Ένα τέταρτο εμβόλιο για την Covid-19 έχει εγκριθεί για άτομα άνω των 50 ετών και για άτομα κάτω των 50 ετών που είναι ανοσοκατεσταλμένα (σ.σ. ΗΠΑ). Η εξουσιοδότηση έρχεται καθώς η BA.2, μια υποπαραλλαγή της Ομικρον εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο και κλιμακώνεται σε μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών, πυροδοτώντας ανησυχίες σχετικά με το πόσο διαρκεί η ανοσία μετά από μια ενίσχυση.
Στην Ελλάδα, άνοιξε την Πέμπτη 7 Απριλίου η πλατφόρμα των ραντεβού για εμβολιασμό με την 4η δόση ή 2η αναμνηστική δόση με το εμβόλιο κατά της Covid-19, για τους πολίτες άνω των 80 ετών, μετά την σύσταση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών για εμβολιασμό με την 4η δόση στους άνω των 60 ετών.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα επίπεδα αντισωμάτων τα οποία μας προστατεύουν από τη μόλυνση, μειώνονται περίπου τέσσερις μήνες μετά από μια αναμνηστική δόση. Τα Τ κύτταρα, το τμήμα του ανοσοποιητικού μας συστήματος που μας προστατεύει από σοβαρές ασθένειες, παρουσιάζουν μια μικρή πτώση στους τέσσερις μήνες αλλά παραμένουν ισχυρά. Αυτή η μείωση δεν σημαίνει ότι δεν είμαστε πλέον προστατευμένοι. Η πράξη δείχνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που έχουν λάβει τρεις δόσεις προστατεύονται απίστευτα καλά από τη νοσηλεία (μείωση κινδύνου 90%) αρκετούς μήνες μετά την τελευταία τους δόση.
«Σε τρεις έως τέσσερις μήνες, (η ανοσία) θα αρχίσει να πέφτει, αλλά θα εξακολουθούμε να είμαστε σε αρκετά καλή κατάσταση», είπε ο Ότο Γιανγκ, καθηγητής ιατρικής στις μολυσματικές ασθένειες στην Ιατρική Σχολή Ντέιβιντ Γκέφεν στο UCLA.
Ας δούμε πόσο γρήγορα μειώνονται τα επίπεδα αντισωμάτων και τι σημαίνει αυτό για την επόμενη ενισχυτική δόση:
Πόσο διαρκούν τα αντισώματα;
Τα δεδομένα για τα επίπεδα αντισωμάτων είναι περιορισμένα και δεν είναι πολύ καλά κατανοητά, αλλά φαίνεται ότι τα επίπεδα αντισωμάτων μειώνονται, κατά μέσο όρο, περίπου τέσσερις έως έξι μήνες μετά από μια αναμνηστική δόση.
Μια πρόσφατη μελέτη από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων δείχνει ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου αρχίζει να μειώνεται περίπου τέσσερις μήνες μετά την αναμνηστική δόση (το οποίο, κατά πάσα πιθανότητα, οφείλεται στη μείωση των επιπέδων αντισωμάτων). Μεταξύ των ατόμων που είχαν λάβει τρεις δόσεις κατά τη διάρκεια του κύματος της Δέλτα, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά της επείγουσας φροντίδας και των επισκέψεων στα επείγοντα ήταν 97% εντός δύο μηνών από τον εμβολιασμό. που μειώθηκε στο 89% μετά από τέσσερις μήνες.
Κατά τη διάρκεια του κύματος της Ομικρον, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά της νοσηλείας σε άτομα που έλαβαν τρεις δόσεις ήταν 91% εντός δύο μηνών μετά την τελευταία τους δόση και 78% μετά από τέσσερις μήνες. Μια εργασία από το Ηνωμένο Βασίλειο που δημοσιεύθηκε στο The Lancet τον περασμένο Ιούλιο διαπίστωσε ότι τα επίπεδα αντισωμάτων μετά από δύο δόσεις μειώθηκαν σε δύο ως τρεις μήνες, αν και τα επίπεδα αντισωμάτων ήταν ακόμη αρκετά υψηλά με το εμβόλιο Pfizer (υψηλότερο από εκείνα του εμβολίου AstraZeneca). Μια έκθεση που δημοσιεύτηκε στο The New England Journal of Medicine τον Ιανουάριο του 2022 διαπίστωσε ότι ενώ τα επίπεδα αντισωμάτων μειώθηκαν έξι μήνες μετά από μια ενισχυτική δόση Moderna, τα υπόλοιπα αντισώματα ήταν ακόμα σε θέση να «αποκρούσουν» με επιτυχία την Ομικρον.
Σε αυτό το σημείο, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ξεκάθαρα εάν υπάρχει ένα συγκεκριμένο επίπεδο αντισωμάτων που θα υποδείκνυε ότι κάποιος προστατεύεται καλά από τη μόλυνση - αν και είναι σαφές ότι τα υψηλότερα επίπεδα αντισωμάτων γενικά ισοδυναμούν με μεγαλύτερη προστασία έναντι της μόλυνσης. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι ακόμη και όταν εμφανίζεται εξασθένιση (αντισωμάτων), οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν υποβληθεί σε αναμνηστικές δόσεις συνεχίζουν να είναι ασφαλείς από σοβαρές ασθένειες, νοσηλεία και θάνατο.
Η έρευνα δείχνει ότι ο ρυθμός με τον οποίο μειώνονται τα επίπεδα αντισωμάτων επηρεάζεται κάπως από την ηλικία, το φύλο (τα αντισώματα μειώνονται πιο γρήγορα στους άνδρες) και τις ανοσοκατασταλτικές καταστάσεις υγείας. Αλλά ο καθηγητής Γιανγκ, ο οποίος μελετά την ανοσολογική μας απόκριση κατά της Covid-19, είπε ότι έχει δει 100χρονους με μακροχρόνια επίπεδα αντισωμάτων — επομένως τα πράγματα δεν είναι πάντα άσπρο - μαύρο.
Η απόκριση των Τ κυττάρων μας είναι ανθεκτική και μεγαλύτερης διάρκειας
Η προστασία έναντι της Covid-19 δεν εξαρτάται μόνο από τα αντισώματα. Τα αντισώματα μας προστατεύουν από μόλυνση κι η απόκριση των Τ κυττάρων μας προστατεύει από σοβαρές ασθένειες και θάνατο. Και σύμφωνα με τη Μόνικα Γκάντι, ειδική σε μολυσματικές ασθένειες από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, φαίνεται ότι η ανοσία των Τ κυττάρων θα είναι μακροχρόνια, ακόμη και έναντι των παραλλαγών. Αρκετές μελέτες έχουν βρει ότι οι αποκρίσεις των Τ-λεμφοκυττάρων παρέμειναν σχεδόν το ίδιο αποτελεσματικές έναντι της Ομικρον, έξι μήνες μετά τον εμβολιασμό, όσο και έναντι των προηγούμενων παραλλαγών, είπε η Γκάντι.
Ο καθηγητής Γιανγκ, ο οποίος μελετά τις αποκρίσεις των Τ κυττάρων, σημείωσε ότι τα Τ κύτταρα μπορεί να αρχίσουν να εξασθενούν μετά από μερικούς μήνες - αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μας έχουν ... εγκαταλείψει. «Περίπου τρεις έως τέσσερις μήνες μετά την τρίτη δόση, μετά την πρώτη αναμνηστική δηλαδή, το όφελος του εμβολίου που αποτρέπει σοβαρές ασθένειες αρχίζει να μειώνεται, αλλά δεν μειώνεται απότομα», λέει ο ίδιος.
Αν μια δοκιμή αντισωμάτων δείχνει ότι ένα άτομο δεν έχει ανιχνεύσιμα αντισώματα, τότε αυτό σημαίνει ότι δεν κυκλοφορούν αντισώματα στο αίμα του. Είναι λίγο πιο περίπλοκο όταν πρόκειται για τη δοκιμή για Τ κύτταρα. Τα Τ κύτταρα έχουν εξαιρετική μνήμη, επομένως, ακόμη κι αν ένα γενικά υγιές άτομο έχει χαμηλά ή μη ανιχνεύσιμα Τ κύτταρα, (αυτά) μπορούν να αναδυθούν ξανά, να πολλαπλασιαστούν πολύ γρήγορα και να αναλάβουν δράση. Αυτό είναι πιθανότατα γιατί η πράξη δείχνει ότι το εμβόλιο εξακολουθεί να προστατεύει τους περισσότερους ανθρώπους από σοβαρές ασθένειες και θάνατο.
Το timing της νέας ενισχυτικής δόσης
Εδώ είναι που τα πράγματα γίνονται λίγο περίεργα διότι οι γιατροί έχουν διαφορετικές απόψεις.
Ο καθηγητής Γιανγκ συστήνει να λάβουμε την δεύτερη αναμνηστική δόση, δηλαδή μια τέταρτη δόση του εμβολίου, αμέσως μόλις πληρούμε τις προϋποθέσεις. Αν και βρισκόμαστε σε μια κάπως ήρεμη φάση σε σχέση με την Covid, ο ιός εξακολουθεί να κυκλοφορεί και δεν θα θέλαμε να είχαμε χαμηλή ανοσία εάν εκτεθούμε, ειδικά εάν διατρέχουμε κίνδυνο, σύμφωνα με τα λεγόμενά του. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην αποφυγή μελλοντικών κυμάτων.
«Εάν έχουμε ήδη ανεχθεί τρεις δόσεις του εμβολίου χωρίς σοβαρά προβλήματα, θα ανεχτούμε σχεδόν σίγουρα και την τέταρτη δόση - υπάρχουν τόσο λίγα μειονεκτήματα, αξίζει να την λάβουμε», λέει ο καθηγητής Γιανγκ.
Κάτι άλλο που πρέπει να λάβουμε υπόψη, σύμφωνα με τον ίδιο: χρειαζόμαστε ακόμη υψηλότερα επίπεδα αντισωμάτων για να καταπολεμήσουμε αυτές τις νέες παραλλαγές, καθώς διαφέρουν δομικά από το αρχικό στέλεχος που στοχεύουν τα εμβόλια. «Αυτός είναι πιθανώς ένας από τους λόγους για τους οποίους οι ενισχυτικές δόσεις έχουν προταθεί τόσο γρήγορα», αναφέρει.
Η Γκάντι, από την άλλη πλευρά, συνιστά να προγραμματίζουμε τις ενισχυτικές δόσεις στα μελλοντικά κύματα του ιού (αυτό είναι αυτό που συμβουλεύει προσωπικά τους γονείς της, οι οποίοι είναι μεγαλύτεροι και κινδυνεύουν, να κάνουν). «Καλό είναι τα αντισώματά μας να είναι δυνατά και υψηλά, ειδικά αν είμαστε ευάλωτοι, την εποχή των τυπικών αυξήσεων», είπε ο Γκάντι.
Οι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η Covid -19 μπορεί να καταλήξει ως εποχική ασθένεια. Ωστόσο, η εποχικότητα διαφέρει από περιοχή σε περιοχή — ενώ (στις ΗΠΑ) στα βορειοανατολικά συνήθως παρουσιάζονται κύματα νωρίς το φθινόπωρο και το χειμώνα, οι νότιες περιοχές όπως η Φλόριντα τείνουν να αντιμετωπίζουν καλοκαιρινές «εκρήξεις» όταν ο ζεστός, κολλώδης, υγρός αέρας στέλνει τους ανθρώπους σε εσωτερικούς χώρους.
Σε περίπτωση αμφιβολίας, ας μιλήσουμε με το γιατρό μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν κάνει τρεις δόσεις θα εξακολουθούν να προστατεύονται καλά από σοβαρές εκβάσεις (της ασθένειας) όπως νοσηλεία και θάνατος. Αλλά οι ηλικιωμένοι, οι ανοσοκατεσταλμένοι και τα άτομα με παθήσεις υγείας που τους θέτουν σε υψηλότερο κίνδυνο, αξίζει να ακούσουν τη γνώμη γιατρού για την λύση της «εξίσωσης» σχετικά με το πώς τα οφέλη από τη λήψη μιας τέταρτης δόσης συνδυάζονται με τους κινδύνους της αναβολής της για λίγο περισσότερο.