Κάτω από τον χειμερινό ήλιο, μια μεγάλη ουρά αγοραστών σχηματιζόταν έξω από ένα κατάστημα IKEA κοντά στη Μόσχα αυτή την εβδομάδα. Παρόμοιες σκηνές επαναλαμβάνονταν σε όλη τη Ρωσία καθώς οικογένειες έσπευσαν να ξοδέψουν τα γρήγορα υποτιμούμενα ρούβλια τους στο σουηδικό κατάστημα λιανικής που αποχωρεί από τη χώρα.
Οι Ρώσοι προετοιμάζονται για ένα αβέβαιο μέλλον με σπειροειδή πληθωρισμό, οικονομικές δυσκολίες και ακόμη πιο έντονη πίεση στα εισαγόμενα αγαθά.
Το ρούβλι έχασε το ένα τρίτο της αξίας του αυτή την εβδομάδα μετά την επιβολή των άνευ προηγουμένου δυτικών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία. Οι κυρώσεις πάγωσαν μεγάλο μέρος των αποθεματικών 640 δισεκατομμυρίων δολαρίων της κεντρικής τράπεζας και απέκλεισαν πολλές τράπεζες από το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών SWIFT, ενώ το ρούβλι επιδόθηκε σε ελεύθερη πτώση.
Στις πόλεις της Ρωσίας επικρατούσε μια φαινομενική ηρεμία και υπήρχαν ελάχιστες ενδείξεις ότι η κρίση κατέστρεφε τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τις αγορές. Εκτός από τις ουρές αγοραστών που θέλουν να εφοδιαστούν με προϊόντα –κυρίως προϊόντα υψηλής ποιότητας προτού αδειάσουν τα ράφια ή οι τιμές αυξηθούν περισσότερο.
«Τις αγορές που σχεδίαζα να κάνω τον Απρίλιο, τις έκανα επειγόντως σήμερα. Ένας φίλος από το Βορονέτζ μου είπε να κάνω αγορές», δήλωσε στο Reuters η Βικτορία Βολοσίνα στο Ροστόφ, μια πόλη 217 χιλιόμετρα από τη Μόσχα.
Η Βολοσίνα είπε ότι έψαχνε για ράφια και τραπέζια γραφείου και επίσης ψώνιζε για λογαριασμό ενός φίλου από άλλη πόλη. «Η καρδιά μου ραγίζει», πρόσθεσε.
Αν και δεν υπάρχουν εμφανή σημάδια πανικού, η εξάντληση των αποταμιεύσεων σε ρούβλια και ο διπλασιασμός των επιτοκίων στο 20% θα πιέσουν τους κατόχους στεγαστικών δανείων και τους καταναλωτές.
Οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες - που αντικατοπτρίζουν τη διαθεσιμότητα πιστώσεων στην οικονομία - επιδεινώνονται ραγδαία, κάτι που η Oxford Economics εκτιμά ότι θα συρρικνώσει την εγχώρια ζήτηση κατά 11% μέχρι το τέλος του έτους και θα αυξήσει την ανεργία κατά 1,9% το 2023.
Ο Ζακ Γουίτλιν, αναλυτής του Eurasia Group, σημειώνει ότι οι κυρώσεις ήδη πλήττουν τους καταναλωτές μέσω των αυξήσεων των τιμών και των διαταραχών στις ψηφιακές πληρωμές.
Αν και οι καταναλωτές δεν στοχοποιούνται άμεσα «ο φόβος πολλαπλασιάζει τις επιπτώσεις», με την έξοδο ξένων εμπορικών σημάτων όπως η ΙΚΕΑ να δημιουργεί ένα «φαινόμενο χιονοστιβάδας», πρόσθεσε.
Τα αυτοκίνητα, τα μηχανήματα και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων αποτελούσαν σχεδόν το ήμισυ των εισαγωγών της Ρωσίας ύψους 293 δισεκατομμυρίων δολαρίων πέρυσι, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Τελωνειακή Υπηρεσία.
Οι μεγάλες περικοπές των εισαγωγών τα τελευταία χρόνια σημαίνουν ότι οι εισαγωγές το 2021 παρέμειναν κατά 7% κάτω από τα επίπεδα του 2013, πριν από τις πρώτες κυρώσεις μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Παράλληλα βέβαια έχει ενισχυθεί το εμπόριο με την Κίνα, η οποία είναι η μόνη χώρα που ενισχύει τις εξαγωγές στη Ρωσία από το 2014.
Ωστόσο, περαιτέρω μειώσεις φαίνονται αναπόφευκτες καθώς το ρούβλι βυθίζεται, οι ασφαλιστές αρνούνται να καλύψουν τις επιχειρήσεις που εξάγουν στη Ρωσία και οι φορτωτές απομακρύνονται από τα ρωσικά λιμάνια είτε για εξαγωγή είτε για εισαγωγή.
Ο Ντμίτρι, κάτοικος της Μόσχας, θρηνούσε για τις γρήγορες αυξήσεις των τιμών.
«Το ρολόι που ήθελα να αγοράσω τώρα κοστίζει περίπου 100.000 ρούβλια, σε σύγκριση με 40.000 περίπου πριν από μια εβδομάδα», είπε, αρνούμενος να αποκαλύψει το επώνυμό του.
Αλλά η έκρηξη δαπανών που είναι ορατή αυτή την εβδομάδα εκτιμάται πως θα μειωθεί.
Ενώ μόνο λίγες ρωσικές εταιρείες τίθενται στο στόχαστρο των κυρώσεων «όλες θα νιώσουν τις ανατριχιαστικές επιπτώσεις», σχολιάζει ο Ματ Τάουνσεντ, συνεργάτης στη δικηγορική εταιρεία Allen & Overy. «Γι’ αυτό οι κυρώσεις είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μέτρο για την απομόνωση μιας χώρας».
Το άμεσο οικονομικό σοκ θα προκαλέσει συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 35% το δεύτερο τρίμηνο και πτώση 7% το 2022, προέβλεψε η JPMorgan. Επίσης, «η αυξανόμενη πολιτική και οικονομική απομόνωση θα περιορίσει τις αναπτυξιακές δυνατότητες της Ρωσίας τα επόμενα χρόνια», πρόσθεσε.
Αυτό μπορεί να συμβεί εάν οι κυρώσεις «περιορίσουν την απόκτηση της τεχνολογίας που απαιτείται για την υποστήριξη των βιομηχανιών υψηλότερης αξίας της Ρωσίας», προειδοποίησε η RBC Global Asset Management.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν ετοιμάζει κυρώσεις για να περιορίσει την ικανότητα της Μόσχας να εισάγει smartphones, εξαρτήματα αεροσκαφών και εξαρτήματα αυτοκινήτων.
Όμως, οι πολυεθνικές, από τις εταιρείες τεχνολογίας Apple και Microsoft μέχρι τους παραγωγούς καταναλωτικών αγαθών Nike και Diageo, έχουν διακόψει τους δεσμούς τους με τη Ρωσία, πράγμα που σημαίνει ότι οι αγοραστές θα έχουν περιορισμένη πρόσβαση στα καταναλωτικά αγαθά στα οποία έχουν συνηθίσει εδώ και τρεις δεκαετίες.
Οι κινεζικές εταιρείες, που παραμένουν μέχρι στιγμής, θα κερδίσουν κάποιο μερίδιο της αγοράς, αλλά και αυτές θα μπορούσαν να πέσουν θύματα δευτερογενών κυρώσεων καθώς πολλά από τα προϊόντα τους, όπως τα smartphones χρησιμοποιούν τεχνολογία προέλευσης ΗΠΑ.
Κάποιοι Ρώσοι δεν μένουν στη χώρα για να μάθουν τι θα συμβεί τελικά. Η Λίντια, εργαζόμενη στο Ροστόφ, είπε ότι οι περιορισμοί μεταφοράς χρημάτων περιπλέκουν τη λήψη πληρωμών από το εξωτερικό.
«Οι κυρώσεις με έχουν χτυπήσει πολύ σκληρά. Οι τιμές είναι ήδη αυξημένες γύρω στο 20%...Είναι γεγονός ότι ήδη δεν μπορείς να αγοράσεις κάποια φάρμακα. Τα πράγματα θα χειροτερέψουν», είπε.
«Σήμερα η οικογένειά μου και εγώ φεύγουμε από τη Ρωσία».