Ονειροκτόνοι
ρακοσυλλέκτες αναμνήσεων
Σπ. Ζαχαράτος, Ανασκαφή
Τον τελευταίο καιρό οι καθηγητές των ΑΕΙ αποφάσισαν να λύσουν “τις ιστορικές [;]” διαφορές τους, δηλαδή τα κομματικά, ιδεολογικά,συντεχνιακά και λοιπά συμφέροντά τους, με τη δαιμονοποίηση ή αγγελοποίηση της ίδρυσης από την Κυβέρνηση “Πανεπιστημιακής Αστυνομίας”.
Οι περισσότεροι / περισσότερες, που έχουν αναλάβει κατ’αποκοπήν την υπεράσπιση του δημοκρατικού πανεπιστημίου, δεν ενδιαφέρονται καν για τα επιχειρήματα όσων διαφωνούν [τύφλα νά’ χει η ελευθερία της γνώμης που διδάσκουν!]. Όποιος “δεν είναι με αυτούς”, τότε ή είναι “με τους άλλους” ή αποτελούν κάτι aliud.
Δεν θα σχολιάσω τις όποιες προθέσεις, θα καταθέσω όμως κάποιες σκέψεις μου.
Οι ιδεολογίες των πανεπιστημιακών / διανοουμένων δεν ταυτίζονται με σύμβολα και αξίες μιάς συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης γι’αυτό η ιντελιγκέτσια των ΑΕΙ προτιμάει να κινείται στο χώρο μιάς άτυπης [και ιδιότυπης] κατηγορίας / ομάδας, όπου οι ανήκοντες σε αυτήν νοιώθουν ασφαλείς και προστατευόμενοι από τις ενοχλητικές απορίες των “εξουσιαζόμενων” [φοιτητών κλπ] τουλάχιστον ως προς το πολιτικο-ηθικό τους “πόθεν έσχες”. Οι περισσότεροι κατανοούν και ερμηνεύουν τα γεγονότα με υποκειμενικό [δήθεν ανεξάρτητο κι αυτόνομο] τρόπο, δηλαδή με βάση έναν κρυφό συνδυασμό εσωτερικών “θέλω” κι εξωτερικών “μπορώ”, ένα συνδυασμό παραγοντικού φορμαλισμού και αφ’υψηλού ψυχολογικού ναρκισσισμού.
Ευρυμαθείς διανοούμενοι συνεργάζονται με αμαθείς ιδεοληπτικούς [δι’εκατέρωθεν οφέλη] με στόχο την από κοινού δολοφονία της ακαδημαϊκής αλήθειας. Μπορεί κάποιος ν’ ανέχεται τα πεθαμένα τσιτάτα και τα χιλιοειπωμένα κλισέ αυτών που αγνοούν αλλά δεν είναι ανεκτή η σιωπή και η συνενοχή όσων γνωρίζουν. Επειδή οι αυταπόδεικτες αλήθειες δεν είναι πάντοτε γνήσιες αλλά κατασκευασμένες [ακόμα και μ’ επιστημονικό επίχρισμα] καλά θα ήταν να ζητήσουμε κι από την ακαδημαϊκή / πνευματική μας ελίτ ορισμένες απαντήσεις ως προς κάποια ηθικά αυτονόητα και ως προς τις θεμελιώδεις κοινωνικές παραδοχές για το ρόλο της Ανώτατης Παιδείας εν έτει 2021.
Καθώς άπαντες γνωρίζουν ότι η Παιδεία προϋποθέτει κι εμπεριέχει μία δι-αγωγή ζωής, η οποία συνδέεται με κάποιο ιδεώδες [ηρωικόν ιδεώδες, ιδεώδες της σοφίας, πολιτειακόν ιδεώδες, ανθρωπιστικόν ιδεώδες], η όποια συσχέτισή της με νομοθετικές μεταρρυθμίσεις αναδιανομής της “εσωτερικής εξουσίας”, δεν συνάδει με την ουσία της.
Από την άλλη αν και η Παιδεία συνδέεται αναπόσπαστα με την αρετή, την ελευθερία και τη Δημοκρατία, δεν φαίνεται να είναι σήμερα η αξιακή δύναμη που θα μπορέσει ν’ αναχαιτίσει την ανομία, τη διαφθορά και τη βία [εντός / εκτός ΑΕΙ]. Κι αυτό διότι οι αρχές της [Ανώτατης] Παιδείας, ακόμα κι όταν εφαρμόζονται με ευθύνη και σύνεση από την Πολιτεία [ δυστυχώς σπανίως], συχνά προσκρούουν σε παγιωμένες κοινωνικές αντιλήψεις και σε σκόπιμες πολιτικές προκαταλήψεις μέσα στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, με συνέπεια όχι μόνο να μην ανταποκρίνεται η Παιδεία στο ρόλο της αλλά και να αδυνατεί να κινηθεί ελεύθερα μέσα στο συνταγματικό και θεσμικό της πλαίσιο.
Η διαμορφωθείσα από τη Μεταπολίτευση κουλτούρα των κοινωνικών, και ιδιαίτερα των εκπαιδευτικών, κινημάτων-ανεξαρτήτως τρόπων έκφρασης, οργανωτικών σχημάτων ή διεκδικητικού πλαισίου-δεν μπορεί ν’ αξιολογηθεί σωστά αν το κίνημα Παιδείας πάψει να είναι οραματικό, δυναμικό, ζωντανό,προοδευτικό, δηλαδή να προσπαθεί ν’ανιχνεύσει-έστω κι όχι πάντοτε με τα προσήκοντα μέσα-το μέλλον και δεν επιθυμεί- ανεξαρτήτως “δόλιου καπελώματος” - να εγκλωβίζεται στους πολιτικούς συσχετισμούς της συγκυρίας. Η εκπαίδευση, ως τμήμα του κοινωνικού γίγνεσθαι, αντανακλά τις αντιθέσεις της κοινωνίας και δανείζεται τους σκοπούς της, αλλά ως κριτική συνείδηση στην πορεία μετασχηματισμού της οφείλει, με φαντασία και τόλμη, να προετοιμάσει το νέο κόσμο, να διαπλάσει τη νέα ελπίδα, να ξαναζωντανέψει το λησμονημένο και εκτοπισμένο άνθρωπο. Φοβάμαι ότι ουδείς των εμπλεκομένων-με τον έναν ή τον άλλον τρόπο-ενδιαφέρεται γι ’αυτή τη διάσταση.
ΥΓ. Το αν η εκπαίδευση παρουσιάζεται συχνά κατώτερη των προσδοκιών της νέας γενιάς,αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε όλοι μαζί [Πολιτεία, γονείς, δάσκαλοι κλπ] να τη φτάσουμε στο ύψος των ονείρων τους. Άλλωστε δεν φταίνε οι νέοι αν πολλές φορές εμείς οι ίδιοι κατεβάζουμε τα όνειρά μας στο επίπεδο των αναγκών μας.
ΥΓ 2. Η αναζήτηση μιας Δημοκρατίας για την Παιδεία προϋποθέτει μία Παιδεία για τη Δημοκρατία, δηλαδή οι πολίτες να αισθάνονται ως ισότιμα και ενεργά μέλη μιάς ενιαίας κι αδιαίρετης Πολιτείας και το Κράτος να βασίζει τις ενέργειές του σε μία συνεχώς ανανεούμενη νομιμοποίηση. Αν αντίθετα επικρατήσει η ένθεν /κακείθεν έλλειψη εμπιστοσύνης ή η καχυποψία είναι πολύ πιθανό η ίδια η Ανώτατη Εκπαίδευση “να σηκώσει τα χέρια ψηλά”...και δεν είμαι βέβαιος για το ποιοί - από αυτούς που σήμερα αλληλοκατηγορούνται ή αλληλοκοροϊδεύονται - θα χαρούν τότε.
ΥΓ 3. Κάποια στιγμή αναρωτιέται ο καθένας: σε ποιόν [νομίζουν ορισμένοι ότι] “ανήκει” το Πανεπιστήμιο ως θεσμός: Στο Κράτος; Στα Κόμματα; στους εκλεγμένους Πρυτάνεις; στις δυναμικές μειοψηφίες; στους κονδυλοφόρους opinion makers; Αν –όπως είναι και το ορθόν- εξ-υπηρετεί το κοινωνικό σύνολο και σχεδιάζει το μέλλον μιάς χώρας, τότε οι σχετικές ιδιοκτησιακές αντιλήψεις πρέπει να σταματήσουν να το ταλανίζουν.
ΥΓ 4. Βασική αρχή προσωπικής ηθικής: Δεν γίνεσαι ακροδεξιός επειδή σε χτύπησαν ακροαριστεροί για να τους εκδικηθείς. Άβυσσος η εμπάθεια των αυτόκλητων εισαγγελέων...
ΥΓ 5. “Ακόμα παιδευόμαστε να ορθοποδήσουμε
ανάμεσα στα παραμύθια της Ανατολής
και τον ορθό λόγο που βγαίνει
από βαθύ αρχαίο πηγάδι’’ [Αργ. Μαρνέρος, Χρόνος Χαράκτης]