Η ιδιωτική μας ζωή είναι λίγο ως πολύ η ίδια σε όλους. Τα απροσδόκητα είναι που την πλουταίνουν και που αποτελούν μαρτυρίες μιας εποχής. Μαρτυρίες κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές. Και έχουμε πάντα αρκετές μαρτυρίες που όλες μαζί αποτελούν ένα αρχείο για τις παρούσες και για τις επόμενες γενιές. Πολλές, μαζί με τις δικές μου, βρίσκονται στο βιβλίο μου ”Ο Κόσμος κατ΄εμέ – ο Βίος και τα Πάθη μου”. Θυμίζει λίγο τον Βίο και τα Πάθη των Αποστόλων αλλά με αίσιον τέλος κάθε φορά. Ευτυχώς. Αλλιώς πώς θα τις έγραφα τις 630 εκείνες σελίδες. Μπορεί μερικές από αυτές τις απροσδόκητες συγκυρίες να τις έχετε ήδη διαβάσει. Ότι αφηγείται κανείς είναι βιώματα, Αν είναι τρύπες τής ιστορίας θα τις ξαναπώ.. Μόν ο το παρόν είναι γνωστό.
1.
Το πρώτο απροσδόκητο έγινε στις Σέρρες. Μάλλον μια έκρηξη στον εγκέφαλο. Μέναμε σ΄ένα χωριό κοντά στην Αμφίπολη Οι γονείς μου με άφησαν μια φορά στην γιαγιά μου στις Σέρρες. Ο πατέρας μου δούλευε στην αμερικάνικη εταιρεία Γιούλεν (Ούλεν ελληνιστί) η οποία έκανε ένα φράγμα στον Στρυμόνα Στις εκβολές του ήταν η αρχαία Αμφίπολη την οποία περικύκλωσε ο ποταμός και της έδωσε αυτό το όνομα. Η περιοχή ήταν γνωστή τόσο για την ξυλεία της κατάλληλη για κατασκευές πλοίων όσο και για τα χρυσωρυχεία του Παγγαίου όρους. Το 437 π.Χ. ο Περικλής την κατέστη Αθηναϊκή αποικία και όταν άρχισε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, το 431, την κατέστησε ναυτική βάση. Μετά τον θάνατο του Περικλή στην επιδημία του 429, όταν ο Θουκυδίδης εξελέγη Στρατηγός ανέλαβε την περιφρούρηση των Αθηναϊκών κτήσεων στην Μακεδονία, Θράκη και Θάσο στην οποία άλλωστε και βρισκόταν όταν οι Σπαρτιάτες κατέλαβαν την Αμφίπολη. Το 422 π.Χ.
Ο Θουκυδίδης καταδικάστηκε σε θάνατο. (Ναι ο Θουκυδίδης). Αλλά κατέφυγε στα Δαρδανέλια όπου και έγραψε την Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου. Σίγουρα από έναν μεγάλο αριθμό συνεντεύξεων. Γιατί δεν γνωρίζουμε να έφυγε ποτέ από τα Δαρδανέλια, που ήταν έτσι κι’ αλλιώς τόπος εξορίας για τους Αθηναίους. Υπάρχει μια ανεξέλεγκτη πληροφορία ότι έκανε ένα ταξίδι σε κάποια ελληνική αποικία της Ιταλίας. Αν είναι αλήθεια τότε εκεί φαίνεται να έμαθε το συνταρακτικό εκείνο επεισόδιο που αυτό και μόνο μπορούσε να δημιουργήσει έκρηξη στα ελληνικά μυαλά όλων των εποχών.
Οι Αθηναίοι κάνουν μια εκστρατεία - του Αλκιβιάδη - στην Σικελία να καταλάβουν τις Συρακούσες. Χάνουν τον πόλεμο και όλοι σχεδόν οι Αθηναίοι αιχμάλωτοι σφαγιάζονται.... Ένας από τους Συρακούσιους σφαγείς είναι θεατρόφιλος! Και ρωτάει κάθε φορά το θύμα που του φέρνουν αν ξέρει απ’έξω να του απαγγείλει ένα απόσπασμα από τις Τρωάδες του Ειριπίδη. Αν ο Αθηναίος αιχμάλωτος θυμόταν ένα χορικό ο Συρακούσιος θα τον άφηνε να επιστρέψει στην Αθήνα σώος και αβλαβής. Αν όχι, τον έσφαζε!
Ο δικός μου ο δήμιος στις Σέρες ήταν ένα ηλεκτροφόρο σύρμα. Θα ήμουν έξι χρονών. Ήταν καλοκαίρι. Το έσκασα ένα βράδυ από το σπίτι της γιαγιάς να πάω να δω σινεμά. Είχαν έναν υπαίθριο κινηματογράφο στην γειτονιά. Και φραγμένο γύρω-γύρω με ξύλινες πλάκες. Βρήκα μια τρύπα κι’ έσκυψα να δω. Ήταν ένα μικι-μάους. Η ιστορία του Λαγού και της χελώνας. Ο Λαγός σίγουρος για τις ικανότητές του, πως μ’ενα σάλτο δηλαδή θα την προλάβαινε την χελώνα, μας το βεβαιώνει παίζοντας τένις με τον... εαυτό του! Κρατάω ένα δοκάρι για σηκωθώ και ακουμπάω σ΄ένα ηλεκτροφόρο σύρμα που θα είχαν βάλει εκεί οι..... Σπαρτιάτες! Ποιοι άλλοι; Και πετάγομαι δύο μέρα μακρυά σαν πύραυλος. Η ηλεκτρική αυτή εκκένωση μου σφράγισε για καλά στο εγκέφαλο ολόκληρο το κινούμενο σχέδιο. Που το θυμάμαι ακόμα μέχρι σήμερα. Ένας ψυχολόγος μου είπε πως το κινηματογραφικό μικρόβιο μπήκε μέσα μου από τότε. Ίσως και η ανήσυχη μοίρα.
2.
Ένα ανάλογο απροσδόκητο έζησα το 1944, στα Δεκεμβριανά. Ένας Άγγλος ονόματι Βάος έστειλε ένα αεροπλάνο της RAF να με πολυβολήσει! Φαίνεται απίστευτο, έ; Και όμως, μετά τον βομβαρδισμό της γειτονιάς μου, βρήκα μια τεράστια σφαίρα στο κρεββάτι μου. Μόλις είχαμε βγει από την τουαλέτα όταν σταμάτησε ο βομβαρδισμός. Από τη τουαλέτα γιατί ήταν ο μόνος χώρος του σπιτιού που είχε ταβάνι από μπετόν. Στην οποία τουαλέτα είχε συγκεντρωθεί για περισσότερη ασφάλεια όλη η η οικογένεια Την νύχτα μια ομάδα του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον Ρούσο Κούνδουρο – που θα γίνει κι΄αυτός αργότερα σκηνοθέτης και θα ιδρύσουμε την σκηνοθετική «Ομάδα των 5» – είχε καταλάβει τις Φυλακές Αβέρωφ. Τους δοσιλόγους συνεργάτες των Γερμανών που είχαν φυλακιστεί πρόλαβαν να τους πάρουν δύο βρετανικά τανκς. Οι Φυλακές Αβέρωφ ήταν απέναντι από το σπίτι μας. Το οποίο είχε κεραμίδια για στέγη. Όπως όλα τα αθηναϊκά σπίτια που ήταν βέβαια μονοκατοικίες ούτως ή άλλως. Το αεροπλάνο είχε βομβαρδίσει το απέναντι στίτι και μή έχοντας άλλες βόμβες πολυβόλησε το δικό μας!
Όταν έληξαν τα Δεκεμβριανά, στους δρόμους της Αθήνας άρχισαν οι συγκρούσεις και οι δολοφονίες. (Θα πω ένα απροσδόκητο κι΄ εκεί ακόμα χειρότερο, μα άλλη φορά). Με τον φίλο μου τον Ιάσονα Χατζηδίνα λοιπόν αποφασίσαμε να γραφτούμε στον Πανελλήνιο όταν μάθαμε ότι ένας Εγγλέζος έδινε εκεί μαθήματα ζίου-ζίτσου. Το όνομα του Εγγλέζου ήταν Βάος. Γίναμε φίλοι και μια μέρα του λέω: Δεν ντρέπεστε εσείς οι Εγγλέζοι να βομβαρδίζετε το κρεββάτι μου; Πού μένεις, με ρωτάει. Στην Κυρίλλου Λουκάρεως, του λέω, απέναντι από τις Φυλακές Αβέρωφ. Έγώ είμαι που σας έστειλα το αεροπλάνο, μου λέει! Ήμουν στην Υπηρεσία Πληροφοριών. Και όταν καταλήφθηκαν οι Φυλακές με βάλαν σε μια μοτοσυκλέτα, ντυμένο αντάρτη και με στείλαν να δω που ήταν οι Ελασίτες που την κατέλαβαν. Δεν είδα καμιά κίνηση στις φυλακές και υπέθεσα ότι θα ήταν κρυμμένοι στα γύρω σπίτια.
Σου ζητώ συγνώμη, μου λέει!
3.
Το ένα απρόοπτο φέρνει το άλλο. Αυτό δεν είναι η μοίρα; Γυρίζω μια ταινία για τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο, που μού ζήτησε η Γαλλική Τηλεόραση. Σε συμπαραγωγή με την ΕΡΤ. Αρχίζει με τα Δεκεμβριανά, αν όχι νωρίτερα. Στην ταινία μου έχω εικόνες από αγγλικούς βομβαρδισμούς στην Αθήνα, τους οποίους είχα πάρει από το ΒΒC! Όταν μεταδόθηκε η ταινία από την ΕΡΤ ξέσπασαν άγριες φωνές από την δεξιά Αντιπολίτευση. «Αίσχος! Να μεταδίδει η ΕΡΤ ψεύτικη πληροφόρηση ότι δήθεν η αγγλική αεροπορία βομβάρδισε την Αθήνα!». Και κατατέθηκε στη Βουλή ανάλογη Επερώτηση. Φέρουσα 42 υπογραφές! Και φυσικά όλο το διάσημο επιτελείο του κόμματος. Ξέρετε τι είχε συμβεί; Δεν είχε δει κανείς τους την ταινία! Όταν έμαθαν ότι στην ταινία βλέπουμε τον Άγγλο Υπουργό Εξωτερικών Άντονυ Ήντεν να παρακολουθεί χαρούμενος με κιάλια τα αεροπλάνα του που βομβαρδίζουν την Αθήνα, οι 42 εσίγησαν πάραυτα.
Τι είχε συμβεί; Απλούστατα κανείς από τους 42 ΔΕΝ είχε δει την ταινία! Τους πλασάραν ένα fake news μάλλον επίτηδες για να τους ρεζιλέψουν. Ελπίζω να εισέπραξαν το μάθημα. Την επιβεβαίωση των πληροφοριών. Δεν γνώριζαν ότι ο Ροβήρος σέβεται την αλήθεια; Και πως τίποτα δεν προβάλλει χωρίς να έχει ντοκουμέντα, ελληνιστί: στοιχεία αποδεικτικά. Και πηγές γνήσιες.