Τι κοινά μπορούν να έχουν η «τελευταία δικτατορία της Ευρώπης» με το οθωμανικό σουλτανάτο του πολυχρονεμένου χαλίφη/προέδρου Ερντογάν; Η απάντηση είναι απλή: Καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών.
Σύμφωνα με έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2019, οι αρχές της Λευκορωσίας τα τελευταία 2 χρόνια εργάζονται όλο και περισσότερο για τον στραγγαλισμό της ελευθερίας των ΜΜΕ. Η Ένωση Δημοσιογράφων της Λευκορωσίας κατέγραψε 26 αστυνομικές έρευνες σε σπίτια δημοσιογράφων και bloggers το 2018. Το Φεβρουάριο του 2018, ένα δικαστήριο καταδίκασε τρεις μπλόγκερ σε πέντε χρόνια φυλάκισης και ανέστειλε τις ποινές τους, αφού είχαν περάσει 14 μήνες στην προδικαστική διαδικασία για θέσεις που δήθεν «αμφισβήτησαν την κυριαρχία της Λευκορωσίας» και «προσβάλλουν το έθνος της Λευκορωσίας».
Το 2014 εγκρίθηκε νομοσχέδιο το οποίο εξουσιοδότησε το υπουργείο πληροφοριών να αναγκάσει τους παρόχους διαδικτύου να αποκλείουν την πρόσβαση σε δικτυακούς τόπους χωρίς δικαστικό έλεγχο. Οπότε τα πάντα θα πρέπει να ελέγχονται και να τύχουν της έγκρισης του προέδρου Λουκασένκο ή έστω να εξυπηρετούν την εικόνα της σιδηράς διακυβέρνησής του.
Αντίστοιχα στην Τουρκία ειδικά μετά την καταστολή του πραξικοπήματος η ελευθερία του τύπου βρίσκεται υπό καθεστώς δίωξης. Σύμφωνα με σχετική έκθεση του αρμόδιου οργανισμού υπολογίζεται πως 119 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης βρίσκονται σε προδικαστική κράτηση ή σε ποινές φυλάκισης για αδικήματα όπως ”διάδοση τρομοκρατικής προπαγάνδας” και ”προσχώρησης σε τρομοκρατική οργάνωση.” Εκατοντάδες ακόμα βρίσκονται σε δίκη, αλλά όχι στη φυλακή. Τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης της τηλεόρασης, συμμορφώνονται με την πολιτική γραμμή της προεδρίας του Ερντογάν.
Τον Αύγουστο του 2019 ψηφίστηκε νομοσχέδιο το οποίο δεσμεύει την τακτική μετάδοση μέσω διαδικτύου, στο ανώτατο συμβούλιο ραδιοτηλεόρασης (RTÜK) κάτι που σημαίνει πως την οποιαδήποτε στιγμή αν το αρμόδιο όργανο κρίνει πως πλατφόρμες όπως YouTube, Netflix κ.ο.κ προβάλουν υλικό το οποίο παραβιάζει τη τουρκική νομοθεσία μπορεί να αναστείλει την εκπομπή των περιεχομένων τους.
Οι ομάδες δικαιωμάτων ανησυχούν ότι ο νέος κανονισμός ενδέχεται να οδηγήσει σε περαιτέρω λογοκρισία των ειδήσεων στο διαδίκτυο και σε άλλο περιεχόμενο. Αξίζει να σημειωθεί πως γνωστή πλατφόρμα Wikipedia ήταν μπλοκαρισμένη στην Τουρκία από τον Απρίλιο του 2017 και η άρση του μπλόκου έγινε μόλις στις 15/01/2020.
Οι αρμόδιες αρχές εξακολουθούν με ιδιαίτερη θέρμη να αποκλείουν ιστότοπους και λογοκρίνουν διαδικτυακό περιεχόμενο το οποίο δεν συμφωνεί με την ερντογανική γραμμή, ενώ χιλιάδες άτομα αντιμετωπίζουν ποινικές έρευνες, διώξεις και καταδίκες για τις θέσεις που έχουν εκφράσει μέσω την κοινωνικών μέσων δικτύωσης. Πρωτοφανής είναι και η δραματική άνοδος του αριθμού των διώξεων και των καταδικαστικών αποφάσεων σχετικά με κατηγορίες για ”προσβολή του προέδρου” από την πρώτη εκλογή του Ερντογάν ως πρόεδρος το 2014.
Το συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ένα. Η παραπληροφόρηση ή η ελεγχόμενη μετάδοση πληροφοριών είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους που συντηρούν τα απολυταρχικά καθεστώτα και διατηρούν την ωραία κοιμωμένη κοινωνία σε ένα γλυκό ύπνο ή ένα φρικτό εφιάλτη με την ελπίδα πως κάποια στιγμή θα βρεθεί ο πρίγκιπας που θα την επαναφέρει στην πραγματικότητα.
Πηγές:
Human Rights Watch: https://www.hrw.org/news/2019/05/17/belarus-media-under-attack-european-games-loom
Human Rights Watch: https://www.hrw.org/world-report/2020/country-chapters/turkey#803bf5
International Amnesty: https://www.amnesty.org/en/countries/europe-and-central-asia/turkey/report-turkey/
International Amnesty: https://www.amnesty.org/en/countries/europe-and-central-asia/belarus/report-belarus/