Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Μείζονος Μοντρεάλ (ΕΚΜΜ) για πολλές θητείες με κάποιες διακοπές και επιστροφές στο τιμόνι του εμβληματικού οργανισμού της Ελληνικής ομογένειας του Μόντρεαλ, ο Νικόλας Παγώνης δίνει εδώ και μια εξαετία τη μάχη με την βούληση των εκάστοτε πρωθυπουργών της Ελλάδας, προκειμένου να διαγραφεί ένα χρέος της Κοινότητας προς το ελληνικό δημόσιο, που δημιουργήθηκε στη δεκαετία του 90 όταν η τότε κυβέρνηση Παπανδρέου έδωσε την άδεια στο παράρτημα της Εθνικής Τράπεζας να συνάψει δάνειο με τον κοινοτικό οργανισμό εγγυώμενο και πληρώνοντας το ίδιο τις δόσεις.
Τα χρόνια πέρασαν, η Εθνική Τράπεζα Καναδά πουλήθηκε στην Scotia Bank, το δάνειο μεταφέρθηκε στην καναδική τράπεζα και η Ελληνική Κοινότητα βρέθηκε από την εποχή της κρίσης, ήτοι το 2012, να αποπληρώνει τις υπόλοιπες δόσεις προς το εν λόγω τραπεζικό ίδρυμα, καθώς το ελληνικό δημόσιο πλέον αδυνατούσε να εκπληρώσει τον εγγυητικό του ρόλο λόγω των νόμων της λιτότητας.
Το Ελληνικό Δημόσιο ποτέ δεν διέγραψε τις δόσεις που είχε πληρώσει ως εγγυητής της Κοινότητας μέχρι το 2012, με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται η ΕΚΜΜ χρεωμένη προς αυτό με κάποια εκατομμύρια ευρώ, που πνίγουν τον κοινοτικό οργανισμό στην παρουσίαση του ετήσιου προϋπολογισμού και απολογισμού του.
Τώρα εν έτει 2019 ήρθε η ώρα να λυθεί αυτός ο γόρδιος δεσμός που αποτελεί πολιτική πρόφαση, όπως προκύπτει από τα συμφραζόμενα της ακόλουθης συνέντευξης.
Κύριε Παγώνη τι ακριβώς είναι η Ελληνική Κοινότητα Μείζονος Μοντρεάλ; Από ποιά επιμέρους συστατικά αποτελείται; Ποιές υπηρεσίες προσφέρει;
Η ΕΚΜΜ είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που σκοπό έχει τη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και κληρονομίας, τη δημιουργία εκπαιδευτικών και κοινωνικών ιδρυμάτων καθώς επίσης να διατηρεί και προωθεί την ελληνική ορθόδοξη πίστη. Στη σημερινή της μορφή αποτελείται από έξι ιδιόκτητες εκκλησίες, έξι ημερήσια τρίγλωσσα σχολεία με 1300 μαθητές, σχολεία συμπληρωματικής εκπαίδευσης, κοινωνικές υπηρεσίες, Ελληνικό πολιτιστικό ίδρυμα, λέσχες ηλικιωμένων, προσκοπικές ομάδες, παιδικούς σταθμούς και στέγες ηλικιωμένων.
Πόσοι Έλληνες ζουν στο Μοντρεάλ, Τι σημαίνει γι αυτούς η Κοινότητα;
Στην ευρύτερη περιοχή του Μόντρεαλ κατοικούν περίπου 80-85,000 άτομα ελληνικής καταγωγής, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Οι ομογενείς αυτοί είναι κατεσπαρμένοι στην ευρύτερη περιφέρεια του Μόντρεαλ που περιλαμβάνει και το Λαβάλ. Η Κοινότητα αποτελεί τον πόλο της συγκέντρωσής τους τόσο στο επίπεδο της παιδείας των απογόνων τους όσο και σε επίπεδο θρησκευτικό, πολιτιστικό, κοινωνικό κλπ.
Ποιός είναι ο ετήσιος προϋπολογισμός της Κοινότητας; Τι περιλαμβάνει;
Ο ετήσιος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 18 εκατομμύρια περίπου. Περιλαμβάνει μισθοδοσίες, συντηρήσεις κτηρίων, πληρωμές ασφάλιστρων κλπ.
Το μεγάλο φάσμα υπηρεσιών που προσφέρει η Κοινότητα στους ομογενείς (παιδεία, εκκλησία, κοινωνικές δράσεις) καθώς και η συνεχής επί χρόνια μείωση των κυβερνητικών επιδοτήσεων ευθύνονται για ένα διαρκώς αυξανόμενο λειτουργικό έλλειμμα. Επιπλέον όλα τα ιδιόκτητα κτήρια είναι παλιά και απαιτούν συνεχώς μεγάλα ποσά για επισκευές και ανακαινίσεις, γεγονός που επιβαρύνει το ήδη βαρύ οικονομικό φορτίο της.
Πριν από είκοσι περίπου χρόνια η Ελληνική κυβέρνηση βοήθησε την ΕΚΜΜ να συνάψει δάνειο ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ με την τότε Εθνική Τράπεζα για να βγει από μια δύσκολη οικονομική κατάσταση. Το ελληνικό κράτος έγινε εγγυητής του δανείου και επί σειρά ετών πλήρωνε τις δόσεις. Πότε σταμάτησε το ελληνικό δημόσιο να πληρώνει τις δόσεις ως εγγυητής;
Το χρέος αυτό αφορά σε δάνειο που ελήφθη στα μέσα της δεκαετίας του 1990 επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου και με υφυπουργό Αποδήμου Ελληνισμού τον Γρηγόρη Νιώτη. Το Δημόσιο δέχθηκε τότε να μπει εγγυητής ως κίνηση στήριξης του εκπαιδευτικού και εθνικού έργου της Κοινότητας Μόντρεαλ.
Το 2011 -με τη δραματική μεταβολή των οικονομικών δεδομένων στην Ελλάδα- το δάνειο σταμάτησε να εξυπηρετείται και η ελληνική κυβέρνηση ενέγραψε στη Δ.Ο.Υ. Ηλιουπόλεως στην Αθήνα χρέος 4,5 εκατομμυρίων ευρώ το οποίο έκτοτε βαρύνει την Ελληνική Κοινότητα Μείζονος Μόντρεαλ.
Η σύναψη του τραπεζικού δανείου με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου εξυπηρέτησε όχι μόνο την Κοινότητα αλλά και την Εθνική Τράπεζα η οποία αδυνατούσε να εισπράξει το δάνειο που η νέα δανειακή σύμβαση αποπλήρωσε. Ένα παρόμοιο δάνειο προς την Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα Λαβάλ, που και αυτό δεν εξυπηρετείτο, διαγράφτηκε από την ΕΤ με την πώλησή της στην καναδική τράπεζα Nova Scotia. Κάτι που μάλλον θα είχε συμβεί και στην περίπτωση της Κοινότητας αν δεν είχε παρέμβει το ελληνικό δημόσιο.
Θεωρείται πως οι δόσεις που πλήρωσε το ελληνικό δημόσιο αποτελούν χρέος της ΕΚΜΜ προς αυτό; Πόσο είναι το ύψος αυτής της οφειλής;
Η πληρωμή της εγγύησης σταμάτησε το 2012 και η ελληνική κυβέρνηση υποχρέωσε την Κοινότητα, τότε, να δεχθεί την επιβεβαίωση του χρέους που είχε προκύψει από την καταβολή των εγγυήσεων με τρόπο ανορθόδοξο. Την εποχή της επιβεβαίωσης του χρέους ανερχόταν 4,5 εκατομμύρια ευρώ.
Υπάρχει περίπτωση να απαιτήσει το ελληνικό δημόσιο να του επιστραφούν τα χρήματα που πλήρωσε ως εγγυητής για το δάνειο της ΕΚΜΜ;
Το ελληνικό δημόσιο έχει επανειλημμένα δηλώσει μέσω διαφόρων κυβερνητικών εκπροσώπων ότι δεν προτίθεται να διεκδικήσει την αποπληρωμή του χρέους καθότι κάτι τέτοιο προϋποθέτει δικαστικό αγώνα στο Μόντρεαλ και πιθανή κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων που είναι εκκλησίες και σχολικά κτήρια. Η ελληνική κυβέρνηση μετά λόγου γνώσεως είχε αναλάβει ως εγγυήτρια την αποπληρωμή του δανείου που συνήψε η ΕΚΜΜ με την τότε Εθνική Τράπεζα, ποτέ δεν πρόκειται να διεκδικήσει τα ήδη αποπληρωθέντα.
Ζητήσατε και συζητήσατε με πολιτικούς παράγοντες πολλάκις τη διαγραφή αυτού του χρέους προς το Ελληνικό Δημόσιο. Γιατί δεν συνέβη αυτό;
Το 2013 η Διακομματική Επιτροπή Απόδημου Ελληνισμού ψήφισε δημόσια το να προταθεί στον υπουργό οικονομικών η διαγραφή του χρέους. Τον Απρίλιο του 2013 στο πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε περιείχε άρθρο που φωτογράφιζε τη διαγραφή του χρέους της κοινότητας, με μια διαδικασία όμως που δεν μπορούσε να διεκπεραιωθεί εκτός Ελλάδος. Στη συνέχεια έγιναν προσπάθειες είτε να ψηφιστεί νομοθετική ρύθμιση είτε ένα νέο νομοσχέδιο να παρουσιαστεί, από διαδοχικές κυβερνήσεις, χωρίς όμως μέχρι σήμερα να έχει ολοκληρωθεί η οποιαδήποτε διαδικασία.
Τι εξυπηρετεί αυτή η στατικότητα εκ μέρους της Ελλάδας; Πόσο βλάπτει τον εμβληματικό ομογενειακό οργανισμό του Μοντρεάλ;
Η στατικότατα αυτή δεν εξυπηρετεί απολύτως τίποτα εκ μέρους της Ελληνικής κυβέρνησης. Από τη μία έχουμε ένα χρέος που το ελληνικό δημόσιο έχει μερικώς αποπληρώσει χωρίς ποτέ να απαιτήσει να το εισπράξει και από την άλλη η μη διαγραφή επιφέρει χρηματοπιστωτικά προβλήματα στον Οργανισμό και υποσκάπτει τη φερεγγυότητά του.
Πώς μπορεί να επιλυθεί αυτός ο γόρδιος δεσμός;
Η λύση είναι μάλλον απλή. Μια νομοθετική ρύθμιση, παρόμοια εκείνης που είχε συντάξει ο τότε υφυπουργός αποδήμου ελληνισμού κ. Γιάννης Αμανατίδης ή κάποιας άλλης που θα ψηφιστεί από τη Βουλή. Να κοπεί επιτέλους ο γόρδιος δεσμός με μια νομοθετική ρύθμιση που θα απαλλάξει την ΕΚΜΜ από θεωρητικές οφειλές οι οποίες δεν έχουν κανένα αντίκρυσμα στο ελληνικό δημόσιο ταμείο.
Πόσο επιτακτική ανάγκη αποτελεί αυτή τη στιγμή η διαγραφή του χρέους;
Οι Ορκωτοί Ελεγκτές κάθε χρόνο επισημαίνουν πως ο συνολικός προϋπολογισμός της Κοινότητας που επιβαρύνεται με αυτό το «παγωμένο» χρέος προς το ελληνικό δημόσιο επιβαρύνει την λογιστική εικόνα της ΕΚΜΜ με αποτέλεσμα να αμφισβητείται η οικονομική της βιωσιμότητα.
Πώς διαγράφεται το μέλλον του Ελληνισμού στο Μοντρεάλ; Είστε αισιόδοξος για την επιβίωσή του;
Το μέλλον του Ελληνισμού στο Μόντρεαλ είναι μάλλον προδιαγραμμένο, αν λάβουμε υπόψιν μας την πάνω από 100 χρόνια ύπαρξης του. Τα ημερήσια σχολεία έχουν συνδράμει τα μέγιστα στη διατήρηση της γλώσσας και της κουλτούρας μας. Αισιόδοξο είναι και το γεγονός ότι, σε αντίθεση με το τι συμβαίνει αλλού στην ελληνική διασπορά, στο Μόντρεαλ συνεχίζουμε να μιλάμε ελληνικά.
Αυτή είναι η τελευταία σας θητεία ως πρόεδρος της ΕΚΜΜ. Πώς κρίνετε τη διοίκησή σας; Θεωρείτε πως ήρθε η ώρα να περάσει η Κοινότητα στη νέα γενιά;
Η διοίκηση της κοινότητας έχει περάσει στη νέα γενιά εδώ και πολλά χρόνια. Οι δύο πρόσφατοι προκάτοχοί μου ήταν της νέας γενιάς και εδώ και πάρα πολλά χρόνια τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου κατά πλειοψηφία προέρχονται από τη νέα γενιά. Και αυτό είναι κάτι που σίγουρα θα συνεχιστεί.
Η νέα γενιά γνωρίζει το βάθος και το πλάτος της Κοινότητας; Μπορεί να έχει σύνδεση με το μητροπολιτικό κέντρο;
Η νέα γενιά έχει πλήρη ελληνική συνείδηση και νοιώθει υπερήφανη για την καταγωγή της. Η σύνδεση με το μητροπολιτικό κέντρο όμως δεν εξαρτάται τόσο από την ίδια όσο από την επιθυμία του μητροπολιτικού κέντρου να καθιερώσει και να διατηρήσει διαύλους επικοινωνίας.
Ποιά είναι η γνώμη σας για την ψήφο των Αποδήμων;
Η ψήφος των αποδήμων είναι μια μεγάλη υπόθεση που δεν εξαντλείται στα στενά περιθώρια αυτής της συνέντευξης. Εκείνο όμως που μπορώ να πω επιγραμματικά είναι ότι οι απόδημοι πρέπει να εκλέγουν τους δικούς τους εκπροσώπους στη Βουλή όπως γίνεται και με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ την Ιταλία.
Ποιό είναι το όραμά σας για τον Απόδημο Ελληνισμό;
Ο απόδημος ελληνισμός είναι μια τεράστια δύναμη και ένα τεράστιο κεφάλαιο για την Ελλάδα που δυστυχώς έχει μείνει ανεκμετάλλευτο. Κάπου δεν έχει επενδυθεί το ανάλογο κεφάλαιο από το εθνικό κέντρο και επαφίεται σε μεμονωμένες ομάδες, όπως πχ εδώ στο Μόντρεαλ, να διατηρήσουν την ελληνικότητά τους και την επαφή με τη γλώσσα και τις ρίζες τους. Αν, δε, διατηρηθεί αυτή η τακτική και πρακτική από το μητροπολιτικό κέντρο ο απόδημος ελληνισμός θα καταστεί μια φολκλορική κατάσταση με εκατομμύρια αποδήμους να διατηρούν μια επιδερμική σχέση με την Ελλάδα.