The threat lies in the realization that in our universe the security of stable, permanent rules are gone forever. We are living in a dangerous and uncertain world that inspires no blind confidence. Our hope arises from the knowledge that even small fluctuations may grow and change the overall structure. As a result, individual activity is not doomed to insignificance.
- Ilya Prigogine
Μετάφραση: Η απειλή έγκειται στη συνειδητοποίηση ότι στο σύμπαν μας η ασφάλεια σταθερών, μόνιμων κανόνων έχει χαθεί οριστικά. Ζούμε σε έναν επικίνδυνο και αβέβαιο κόσμο που δεν εμπνέει τυφλή εμπιστοσύνη. Η ελπίδα μας προκύπτει από τη γνώση ότι ακόμη και μικρές διακυμάνσεις μπορεί να αναπτυχθούν και να αλλάξουν τη συνολική δομή. Ως αποτέλεσμα, η ατομική δραστηριότητα δεν είναι καταδικασμένη στην ασημαντότητα.
Κοροϊδεύουμε αλύπητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τους συνωμοσιολόγους. Στην πραγματικότητα όμως, κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας. Γιατί όσο και αν υπερθεματίζουμε γύρω από την ατομική μας υπεροχή, ως ιδιώτες που διακρίνονται για τον ορθολογισμό τους, η κοινωνία που συναποτελούμε θα είναι πάντα ένας από τους πιο εύρωστους εκτιμητές του ποιοι είμαστε.
Αντί να κουνάμε το δάχτυλο με περιφρόνηση, προτείνω να ξεκινήσουμε να αναλογιζόμαστε με ενσυναίσθηση. Μια χρήσιμη αφετηρία, θα ήταν να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο εξής ερώτημα: Τι κάνει μια «μανούλα» να περιφρονεί γεμάτη καχυποψία τους καρπούς της σύγχρονής ιατρικής και να εναποθέτει την τύχη του σπλάχνου της στους νεοχίπηδες του αντιεμβολιαστικού κινήματος; Και γενικότερα. Γιατί είναι τόσο θελκτικές οι θεωρίες συνωμοσίας;
Ο κόσμος μας χαρακτηρίζεται από ολοένα και αυξανόμενη πολυπλοκότητα. Χάος, κυριολεκτικά! Και ο αγώνας του ανθρώπου να υποτάξει αυτό το χάος είχε ανέκαθεν απώλειες. «Βάνω τάξη στην αναρχία, δίνω πρόσωπο, το πρόσωπο μου, στο χάος» γράφει ο Καζαντζάκης στην Ασκητική. Και δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που συνέδεσε την αναζήτηση υπαρξιακού νοήματος με τις ψυχολογικές συνέπειες του Δεύτερου Νόμου της Θερμοδυναμικής στον άνθρωπο.
Τι γίνεται όμως όταν δεν μπορούμε ούτε να αγνοήσουμε ούτε να τιθασεύσουμε το χάος που μας περιβάλλει; Όταν διαπιστώνουμε ότι ξαφνικά μαζεύτηκαν πολλά; Αναζητούμε παρηγοριά σε απλοϊκά σχήματα και ερμηνείες. Τι ωραία θα ήταν να μπορούσαμε να βρούμε έναν βολικό αποδιοπομπαίο τράγο για όλα τα δεινά του κόσμου; Φταίνε λοιπόν οι Εβραίοι. Φταίνε οι τραπεζίτες. Φταίει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
Υπάρχει συλλογική σωτηρία; Φρονώ πως ναι. Χρειαζόμαστε όμως ανθρώπους του πνεύματος, να γίνουν φάροι στα σκοτάδια μας. Όχι κάποια πνευματική ελίτ, ακατάδεχτη και αποξενωμένη. Αλλά ανθρώπους που θα αφήσουν για λίγο στην άκρη την «κριτική» φιλοσοφία της απρόσωπης βεβαιότητας που όπως γράφει ο Ε. Παπανούτσος «τηρεί μίαν αυστηρή εποχή απέναντι στα κοινά προβλήματα του βίου» και θα έρθουν κοντά στο σύγχρονο άνθρωπο. Για να του προτείνουν πρακτικές απαντήσεις στα μεγάλα του αδιέξοδα. Για να αποτελματώσουμε! Για να μη μείνει κανείς πίσω! Υπάρχουν τέτοιοι Έλληνες; Και αν ναι, γιατί κρύβονται τώρα που τους έχουμε ανάγκη;