Η υγειονομική κρίση με τον κορονοϊό θα έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο, προκαλώντας πλήγματα στην προσφορά και τη ζήτηση, πολύ διαφορετικά σε σύγκριση με παρελθούσες κρίσεις.
Σύμφωνα με την Τίτα Γκόνιπαθ, Οικονομική Σύμβουλο και Διευθύτρια του Τμήματος Ερευνας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), απαιτούνται ουσιαστικές στοχοθετημένες πολιτικές για την στήριξη της οικονομίας εν μέσω της επιδημίας, διατηρώντας ανέπαφο τον ιστό των οικονομικών σχέσεων μεταξύ εργαζομένων και επιχειρήσεων, δανειστών και δανειοληπτών, προμηθευτών και τελικών χρηστών για την ανάκαμψη της δραστηριότητας μετά την εξασθένιση της επιδημίας. Ο στόχος είναι να αποφευχθεί μια προσωρινή κρίση από τη μόνιμη βλάβη που ενδέχεται να υποστούν άνθρωποι και επιχειρήσεις εξαιτίας της απώλειας θέσεων εργασίας και πτωχεύσεων.
Οι ανθρώπινες απώλειες από τον κορονοϊό αυξάνονται με ανησυχητικό ρυθμό και η ασθένεια εξαπλώνεται σε όλο και περισσότερες χώρες.
Η πρώτη προτεραιότητα είναι σαφώς οι άνθρωποι να διατηρηθούν όσο το δυνατόν πιο υγιείς και ασφαλείς, επισημαίνει η Γκόνιπαθ. Οι χώρες μπορούν να βοηθήσουν, δαπανώντας περισσότερα χρήματα για να ενισχύσουν τα συστήματα υγείας τους, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού ατομικής προστασίας, του προσυμπτωματικού ελέγχου, των διαγνωστικών εξετάσεων και των πρόσθετων κλινών.
Χωρίς να υπάρχει ακόμη εμβόλιο για την θεραπεία του ιού, οι χώρες έχουν λάβει μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσής του, όπως ταξιδιωτικοί περιορισμοί, προσωρινό κλείσιμο σχολείων και καραντίνες. Τέτοια μέτρα εξασφαλίζουν, επίσης, πολύτιμο χρόνο για να αποφευχθεί η υπερφόρτωση των συστημάτων υγείας.
Οικονομικές επιπτώσεις
Ο οικονομικός αντίκτυπος είναι, ήδη, ορατός στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την επιδημία. Για παράδειγμα, στην Κίνα η δραστηριότητα στον τομέα της μεταποίησης και των υπηρεσιών μειώθηκε δραματικά το Φεβρουάριο. Ενώ η πτώση της μεταποίησης είναι συγκρίσιμη με την αυτήν που καταγράφηκε κατά την έναρξη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, η μείωση των υπηρεσιών εμφανίζεται αυτή τη φορά μεγαλύτερη - αντικατοπτρίζοντας τον μεγάλο αντίκτυπο της κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Η παγκόσμια προσφορά και ζήτηση για αποθέματα ξηρού φορτίου χύδην, όπως τα δομικά υλικά και τα εμπορεύματα, μειώθηκε επίσης κατά τη διάρκεια της πιο οξείας φάσης της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, αντανακλώντας την περιορισμένη οικονομική δραστηριότητα που συνδέεται με την άνευ προηγουμένου προσπάθεια συγκράτησης. Η πτώση αυτή δεν παρατηρήθηκε στις πρόσφατες επιδημίες ή μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Πλήγμα στην προσφορά και ζήτηση
Η επιδημία του κορονοϊού έχει προκαλέσει πλήγμα τόσο στην προσφορά όσο και στη ζήτηση. Οι επιχειρηματικές διαταραχές έχουν μειώσει την παραγωγή, δημιουργώντας πλήγμα στην προσφορά. Και η απροθυμία των καταναλωτών και των επιχειρήσεων να ξοδέψουν έχει μειώσει τη ζήτηση.
Από την πλευρά της προσφοράς, υπάρχει άμεση μείωση της προσφοράς εργατικού δυναμικού από τους αδιάθετους εργαζόμενους, από τους κηδεμόνες που πρέπει να φροντίζουν τα παιδιά τους λόγω του κλεισίματος των σχολείων και, δυστυχώς, από την αυξημένη θνησιμότητα. Αλλά μια ακόμη μεγαλύτερη επίπτωση στην οικονομική δραστηριότητα συμβαίνει λόγω των προσπαθειών για περιορισμό της εξάπλωσης της ασθένειας μέσω κλεισιμάτων και καραντίνας, οι οποίες οδηγούν σε μείωση της παραγωγικής ικανότητας. Επιπλέον, οι εταιρείες που βασίζονται σε αλυσίδες εφοδιασμού ενδέχεται να μην είναι σε θέση να αποκτήσουν τα αγαθά που χρειάζονται, είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό.
Για παράδειγμα, η Κίνα είναι ένας σημαντικός προμηθευτής ενδιάμεσων προϊόντων στον υπόλοιπο κόσμο, ιδίως στον τομέα των ηλεκτρονικών ειδών, των αυτοκινήτων, των μηχανημάτων και του εξοπλισμού. Η διαταραχή έχει ήδη επηρεάσει τις επιχειρήσεις των μεταγενέστερων σταδίων. Μαζί, οι διαταραχές αυτές συμβάλλουν στην αύξηση του επιχειρηματικού κόστους και αποτελούν αρνητικό σοκ παραγωγικότητας, μειώνοντας την οικονομική δραστηριότητα.
Από την πλευρά της ζήτησης, η απώλεια εισοδήματος, ο φόβος της μετάδοσης και η αυξημένη αβεβαιότητα κάνουν τους ανθρώπους να δαπανούν λιγότερα. Οι εργαζόμενοι ενδέχεται να απολυθούν, καθώς οι επιχειρήσεις δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τους μισθούς τους. Αυτές οι επιπτώσεις μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρές σε ορισμένους τομείς όπως ο τουρισμός - όπως φαίνεται ότι συμβαίνει για παράδειγμα στην Ιταλία. Οι τιμές των μετοχών των αεροπορικών εταιρειών χτυπήθηκαν δυσανάλογα, στον ίδιο βαθμό που συνέβη μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, περισσότερο μάλιστα από ό,τι μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Εκτός από τις επιπτώσεις σε συγκεκριμένους τομείς, η επιδείνωση του καταναλωτικού και επιχειρηματικού κλίματος μπορεί να οδηγήσει τις επιχειρήσεις να αναμένουν χαμηλότερη ζήτηση και έτσι να μειώσουν τις δαπάνες και τις επενδύσεις τους. Με τη σειρά του, αυτό θα επιδεινώσει το κλείσιμο επιχειρήσεων και την απώλεια θέσεων εργασίας.
Δημοσιονομικές επιδράσεις και επιπτώσεις
Οπως έχουμε δει να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, με τον κορονοϊό το κόστος δανεισμού μπορεί να αυξηθεί και οι χρηματοοικονομικοί όροι να καταστούν αυστηρότεροι, καθώς οι τράπεζες υποπτεύονται ότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις ενδέχεται να μην είναι σε θέση να εξοφλήσουν τα δάνειά τους εγκαίρως. Το υψηλότερο κόστος δανεισμού θα εκθέσει τις χρηματοοικονομικές αδυναμίες που έχουν συσσωρευτεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών με τα χαμηλά επιτόκια, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο να μην υποχωρήσει το χρέος. Η μείωση των πιστώσεων θα μπορούσε να ενισχύσει την ύφεση που προκλήθηκε από τα πλήγματα στην προσφορά και τη ζήτηση.
Και όταν αυτές τα πλήγματα συγχρονισμτούν σε πολλές χώρες, οι επιπτώσεις ενδέχεται να γιγαντωθούν μέσω του διεθνούς εμπορίου και των οικονομικών δεσμών, της μείωσης της παγκόσμιας δραστηριότητας και της μείωσης των τιμών βασικών εμπορευμάτων. Οι τιμές του πετρελαίου μειώθηκαν δραματικά τις τελευταίες εβδομάδες και είναι περίπου 30% χαμηλότερες από τα επίπεδα που βρίσκονταν στην αρχή του έτους. Οι χώρες που εξαρτώνται από την εξωτερική χρηματοδότηση ενδέχεται να βρεθούν σε κίνδυνο αιφνίδιων στάσεων και διαταραγμένων συνθηκών της αγοράς, ενδεχομένως απαιτώντας παρεμβάσεις σε συνάλλαγμα ή προσωρινά μέτρα ροής κεφαλαίων.
Απαιτούνται στοχοθετημένες οικονομικές πολιτικές
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικών θα χρειαστεί να εφαρμόσουν σημαντικά στοχοθετημένα φορολογικά, νομισματικά και χρηματοπιστωτικά μέτρα για να βοηθήσουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που πλήττονται.
Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις που πλήττονται θα μπορούσαν να στοχευθούν ώστε να εξασφαλίσουν μεταφορές μετρητών, επιδοτήσεις μισθών και φορολογικές ελαφρύνσεις, βοηθώντας τους ανθρώπους να καλύψουν τις ανάγκες τους και τις επιχειρήσεις να παραμείνουν ζωντανές. Για παράδειγμα, μεταξύ άλλων μέτρων, η Ιταλία επέκτεινε τις φορολογικές προθεσμίες για τις επιχειρήσεις στις πληγείσες περιοχές και διεύρυνε το αντίστοιχο ταμείο για την παροχή εισοδηματικής στήριξης σε απολυμένους εργαζομένους.
Η Νότια Κορέα, αντίστοιχα, εισήγαγε επιδοτήσεις μισθών για μικρούς εμπόρους και αυξημένα επιδόματα για οικιακή φροντίδα ή για άτομα που αναζητούν εργασία, και η Κίνα έχει αναστείλει προσωρινά τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης για τις επιχειρήσεις. Για τους απολυθέντες, η ασφάλιση ανεργίας θα μπορούσε να ενισχυθεί προσωρινά, με την παράταση της διάρκειας της, την αύξηση των οφελών της ή τη χαλάρωση των κριτηρίων υπαγωγής σε αυτήν. Ενώ η αμειβόμενη άδεια ασθενείας και η οικογενειακή άδεια δεν αποτελούν τυπικές παροχές, οι κυβερνήσεις πρέπει να εξετάσουν τη χρηματοδότηση προς τους αδιάθετους εργαζόμενους ή αυτούς που τους φροντίζουν στο σπίτι, ώστε να μην φοβούνται μήπως χάσουν την εργασία τους κατά τη διάρκεια της επιδημίας.
Οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να είναι έτοιμες να παράσχουν άφθονη ρευστότητα στις τράπεζες και τις μη τραπεζικές χρηματοπιστωτικές εταιρείες, ιδίως σε εκείνες που δανείζουν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες ενδέχεται να είναι λιγότερο προετοιμασμένες για να αντέξουν αυτή την απότομη αναστάτωση. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να προσφέρουν προσωρινές και στοχευμένες πιστωτικές εγγυήσεις για τις βραχυπρόθεσμες ανάγκες ρευστότητας αυτών των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, η Νότια Κορέα έχει επεκτείνει το δανεισμό για επιχειρηματικές δραστηριότητες και εγγυήσεις δανείων στις πληγείσες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι ρυθμιστικές αρχές των χρηματοπιστωτικών αγορών και οι εποπτικές αρχές θα μπορούσαν επίσης να ενθαρρύνουν, σε προσωρινή και χρονικά περιορισμένη βάση, την επιμήκυνση της διάρκειας των δανείων.
Τα ευρύτερα νομισματικά κίνητρα, όπως οι περικοπές των κρατικών επιτοκίων ή οι αγορές περιουσιακών στοιχείων, μπορούν να αυξήσουν την εμπιστοσύνη και να στηρίξουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Τα ευρείας κλίμακας δημοσιονομικά κίνητρα που συνάδουν με τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση της συνολικής ζήτησης, αλλά πιθανότατα θα είναι πιο αποτελεσματικά όταν αρχίσει να εξομαλύνεται η λειτουργία των επιχειρήσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη την ευρεία εμβέλεια της επιδημίας σε πολλές χώρες, τις εκτεταμένες διασυνοριακές οικονομικές συνδιαλλαγές, καθώς και τις μεγάλες επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη που επηρεάζουν την οικονομική δραστηριότητα και τις αγορές χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και εμπορευμάτων, το επιχείρημα για μια συντονισμένη διεθνή αντίδραση είναι σαφές. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να βοηθήσει τις χώρες με περιορισμένη υγειονομική ικανότητα να αποτρέψουν μια ανθρωπιστική καταστροφή. Το ΔΝΤ είναι έτοιμο να στηρίξει ευάλωτες χώρες με διάφορες διευκολύνσεις δανειοδότησης, μεταξύ άλλων μέσω ταχείας εκταμίευσης έκτακτης χρηματοδότησης, η οποία θα μπορούσε να ανέλθει σε 50 δισεκατομμύρια δολάρια για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος και αναδυόμενων αγορών, καταλήγει η σύμβουλος του ΔΝΤ.