μέτρα τα οποία διασφαλίζουν την ασφάλεια στις μετακινήσεις συμπεριλαμβάνοντας την ανταλλαγή/διάδοση πληροφοριών (προστατεύοντας τα προσωπικά δεδομένα) και την ανάπτυξη διαδικασιών που αποτρέπουν τον κίνδυνο και μειώνουν το κόστος.
Να κινηθούν ουσιαστικά προς τον στόχο της βιώσιμης ανάπτυξης με εφαρμόσιμες πρακτικές των οποίων τα αποτελέσματα να είναι μετρήσιμα και να αντισταθμίζουν τις αρνητικές επιδράσεις του υπερτουρισμού (overtourism). Για αυτόν τον στόχο είναι απαραίτητο συν τοις άλλοις να εφαρμοστούν οι τεχνολογίες αιχμής και για τους ψηφιακούς ιθαγενείς (digital natives) που είναι το μελλοντικό ταξιδιωτικό κοινό και που χρησιμοποιούν ήδη την επαυξημένη πραγματικότητα (augmented reality) και το geo mapping.
Από την άλλη, τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κάθε επιχειρηματίας για να διασφαλίσει την βιωσιμότητα της επιχείρησής του είναι τα εξής:
Nα κάνει επανεξέταση του οικονομικού του μοντέλου, εξετάζοντας και αξιολογώντας έγκυρα και αξιόπιστα δεδομένα για τη λήψη σωστών αποφάσεων σε επίπεδο marketing και τιμής (pricing). Πολύ πιθανό να χρειάζεται να τροποποιούνται συχνά οι τιμές ανάλογα με τη ζήτηση και τους στόχους.
Να εντοπίσει το νεκρό σημείο (breakeven) της επιχείρησης προκειμένου να υιοθετήσει μια στρατηγική στην οποία καλύπτεται το κόστος της επιχείρησης σε ολόκληρη τη γραμμή παραγωγής του χωρίς να «θυσιάζεται» η ποιότητα (value chain).
Να ξεχωρίσει σε ποιές αγορές ήταν/είναι/θα είναι το κοινό του (target audience).
Να διαχωρίσει τον μακροχρόνιο σχεδιασμό από την βραχυχρόνια δράση εξετάζοντας τις αναμενόμενες επιδράσεις που θα έχουν οι βραχυχρόνιες αποφάσεις στις μακροχρόνιες.
Να εξελίξει ένα μοντέλο marketing “safety drives travel” που εστιάζει σε μια δομή φήμης που εμπνέει εμπιστοσύνη και ασφάλεια.
Να εφαρμόσουν τις καλές πρακτικές υγειονομικής προστασίας των ξενοδοχείων που τις εφάρμοσαν πρώτα (early adopters).
Να ενσωματώσουν νέες τεχνολογίες στις υπηρεσίες τους και στον τρόπο προσέγγισης με δυνητικούς πελάτες και ειδικά για τους ταξιδιώτες του μέλλοντος, τους ψηφιακούς ιθαγενείς (digital natives), που αφενός χρησιμοποιούν ήδη το geo mapping και αφετέρου είναι εξοικειωμένοι με την δημιουργία και επικοινωνία των εμπειριών τους.
Συνοψίζοντας τις παραπάνω εκτιμήσεις στην τρέχουσα επικαιρότητα γίνεται αντιληπτό ότι αναμένεται να εφαρμοστεί ένα μοντέλο για την ενίσχυση του νέου οικοσυστήματος της τουριστικής βιομηχανίας το οποίο θα συνδυάζει τεχνολογικά μέσα (virtual reality, augmented reality, artificial intelligence, big data) το οποίο, ιδανικά, θα μπορούσε να κατευθύνει προς την επίτευξη του στόχου του βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης που παράλληλα θα συμβάλλει θετικά στην ανθρώπινο, κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό παράγοντα (conscious travel).