Το τείχος που μπλοκάρει μια έρημο

Υπάρχει ένα μέρος στον κόσμο που άνθρωποι και κροκόδειλοι ζουν αρμονικά. Στο χωριό Πάγκα στην Γκάνα, ο κροκόδειλος είναι ιερό ζώο που συνυπάρχει αρμονικά με τους κατοίκους, αλλά και τους τουρίστες. Ο μύθος λέει ότι ο πρώτος τοπικός άρχοντας του χωριού σώθηκε από έναν κροκόδειλο ενώ βρισκόταν σε κυνήγι. Έκτοτε έδωσε εντολή κανείς να μην βλάψει τους κροκόδειλους της περιοχής.

Μέχρι σήμερα οι κροκόδειλοι είναι σημαντικό ζώο για την Πάγκα και οι κάτοικοι συνεχίζουν να τα προστατεύουν.

Όμως τόσο οι κάτοικοι, όσο και οι κροκόδειλοι, πλέον αντιμετωπίζουν μια κρυφή απειλή. Η περιοχή γύρω από την Πάγκα καλύπτεται αργά και σταθερά την έρημο που επεκτείνεται σταδιακά.

Η πίεση από τον αυξανόμενο πληθυσμό της Πάγκα και των γύρω χωριών, οδήγησε στην αποψίλωση πολλών δέντρων, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για καύσιμα και οικοδομικά υλικά, αλλά και για να απελευθερώσουν έδαφος για γεωργικές καλλιέργειες. Χωρίς όμως τα δέντρα να συγκρατούν το χώμα, ο άνεμος και οι καταιγίδες σκορπίζουν το λιγοστό που έχει απομείνει, με αποτέλεσμα οι καλλιέργειες και η άγρια βλάστηση για μην βρίσκει τίποτα για να ριζώσουν.

Μοιραία, η γη μετατρέπεται σε έρημο.

«Υπάρχει μεγάλη υποβάθμιση στο περιβάλλον μας, επειδή υπάρχει μεγάλη αποψίλωση», λέει στο BBC ο Julius Awaregya, ιδρυτής της τοπικής περιβαλλοντικής ομάδας στην Πάγκα. «Έχει σοβαρές επιπτώσεις για τις μελλοντικές γενιές, οπότε πρέπει να διατηρήσουμε αυτό που έχουμε».

O Awaregya βοηθά τώρα στις προσπάθειες για να κρατηθεί η έρημος, δημιουργώντας ένα τείχος. Αλλά αυτό είναι ένα διαφορετικό τείχος. Δεν κατασκευάζεται από τούβλα, πέτρα ή τσιμέντο. Κατασκευάζεται από κορμούς, κλαδιά και φύλλα - ένα ζωντανό, πράσινο φράγμα για να συγκρατήσει την άψυχη έρημο.

Την ημέρα που το BBC μίλησε με τον Awaregya, τρία μέλη από την ομάδα του είχαν πάει στα διπλανά χωριά με φορτηγά γεμάτα σπόρους για να φυτέψουν με την τοπική κοινότητα νέα δέντρα. Ακακίας, μαόνι και κυρίως, μπαομπάμπ.

Τα μπαομπάμπ χαρακτηρίζονται από μεγάλους κορμούς και αραιά κλαδιά, σαν ρίζες που «βλέπουν» προς τον ουρανό, δίνοντας μία ανάστροφη αίσθηση. Στους κορμούς τους σχηματίζονται κοιλότητες ― μερικές φορές αρκετά μεγάλες. Φθάνουν σε ύψος 5 έως 30 μέτρα και η διάμετρος των κορμών τους από 7 έως 11 μέτρα. Η κουφάλα ενός μπαομπάμπ στη Ζιμπάμπουε είναι τόσο μεγάλη που μπορούν να βρουν καταφύγιο μέσα της περίπου 40 άνθρωποι. Το δέντρο μπορεί να λειτουργήσει ως μεγάλη αποθήκη νερού και φέρει καρπούς που μπορούν να θρέψουν ζώα και ανθρώπους. Έτσι είναι ικανά να ζήσουν στις σκληρές, ξηρές συνθήκες της σαβάνας και μπορούν να ζήσουν πάνω από 2.000 χρόνια. Φυλάσσουν στον κορμό τους έως 100.000 λίτρα νερό, προκειμένου να αντέξουν τις σκληρές συνθήκες ξηρασίας.

Όταν φτάσουν στην «ενηλικίωση», στα 200 τους χρόνια περίπου, αρχίζουν να βγάζουν καρπούς, ένα από τα καλύτερα superfoods. Ο καρπός του μπαομπάμπ λέγεται ότι έχει τρεις φορές την βιταμίνη C ενός πορτοκαλιού, 50% περισσότερο ασβέστιο από το σπανάκι και μια καλή προμήθεια αντιοξειδωτικών (έξι φορές την ποσότητα των μύρτιλλων). Εχει σκληρό κέλυφος σαν του καρυδιού και έναν λευκό κονιώδη πολτό. Μερικοί λένε ότι έχει γεύση που είναι ένας συνδυασμός ανανά και πεπονιού. Τα φύλλα χρησιμοποιούνται για τη διατροφή και την παραδοσιακή ιατρική.

Οταν συλλεχθούν νωρίς είναι καλές πηγές θρεπτικών συστατικών όπως η βιταμίνη C, το κάλιο, το βήτα καροτένιο, το ασβέστιο, οι κατεχίνες και το γλουταμικό οξύ. Τρώγονται όπως το ωμό σπανάκι ή μπορεί επίσης να αποξηρανθούν και να γίνουν σκόνη που στη συνέχεια χρησιμοποιείται ως πυκνωτικό στα βραστά και τις σούπες.

Το δυναμικό της διεθνούς αγοράς είναι 3,5 δισ. δολάρια ετησίως, ενώ τα επόμενα πέντε χρόνια αναμένεται να φτάσει τα 5 δισ.

Εκτός από την εμπορική του αξία, το μπαομπάμπ τώρα βοηθά για να φτιαχτεί και το μεγάλο Πράσινο Τείχος, για να βάλει φρένο στην ερημοποποίηση.

Ο στόχος είναι το Μεγάλο Πράσινο Τείχος να αποτελέσει ένα φράγμα 8000 χιλιομέτρων σε όλο το πλάτος της Αφρικής ,για να συγκρατήσει την εξάπλωση της ερήμου της Σαχάρας, που «τρέφεται» κάθε χρόνο από τη μείωση των βροχοπτώσεων, την αποδάσωση και την υποβάθμιση του εδάφους.

Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, η έρημος της Σαχάρας αυξήθηκε κατά 7.600 τ.χλμ. ετησίως και σήμερα είναι 10% μεγαλύτερη από όσο ήταν το 1920. Έτσι η έρημος καλύπτει σήμερα έκταση 9,4 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων.