Μετά από εβδομάδες τουρκικών πληγμάτων στη βόρεια Συρία, οι κουρδικές δυνάμεις και διεθνείς «παίκτες» προσπαθούν να αξιολογήσουν κατά πόσον είναι σοβαρές οι απειλές της Άγκυρας για χερσαία εισβολή.
Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει για μια νέα χερσαία εισβολή, με σκοπό να απομακρυνθούν οι κουρδικές δυνάμεις από τα σύνορα Τουρκίας και Συρίας μετά τη φονική βομβιστική επίθεση της 13ης Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη. Οι τουρκικές αρχές κατηγόρησαν το ΡΚΚ και τις επίσης κουρδικές YPG στη Συρία. Τόσο το ΡΚΚ όσο και οι YPG αρνούνται κάθε εμπλοκή.
Στις 20 Νοεμβρίου η Άγκυρα εξαπέλυσε ένα μπαράζ πληγμάτων, σκοτώνοντας δεκάδες, μεταξύ των οποίων άμαχοι, Κούρδοι μαχητές και στρατιώτες της συριακής κυβέρνησης. Η Human Rights Watch έχει προειδοποιήσει πως τα πλήγματα επιδεινώνουν μια ανθρωπιστική κρίση.
Τι θέλει η Τουρκία
Η Τουρκία βλέπει τις κουρδικές δυνάμεις στα σύνορά της με τη Συρία ως απειλή και έχει πραγματοποιήσει τρεις εισβολές από το 2016, αποκτώντας τον έλεγχο μεγάλων εκτάσεων. Ο Ερντογάν ελπίζει να μετεγκαταστήσει στη βόρεια Συρία πολλούς από τα 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία και έχει αρχίσει να κατασκευάζει οικήματα εκεί. Το σχέδιο αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στη διαχείριση του αντιπροσφυγικού συναισθήματος στην Τουρκία και να ενισχύσει τη στήριξη προς τον Ερντογάν εν όψει των εκλογών του επόμενου έτους, ενώ παράλληλα θα αλλάξει και τη σύνθεση του πληθυσμού αυτών των περιοχών, όπου ιστορικά η πλειονότητα ήταν Κούρδοι, μέσω της εγκατάστασης μη Κούρδων Σύρων.
Ο Ερντογάν έχει επίσης σχέδια για τη δημιουργία ενός διαδρόμου ασφαλείας 30 χλμ σε περιοχές που τώρα είναι υπό κουρδικό έλεγχο. Μια τουρκική εισβολή που σχεδιαζόταν νωρίτερα μέσα στο έτος προκάλεσε την έντονη αντίδραση των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
Η κουρδική απάντηση
Κουρδικές οργανώσεις πιέζουν τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, που διατηρούν δυνάμεις στη βόρεια Συρία, για να εμποδίσουν ξανά την Τουρκία να υλοποιήσει τις απειλές της.
Οι Κούρδοι ανησυχούν πως η Δύση αυτή τη φορά θα κάνει στην άκρη προκειμένου να εξευμενίσει την Άγκυρα, με αντάλλαγμα την έγκριση της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
«Αυτή η σιωπή προς την κτηνωδία της Τουρκίας θα ενθαρρύνει την Τουρκία να πραγματοποιήσει χερσαία επιχείρηση» είπε ο Μπαντράν Τζιά Κουρντ, αναπληρωτής συν-πρόεδρος της Αυτόνομης Διοίκησης Βόρειας και Ανατολικής Συρίας.
Κουρδικές οργανώσεις, που πολέμησαν κατά του Ισλαμικού Κράτους στο πλευρό ενός συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, και τώρα έχουν υπό κράτηση χιλιάδες αιχμάλωτους μαχητές του ISIS και μέλη των οικογενειών τους, προειδοποιούν ότι μια κλιμάκωση από την Τουρκία θα απειλούσε τις προσπάθειες να ξεριζωθεί η εξτρεμιστική οργάνωση.
Τις τελευταίες εβδομάδες αξιωματούχοι από τις ΗΠΑ και τις υπό κουρδική ηγεσία Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις είπαν ότι έχουν σταματήσει ή μειώσει τις κοινές περιπολίες κατά του Ισλαμικού Κράτους λόγω των πληγμάτων, αν και οι περιπολίες έχουν αρχίσει ξανά από τότε.
Ο ρόλος των Σύρων ανταρτών
Ο αποκαλούμενος «Συριακός Εθνικός Στρατός», ένας συνασπισμός υποστηριζόμενων από την Τουρκία οργανώσεων της συριακής αντιπολίτευσης με δεκάδες χιλιάδες μαχητές, θα παρείχε πιθανώς στρατιώτες για οποιαδήποτε μελλοντική χερσαία επιχείρηση. Σε προηγούμενες εισβολές, περιλαμβανομένης αυτής του 2018 στο Αφρίν, ο «Συριακός Εθνικός Στρατός» κατηγορήθηκε για θηριωδίες σε βάρος Κούρδων και για εκτοπισμό δεκάδων χιλιάδων από τις εστίες τους.
Η στάση της συριακής κυβέρνησης
Η συριακή κυβέρνηση αντιτίθεται στις τουρκικές εισβολές μα βλέπει επίσης τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) ως αποσχιστική δύναμη και «Δούρειο Ίππο» των ΗΠΑ, που έχουν επιβάλει σκληρές κυρώσεις στην κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ.
Δαμασκός και Άγκυρα πρόσφατα έκαναν κινήσεις για τη βελτίωση των σχέσεών τους μετά από 11 χρόνια εντάσεων που οφείλονται στην στήριξη της Τουρκίας προς τους μαχητές της αντιπολίτευσης στον Συριακό Εμφύλιο. Η Δαμασκός είναι σχετικά σιωπηλή για τους θανάτους Σύρων στρατιωτών στα τουρκικά πλήγματα.
Θα εμπλακούν οι ΗΠΑ;
Οι ΗΠΑ διατηρούν μια μικρή στρατιωτική παρουσία στη βόρεια Συρία, όπου η ισχυρή τους στήριξη προς τις SDF έχει εξοργίσει την Τουρκία.
Ωστόσο οι Ηπα στην αρχή είπαν λίγα δημοσίως για τα τουρκικά πλήγματα, μιλώντας πιο έντονα μόνο σε περίπτωση που λάμβαναν χώρα κοντά σε αμερικανικά στρατεύματα και οδηγούσαν σε παύση των περιπολιών κατά του ISIS. Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Λόιντ Όστιν, την προηγούμενη εβδομάδα εξέφρασε «ισχυρή αντίθεση» σε μια νέα επιχείρηση.
Όπως αναφέρει το Associated Press, ερωτηθείς αν οι ΗΠΑ είχαν εγγυήσεις για τους Κούρδους, που ανησυχούν ότι οι ΗΠΑ μπορεί να τους εγκαταλείψουν χάριν της συναίνεσης της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας είπε μόνο ότι δεν έχει αλλάξει η αμερικανική πολιτική στην περιοχή.
Θα μεσολαβήσει η Ρωσία για συμφωνία;
Η Ρωσία είναι ο στενότερος σύμμαχος της συριακής κυβέρνησης. Η εμπλοκή της στον πόλεμο στη Συρία βοήθησε να αλλάξει η πορεία του υπέρ του Άσαντ.
Αν και η Τουρκία και η Ρωσία υποστηρίζουν αντίπαλες πλευρές στη σύγκρουση, είναι σε στενό συντονισμό στη βόρεια Συρία. Τους τελευταίους μήνες η Ρωσία πιέζει για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Δαμασκού και Άγκυρας.
Η Μόσχα έχει εκφράσει προβληματισμούς για τις πρόσφατες στρατιωτικές ενέργειες της Τουρκίας στη βόρεια Συρία και προσπάθησε να μεσολαβήσει για συμφωνία. Σύμφωνα με Al Mayadeen TV, που εδρεύει στον Λίβανο, ο επικεφαλής των ρωσικών δυνάμεων στη Συρία, υποστράτηγος Αλεξάντερ Τσάικο, πρόσφατα πρότεινε στον διοικητή των SDF, Μαζλούμ Αμπντί, οι δυνάμεις της συριακής κυβέρνησς να αναπτυχθούν σε μια λωρίδα ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία για να αποφευχθεί μια τουρκική εισβολή.
Τα συμφέροντα του Ιράν
Το Ιράν είναι σύμμαχος- κλειδί της κυβέρνησης Άσαντ, και αντιτέθηκε έντονα στα τουρκικά σχέδια για χερσαία επιχείρηση νωρίτερα μέσα στο έτος, μα δεν έχει προβεί σε δημόσια σχόλια για μια πιθανή νέα εισβολή.
Η Τεχεράνη έχει επίσης μια μεγάλη κουρδική μειονότητα και είναι αντιμέτωπη με ένα χαμηλής έντασης αυτονομιστικό αντάρτικο για δεκαετίες. Στο Ιράν έχουν επίσης λάβει χώρα διαδηλώσεις και καταστολή από τις δυνάμεις ασφαλείας μετά τον θάνατο της 22χρονης Κούρδισσας Μαχσά Αμινί, ενώ βρισκόταν στα χέρια της αστυνομίας τον Σεπτέμβριο.
Το Ιράν κατηγορεί κουρδικές οργανώσεις που βρίσκονται στο Ιράκ για την αναταραχή, οι οποίες απορρίπτουν τις κατηγορίες, και έχει προβεί σε πλήγματα εναντίον τους. Μια νέα κουρδική εισβολή στη Συρία θα αποτελούσε μοντέλο για μια ευρύτερης κλίμακας αντίδραση εάν η αναταραχή στο ιρανικό Κουρδιστάν συνεχίσει να κλιμακώνεται.
Με πληροφορίες από Associated Press