Το Συμβούλιο της Επικρατείας της Τουρκίας - το κορυφαίο διοικητικό δικαστήριο της Τουρκίας - ακύρωσε το κυβερνητικό διάταγμα του 1934 με το οποίο η τότε κυβέρνηση του Κεμάλ Ατατούρκ είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε μουσείο, αποφασίζοντας ότι είναι παράνομο.
Με τον τρόπο αυτό ανοίγει ο δρόμος για την μετατροπή της σε τζαμί, παρά τις έντονες ελληνικές και διεθνείς αντιδράσεις.
Το σκεπτικό της απόφασης
Οπως μετέδωσε το ΚΥΠΕ, σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, η οποία είναι ιδιοκτησία του Ιδρύματος Μωάμεθ Πορθητή έχει διατηρηθεί και διασφαλίζεται «από τη νομική μας τάξη» και η Αγία Σοφία έχει παραχωρηθεί στο κοινό για να χρησιμοποιηθεί ως τζαμί κατ’απαίτηση του ιδρύματος. Αναφέρει, ακόμη, ότι δεδομένου ότι πρόκειται για ακίνητη περιουσία και με βάση τον νομικό κανόνα, η φύση και ο σκοπός της ακίνητης περιουσίας στην ιδρυτική πράξη δεν μπορεί να αλλάξει, ενώ είναι δεσμευτικό το κράτος να διασφαλίσει ότι τα περιουσιακά στοιχεία του ιδρύματος χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τη βούληση του ιδρύματος. Επιπλέον, αναφέρει ότι κατά συνέπεια συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ακίνητη περιουσία που ανήκει στο ίδρυμα δεν είναι νομικά δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για άλλο σκοπό εκτός από τζαμί. Προσθέτει ότι ως εκ τούτου η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (του 1934) δεν ήταν σύμφωνη με τον νόμο.
«Εξήχθη το συμπέρασμα ότι η ιδρυτική πράξη το διέθετε ως τζαμί και η χρήση του εκτός αυτού του χαρακτήρα δεν είναι δυνατή νομικώς», αναφέρει το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας.
«Η κυβερνητική απόφαση του 1934 με την οποία τερματίστηκε η χρήση της (Αγίας Σοφίας) ως τζαμί ορίζοντάς την ως μουσείο δεν είναι σύννομη», επισημαίνεται στην απόφαση.
Με υπογραφή Ερντογάν
Ο Ταγίπ Ερντογάν, αμέσως μετά την απόφαση του ΣτΕ της γειτονικής χώρας, υπέγραψε το σχετικό διάταγμα για μετατροπή του ιστορικού μνημείου σε τζαμί ενώ αναμένεται να απευθύνει ομιλία σχετικά με την περίπου στις 9 μ.μ. (τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας), ανακοίνωσε ο επικεφαλής του γραφείου Τύπου της τουρκικής προεδρίας.
«Η απόφαση του υπουργικού συμβουλίου με ημερομηνία 24/11/1934 υπ’αριθμόν 2/1589 για την μετατροπή του ναού της Αγιάς Σοφιάς, στη συνοικία Φατίχ της Κωνσταντινούπολης, η απόφαση του 10ου Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας με ημερομηνία 2/7/2020, υπ’αριθμόν E: 2016/1615, K: 2020/2595. Σύμφωνα με το άρθρο 35 του νόμου για την ίδρυση και τα καθήκοντα της Προεδρίας των Θρησκευτικών Υποθέσεων, υπ αριθ. 633 με ημερομηνία 22/6/1965, αποφασίστηκε το άνοιγμα του Τζαμιού της Αγίας Σοφίας για θρησκευτική λατρεία», αναφέρει το επίμαχο διάταγμα που φέρει την υπογραφή Ερντογάν.
Πανηγυρίζουν οι Τούρκοι
Στο άκουσμα της απόφασης, πάντως, Τούρκοι πολίτες συγκεντρώθηκαν έξω από την Αγία Σοφία προκειμένου να πανηγυρίσουν την απόφαση, κρατώντας τουρκικές σημαίες και σχηματίζοντας το σήμα της νίκης με τα δάκτυλά τους.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει προτείνει τη μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας, του ναού του έκτου αιώνα που έχει περιληφθεί στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και είναι σήμερα ένα από τα μνημεία της Τουρκίας που δέχονται τους περισσότερους επισκέπτες.
Η προοπτική μιας τέτοιας κίνησης έχει προκαλέσει ανησυχία μεταξύ Αμερικανών, Ρώσων και φυσικά Ελλήνων αξιωματούχων πριν από την ετυμηγορία του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου της Τουρκίας, το οποίο πραγματοποίησε ακροαματική συνεδρίαση για το θέμα την περασμένη Πέμπτη. Υπενθυμίζεται ότι η συνεδρίαση διήρκεσε μόλις 17 λεπτά, με το Συμβούλιο της Επικρατείας να δηλώνει ότι μια απόφαση για εκ νέου αλλαγή του καθεστώτος του κτιρίου «αποτελεί αρμοδιότητα του υπουργικού συμβουλίου και της προεδρίας».
Οι τουρκικές οργανώσεις που έφεραν την υπόθεση ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας της Τουρκίας, ανέφεραν ότι η Αγία Σοφία ήταν ιδιοκτησία του Οθωμανού Σουλτάνου Μεχμέτ Β’, ο οποίος το 1453 κατέκτησε την Κωνσταντινούπολη, και μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, είπε ότι μια τέτοια απόφαση «θα στρέψει εκατομμύρια χριστιανούς σε όλο τον κόσμο εναντίον του Ισλάμ». Ο επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρωσίας είπε ότι θα απειλήσει τον Χριστιανισμό, ενώ παρέμβαση έκανε και ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο και η Ελλάδα ζητούν επίσης από την Τουρκία να διατηρηθεί το καθεστώς ως έχει.
(με πληροφορίες από ΑΠΕ, Reuters)