Κάτι που ίσως δεν έχουµε συνειδητοποιήσει επαρκώς µετά το 1922 είναι πως «η καθ’ ηµάς Ανατολή» έχει µεταβληθεί σε τουρκική Ανατολή. Παράλληλα η ρωσική «Ανατολή», κάποτε στενά συνδεδεµένη µαζί µας, όχι µόνο συµµαχεί µε την Τουρκία, αλλά µε την εισβολή στην Ουκρανία έχει επιλέξει µια ευρασιατική στρατηγική.
Συνεπώς, τόσο η καθ’ ηµάς Ανατολή, όσο και η Ορθόδοξη Ανατολή, αποτελούν παρελθόν για την Ελλάδα. Δεν βρισκόµαστε πλέον «µεταξύ Ανατολής και Δύσεως», αλλά συνιστούµε πλέον το σύνορο της Ευρώπης απέναντι στην Ανατολή, διατηρώντας µόνον πνευµατικά και πολιτιστικά την αρχέγονη σχέση µας µε την Ανατολή.
Όµως είναι δυνατόν να οικοδοµήσουµε µε τη Δύση µια σχέση αµοιβαιότητας και αλληλεγγύης; Μήπως κινδυνεύουµε να µας εγκαταλείψει στους Οθωµανούς, όπως είχε κάνει το 1453;
Σήµερα η συγκυρία έχει αντιστραφεί και η Ευρώπη, άλλοτε κέντρο του κόσµου, συνεχίζει µια καθοδική πορεία. Οι ευρωπαϊκές χώρες κινδυνεύουν µέσα στα επόµενα 50 χρόνια να αποτελέσουν µια «Ευραφρική» και µια «Ευρασία», ενώ η Ρωσία θα µεταβληθεί σε παράρτηµα της Κίνας και του ισλάµ.
Για να παραµείνουν δε ένας σηµαντικός γεωπολιτικός παράγοντας, είναι υποχρεωµένες να συµπήξουν ένα κοινό οικονοµικό πολιτισµικό, πληθυσµιακό και αµυντικό µέτωπο.
Και µια πιθανή επικράτηση του τουρκικού ισλάµ στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια θα ακυρώσει την οποία ευρωπαϊκή ενοποίηση. Ίσως γι’ αυτό οι Γάλλοι βλέπουν τη συµµαχία µε την Ελλάδα ως στρατηγικής σηµασίας για την ίδια την ευρωπαϊκή οικοδόµηση.
Η σηµαντική γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και της Κύπρου προκαλούσε παραδοσιακά την ανάµειξη των µεγάλων δυνάµεων, µε αρνητικές, πολύ συχνά, συνέπειες.
Σήµερα βρισκόµαστε ίσως σε µία ιστορική στιγµή κατά την οποία η γεωπολιτική µας θέση µπορεί να µεταβληθεί σε πλεονέκτηµα, µε την προϋπόθεση ότι θα διαθέτουµε µια κοινωνία που έχει τη θέληση να βγει από την παρακµή και ένα κράτος ικανό να αντισταθεί πρωτογενώς στον τουρκικό επεκτατισµό· µόνο η αντίσταση µπορεί να κινητοποιήσει αλληλεγγύη και συµµάχους.
Οι Έλληνες στο παρελθόν διέσωσαν και διαµόρφωσαν τον ευρωπαϊκό πολιτισµό, στον Μαραθώνα και στον Γρανικό· µετέβαλαν τον χριστιανισµό σε οικουµενικό· απέκρουσαν τα κύµατα του αραβικού ισλάµ στα τείχη της Βασιλεύουσας (674-678, 717-718) και µε την πτώση τους, το 1453, θα θέσουν όρια στην τουρκική επέκταση. Τέλος, µε την Επανάσταση του 1821 θα εγκαινιάσουν την αποσύνθεση της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας.
Σήµερα πάλι καλούνται να πραγµατοποιήσουν έναν νέο άθλο: για να διασωθούν οι ίδιοι, είναι υποχρεωµένοι να αποτελέσουν και το προζύµι µιας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Η σηµερινή Ελλάδα θα µπορούσε να λειτουργήσει ως Ακρίτας και πολιτισµικός πυκνωτής της Ευρώπης, ολοκληρώνοντας ταυτόχρονα την αυτεξουσιότητά της και να σταθεί, αν όχι ισότιµη µε τη µεγάλη της ιστορική παράδοση, τουλάχιστον αντάξιά της.
Αν το 1922 βούλιαξε, από δική µας ευθύνη, η Μεγάλη Ιδέα της ανασύστασης του ελληνικού κόσµου ως αυτόνοµου πόλου µε επίκεντρο την Κωνσταντινούπολη, σήµερα µόνο η νέα Μεγάλη Ιδέα της συνέχειας του ελληνισµού στα πλαίσια µιας γεωπολιτικά, αµυντικά και πολιτιστικά αυτόνοµης Ευρώπης, µε επίκεντρο πλέον την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, µπορεί να έχει το οποιοδήποτε υπαρξιακό και γεωπολιτικό νόηµα.