Αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα την τελευταία εικοσαετία, ακούγεται η γνωστή επωδός για την ανυπαρξία ηγετών στην Ευρώπη. Οι αναφορές, συνήθως, συνοδεύονται από σχόλια για την εμβέλεια και τις ικανότητες πολιτικών όπως ο Χ.Κόλ, ο Φρ. Μιτεράν και η Μ.Θάτσερ ή ακόμα πιο παλιά όπως Χ.Σμίτ και ο Β.Μπράντ.
Σχεδόν για δύο δεκαετίες, ίσως από τη σύνοδο του Μάαστριχτ και μετά, στην Ευρώπη και ειδικά στο προωθημένο τμήμα της (με την έννοια της οργάνωσης σε μια υπερεθνική οντότητα) την Ευρωπαϊκή Ένωση, απουσιάζει μια ηγετική φυσιογνωμία με αυξημένο ειδικό βάρος και δυνατότητα ευρύτερης απήχησης. Μια φυσιογνωμία που θα μπορούσε, υπερβαίνοντας τη διαχείριση, να καθοδηγήσει πολιτικά την Ευρώπη, μέσα από τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών κατανόησης και συναντίληψης .
Ο Ντε Γκώλ, όπως και ο Αντενάουερ είχαν μπροστά τους τις προκλήσεις της ανάταξης των χωρών τους μετά τον καταστροφικό Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ταυτόχρονα όμως προώθησαν την ιδέα της συνεργασίας των ευρωπαϊκών κρατών με τη δημιουργία της ΕΚΑΧ και αργότερα της ΕΟΚ. Επηρέασαν αποφασιστικά τις εξελίξεις, τόσο στην Ευρώπη όσο και ευρύτερα. Ο Ντε Γκώλ μάλιστα έφτασε να διεκδικεί μια νέα Γαλλία στη Βόρεια Αμερική (ανεξαρτησία του Quebec).
Προφανώς η μεταπολεμική Ευρώπη δεν έχει καμία σχέση με την Ευρώπη του 2020. Οι συνθήκες είναι τελείως διαφορετικές. Οι ηγέτες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαίνεται ότι περιορίζονται (ή αναλώνονται περισσότερο) στη διαχείριση των μικρών και μεγάλων θεμάτων και η κληρονομιά των προκατόχων τους κάνει ακόμα πιο έντονες τις διαφορές και τη σύγκριση μαζί τους.
Ο νέος (και ηλικιακά) Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν «τάραξε τα νερά» ήδη από τις πρώτες του εμφανίσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενώ και στις συναντήσεις του με άλλους ηγέτες, όπως ο Τράμπ και ο Πούτιν, διαφοροποιήθηκε αισθητά από τους προκατόχους του.
Οι θέσεις που διατύπωσε για μια νέα Ευρώπη, οι διαφοροποιήσεις του στο ζήτημα της ένταξης νέων κρατών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, άρχισαν να αποκτούν «φίλους» αλλά και εχθρούς, αν και οι πρώτοι είναι μάλλον περισσότεροι. Πιθανόν σε αυτό να συνέβαλε και η προσπάθεια του Γάλλου προέδρου να βρει συνομιλητές - και οι θέσεις του απήχηση - σε όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως έχει πραγματοποιήσει επίσημες επισκέψεις σε 21 ευρωπαϊκές χώρες.
Ο Εμ. Μακρόν φαίνεται να προτιμά την εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντί της διεύρυνσης όπως φάνηκε στην περίπτωση της αξιολόγησης της πορείας των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων (μικρή σημασία έχει αν αυτό εξυπηρετεί και λόγους εσωτερικής πολιτικής). Πιστεύει μάλιστα πως η υποχώρηση των ΗΠΑ και η επέκταση της Κίνας υποχρεώνουν την ΕΕ σε μια διαδικασία στενότερης συνεργασίας των κρατών – μελών και υποστηρίζει πως αυτό είναι όρος επιβίωσης για την Ευρώπη: «Η κυριαρχία που θέλουμε είναι εκείνη που συνίσταται ακριβώς στην συγκέντρωση των δυνάμεών μας για να οικοδομήσουμε μαζί μια ευρωπαϊκή δύναμη ώστε να μπορούμε να αποφασίζουμε να μην υπομένουμε εκείνα που οι υπερδυνάμεις θα κάνουν καλύτερα από εμάς.»
Λίγους μήνες μετά την εκλογή του (το Σεπτέμβριο του 2017), στην ομιλία του στο λόφο της Πνύκας, ο Γάλλος πρόεδρος, είχε πει πως η Ευρώπη χρειάζεται να αντιμετωπίσει τους νέους κινδύνους που εμφανίζονται μέσα από την επανίδρυσή της και στη βάση της κριτικής και ότι «δεν μπορεί (η Ευρώπη) να προχωρήσει ξεχωριστά από τους λαούς» της.
Ο ιστορικός ρόλος της Γαλλίας στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή
Σε αντίθεση με άλλους ή ίσως περισσότερο από άλλους, ο Γάλλος πρόεδρος έχει έναν διακριτό πολιτικό βηματισμό. Θέτει «ερωτήσεις» και αναζητά συμμαχίες για έναν αυξημένο ρόλο της χώρας του στη διεθνή σκηνή, που δεν αμφισβητεί τον γαλλογερμανικό άξονα, αλλά έχει το θάρρος να ασχολείται με θέματα που δεν μπορεί εύκολα να ακουμπήσει το Βερολίνο, όπως τα στρατιωτικά.
Τον περασμένο Νοέμβριο διεμήνυσε, ότι οι νέες συνθήκες υποχρεώνουν σε αλλαγές και στο ΝΑΤΟ. Τόλμησε μάλιστα να μιλήσει για τον «εγκεφαλικό θάνατο» της Ατλαντικής Συμμαχίας, μια διατύπωση που ενόχλησε αρκετούς όπως τον Τούρκο πρόεδρο που απάντησε, μάλλον, με ανάρμοστο τρόπο. Ίσως γιατί ο Μακρόν είχε καυτηριάσει τη συμπεριφορά της Τουρκίας στη Συρία πολύ πριν το επεισόδιο με τη γαλλική φρεγάτα που «εγκλωβίστηκε» τον Ιούνιο στα ραντάρ τουρκικών πολεμικών πλοίων, υποχρεώνοντας τη Γαλλία να αποσύρει δυνάμεις της από τις αποστολές του ΝΑΤΟ.
Όμως η αναζήτηση νέων στρατηγικών κατευθύνσεων στο ΝΑΤΟ συνδέεται και με τη διαμόρφωση μιας αξιόπιστης δομής στρατιωτικού χαρακτήρα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πριν λίγες ημέρες, ο Γάλλος πρόεδρος υποδεχόμενος τον Κύπριο ομόλογό του στο Μέγαρο των Ηλυσίων ήταν ξεκάθαρος όταν έλεγε πως «δεν μπορούμε να αφήσουμε την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου στα χέρια άλλων παικτών», εννοώντας πρωτίστως την Τουρκία.
Σε κάθε περίπτωση, η Γαλλία είναι μακράν η ισχυρότερη στρατιωτικά χώρα της Ε.Ε. και η μοναδική πυρηνική δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έπειτα και την αποχώρηση της Βρετανίας από αυτή. Παράλληλα είναι μια χώρα με διαρκή ρόλο στη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική. Οι κινήσεις της νεοθωμανικής Τουρκίας στην ίδια περιοχή (Συρία, Ιράκ και Λιβύη) δείχνουν να αμφισβητούν το ρόλο της Γαλλίας και αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από το Παρίσι.
Διαβάστε επίσης: Γιατί τώρα; ΑΟΖ, ΗΠΑ, Τουρκία και Ελλάς Γαλλία συμμαχία
Πολύ περισσότερο όταν η Τουρκία διεκδικεί συμμαχίες και σε περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής, έναν κατεξοχήν «προνομιακό» χώρο για τη Γαλλία, στον οποίο επανήλθε, μετά το μούδιασμα των ταραγμένων εποχών που ακολούθησαν την «Αραβική Άνοιξη» και κόστισαν στις ΗΠΑ αλλά και στη Γαλλία , επί διακυβέρνησης Σαρκοζί.
Η Σύνοδος των χωρών του Νότου της Ε.Ε. , που εξήγγειλε ο Γάλλος πρόεδρος για τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, θα είναι μια ιδανική ευκαιρία να εξεταστούν τα θέματα ασφάλειας στη Μεσόγειο αλλά και να επιβεβαιώσουν τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει το Παρίσι γενικότερα ως πολιτική ατμομηχανή της Ευρώπης.