Τρίτη 10 Οκτωβρίου 2017. Μαζί με τον Taimoor Farouk, πρώην δημοσιογράφο του BBC και καλό συνεργάτη, συναντάω στην Leuven (Βέλγιο) τον Sercan Kiyak, πρώην διδάσκοντα και υποψήφιο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Muğla (Τουρκία). Στόχος μας είναι να καταγράψουμε την προσωπική του εμπειρία καθώς νομίζουμε ότι φωτίζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο την τρέχουσα κατάσταση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος στην γείτονα χώρα. H συμμετοχή του στην ευρύτερα γνωστή κίνηση με τίτλο «Academics for Peace» και οι άμεσες κυρώσεις που του επιβλήθηκαν αποτελούν το κέντρο βάρους της συζήτησης που δημοσιεύουμε με αφορμή την πρώτη δίκη, στις 5 Δεκεμβρίου του 2017, ορισμένων από τους ακαδημαϊκούς οι οποίοι υπέγραψαν το κείμενο “We are not going to be party to this crime”. Οφείλω θερμές ευχαριστίες τόσο στον Taimoor Farouk για την άψογη συνεργασία και την γενναιόδωρη προσφορά της αδιαμφισβήτητης επαγγελματικής εμπειρίας του όσο και στον ίδιο τον Sercan που δέχτηκε να παραχωρήσει αυτήν την συνέντευξη παίρνοντας ένα διόλου ασήμαντο, προσωπικό ρίσκο.
Nίκος Κορωναίος: Καλησπέρα Sercan και σε ευχαριστούμε που δέχθηκες να μας παραχωρήσεις αυτή τη συνέντευξη.
Sercan Kiyak: Καλησπέρα Νίκο και Taimoor. Εγώ σας ευχαριστώ.
Τaimoor Farouk: Ας ξεκινήσουμε με σένα. Πες μας λίγα πράγματα για τον εαυτό σου.
S.K: Λοιπόν, ζω στο Βέλγιο και σπουδάζω φιλοσοφία σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Πιο πριν, είχα ερευνητική θέση στο Πανεπιστήμιο της Muğla, στην Τουρκία, όπου παράλληλα έκανα και το διδακτορικό μου στην κοινωνιολογία το οποίο δεν κατάφερα να ολοκληρώσω.
Ν.Κ: Οπότε δίδασκες κιόλας εκει;
S.K: Δίδαξα δύο μαθήματα προπτυχιακού επιπέδου αλλά το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς ήταν γραφειοκρατικής φύσεως.
T.F: Ποια είναι, πιο συγκεκριμένα, τα ενδιαφέροντά σου στην φιλοσοφία;
S.K: Με ενδιαφέρει η σύγχρονη φιλοσοφία και κυρίως το πεδίο του μοντέρνου ρεαλισμού. Φυσικά, είμαι ανοιχτός και προς άλλα πεδία.
Ν.Κ: Άρα ο στόχος είναι μία ακαδημαϊκή καριέρα, έτσι;
S.K: Ακριβώς, θέλω να κάνω διδακτορικό και να εργαστώ ως καθηγητής φιλοσοφίας.
Ν.Κ: Οπότε τι σε φέρνει στην Leuven;
S.K: O λόγος για τον οποίο είμαι εδώ σχετίζεται με το ανολοκλήρωτο διδακτορικό μου στην Τουρκία. Όπως ξέρετε, δεν είναι και πολύ εύκολο να είσαι στον ακαδημαϊκό χώρο στην Τουρκία σήμερα..
T.F: Μπορείς να γίνεις λίγο πιο συγκεκριμένος;
S.K: Φυσικά. Για να καταλάβετε την προσωπική μου κατάσταση όμως θα πρέπει να σας δώσω ένα γενικότερο background της σημερινής τουρκικής κοινωνίας.
T.F: Προχώρησε.
S.K: Λοιπόν, έπειτα από την εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας τα δικαιώματα των μειονοτήτων ήταν ένα τεράστιο πρόβλημα. Έχουμε πολλές μελέτες που μας βεβαιώνουν ότι, ιστορικά, η Τουρκική-Σουνίτικη (Ισλαμική) ταυτότητα είχε γενικώς «προτεραιότητα». Αυτή η μη δημοκρατική βάση της Τουρκικής Δημοκρατίας δημιούργησε πολλά προβλήματα σε πολλές μειονότητες. Μία από αυτές είναι οι Κούρδοι. Οι Κούρδοι είναι η πολυπληθέστερη μειονότητα στην Τουρκία,αποτελούμενη από 10 με 20 εκατομμύρια ανθρώπους. Μετά την έναρξη των ενόπλων συγκρούσεων με το PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν) η Τουρκία είδε στους Κούρδους την μεγαλύτερη απειλή για την ίδια της την ύπαρξη και αυτό οδήγησε σε έναν μακρύ εμφύλιο που σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους.
T.F: Όλα αυτά είναι λίγο-πολύ γνωστά.
S.K: Ναι σωστά αλλά καθόλου ασήμαντα. Όταν το AKP, το κόμμα που κυβερνάει την Τουρκία σήμερα, ήλθε στην εξουσία το 2002 (με τον τωρινό Πρόεδρο Ερντογάν σαν αρχηγό του) έδωσε την ένδειξη ότι θα αλλάξει την κυβερνητική πολιτική ως προς τους Κούρδους. Μέχρι το 2015, υπήρχε μία «διαδικασία ειρήνης» στην Τουρκία η οποία οδήγησε σε διαπραγματεύσεις με το PKK για το οριστικό τέλος της διαμάχης. Τον Φεβρουάριο, το ΑΚP και το Κουρδικό αριστερό Κόμμα, το HDP, ανέγνωσαν δημόσια μαζί μία διακήρυξη που καλούσε για το τέλος των ενόπλων συρράξεων.
-Ν.Κ: Τότε ήταν που ο Ερντογάν άλλαξε γνώμη,σωστά;
-S.K: Ακριβώς. Κάποιες μέρες μετά από αυτή τη διακήρυξη ο Πρόεδρος Ερντογάν απέρριψε την πρόταση. Στις εκλογές του Ιουνίου του ίδιου έτους, εξαιτίας της ειρηνικής ατμόσφαιρας, το νεοσύστατο HDP πήρε 13 % των ψήφων και μπήκε στο Κοινοβούλιο (πιάνοντας και ξεπερνώντας το απαιτούμενο για την είσοδο 10%).Οι ψήφοι του ΑΚP και του εθνικιστικού κόμματος (MHP) μειώθηκαν. Παρ’όλα αυτά δε μπορούσε να σχηματιστεί κυβέρνηση. Κατά την διάρκεια εκείνου το καλοκαιριού υπήρξε έντονη, ένοπλη διαμάχη στην κουρδική πόλη Kobane με βομβιστικές επιθέσεις εναντίον των Κούρδων από τον ISIS όπως και επιθέσεις εναντίον κρατικών λειτουργών από το PKK.
T.F: Αλλά λίγους μετά, τον Νοέμβριο, το AKP έτσι και αλλιώς έλαβε την αναγκαία εκλογική υποστήριξη για να κυβερνήσει μόνο του..
S.K: Ναι είναι αλήθεια αυτό. Έτσι τα πράγματα άλλαξαν καθώς όλο αυτό ήταν μία ένδειξη για το AKP: Αν διατηρούσε την πολιτική του πολέμου θα μπορούσε να πάρει περισσότερες ψήφους. Έτσι επέστρεψε στην παλαιότερη κρατική πολιτική της πολεμικής εναντίον των Κούρδων. Υπήρξαν (και ακόμη υπάρχουν) απαγορεύσεις της κυκλοφορίας σε πολλές Κουρδικές πόλεις στην Τουρκία. Υπολογίστηκε ότι περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πόλεις τους ενώ πολλές κουρδικές πόλεις της νοτιοανατολικής Τουρκίας έχουν καταστραφεί.
Ν.Κ: Πάμε να δούμε πώς όλα αυτά σχετίζονται με εσένα:
S.k: Όπως σας είπα είχα ερευνητική θέση στο Πανεπιστήμιο της Muğla. Με όλη μου την καρδιά, έγινα μέλος της ομάδας ορισμένων ακαδημαϊκών που υπέγραψε μία διακήρυξη η οποία καλούσε την κυβέρνηση να επιστρέψει στις ειρηνικές διαπραγματεύσεις με τους Κούρδους. Αυτή η διακήρυξη ονομάστηκε «Δεν θα γίνουμε μέρος αυτού του εγκλήματος» και αναφέρεται στις ειρηνικές διαπραγματεύσεις με τους Κούρδους. Ασκήσαμε κριτική στην πολιτική του πολέμου και τα αποτελέσματά της, που δεν είναι άλλα από την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αντίδραση από την Κυβέρνηση ήταν φυσικά, το λιγότερο, αρνητική.
T.F: Μπορείς να το διευκρινίσεις λίγο; Πώς αντέδρασε ακριβώς;
S.K: Αυτή η ειρηνική διακήρυξη που υπογράψαμε φυσικά δεν λήφθηκε θετικά υπ’όψιν από το ΑΚP και ιδιαίτερα από τον Πρόεδρο Ερντογάν ο οποίος μας αποκάλεσε προδότες από την δημόσια τηλεόραση και διέταξε αστυνομική έρευνα εναντίον μας. Όλοι οι κρατικοί θεσμοί, από τα Πανεπιστήμια, την αστυνομία και τα δικαστήρια ξεκίνησαν να «εντοπίζουν» ακαδημαϊκούς που είχαν υπογράψει. Η αντιμετώπισή τους ήταν άδικη. Για παράδειγμα, στην περιοχή Kocaeli όλοι οι ακαδημαϊκοί (περίπου 20) πιάστηκαν από την αστυνομία και τα σπίτια τους ερευνήθηκαν. Μερικοί άνθρωποι σε μικρότερες πόλεις αναγκάστηκαν να φύγουν από τα σπίτια τους. Στην Muğla, την πόλη μου, δεν υπήρχε καμία άμεση αντίδραση αλλά υπήρξε διαδικτυακός εκφοβισμός. Σε γενικές γραμμές όμως η αντιμετώπιση των ακαδημαϊκών οδήγησε στην αύξηση των υπογραφών της διακήρυξης. Αρχικά ήμασταν 1.128. Τελικά ο αριθμός έφτασε το 2.346. Τότε, εστάλη στη Τουρκική Βουλή για να αναδειχθεί η απαίτησή μας για ειρήνη. Επίσης, υπήρξαν υπογραφές από πολλούς σημαντικούς ακαδημαϊκούς όπως ο Noam Chomsky, η Judith Butler, o Ettiene Balibar και ο David Harvey. Εκτός από αυτό, άνθρωποι και από άλλα επαγγέλματα, πλην του ακαδημαϊκού, έγραψαν ειρηνικές διακηρύξεις.
Τ.F: Και γιατί αποφάσισες να αφήσεις το διδακτορικό σου;
S.K: Δε μπορούσα να εμπιστευθώ τους ανθρώπους με τους οποίους εργαζόμουν μαζί. Μετά την δημόσια προσβολή που δεχθήκαμε από τον Ερντογάν, ίσως λόγω φόβου, υπήρξε ένα ολόκληρο σχέδιο εναντίον μας από πλευράς Πανεπιστημίου. Ήδη ο Πρόεδρος του Τμήματος στο οποίο ήμουν προσπάθησε να μας πείσει να αποσύρουμε τις υπογραφές μας.
N.K: Τι σας είπε;
S.K: Εμένα προσωπικά μου είπε ότι, εάν την απέσυρα, η ποινή μου θα ήταν υποτυπώδης. Αλλιώς τα πάντα θα μπορούσαν να μου συμβούν.
T.K: Αυτή δεν είναι μέθοδος πειθούς Sercan, αυτή είναι ξεκάθαρη απειλή.
S.K: Ναι, μάλλον αυτός είναι ο σωστός όρος που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε. Προσωπικά ήμουν έτοιμος να δώσω τις εξετάσεις επάρκειας μου. Ακολουθούμε το αμερικάνικο σύστημα πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που σημαίνει ότι έπρεπε να παρακολουθώ δύο χρόνια μαθήματα πριν αρχίσω να ασχολούμαι με την διδακτορική διατριβή μου. Αλλά μετά την υπογραφή μου, μου είπαν από το πανεπιστήμιο ότι η κατάσταση ήταν «κάπως χαοτική» και έτσι θα έπρεπε να αναβάλλουμε τις εξετάσεις επαρκείας μου. Εγώ, αφελώς, συμφώνησα λόγω του γενικού κλίματος φόβου και αβεβαιότητας που επικρατούσε. Έπειτα, το Τμήμα του Πανεπιστημίου μου αποφάσισε να ακυρώσει το δικαίωμά μου να συμμετέχω στις εξετάσεις λόγω μίας «νέας αναφοράς» που έλαβαν από τον υπεύθυνο καθηγητή μου, ο οποίος με είχε αξιολογήσει ως «ακαδημαϊκά ανεπαρκή» να προχωρήσω στις εξετάσεις. Έτσι, αν και ο μέσος όρος μου στα μαθήματα ήταν 4/4, δεν είχα πλέον το δικαίωμα να δώσω εξετάσεις και να προχωρήσω.
N.K: Μίλησες με τον ίδιο προσωπικά;
S.K: Ναι. Μου είπε ότι απειλήθηκε προσωπικά αν δεν το έκανε. Βασικά, αν δεν το έκανε θα κρινόταν ο ίδιος ως «ακαδημαϊκά ανεπαρκής» (γέλια). Έτσι, καταστράφηκαν οι σχέσεις μου με το Πανεπιστήμιο. Προσπάθησα να αλλάξω ακαδημαϊκό υπεύθυνο αλλά δεν μου το επέτρεψαν. Ήμουν σε δύσκολη θέση. Δεν μπορούσα να εμπιστευτώ τους συναδέλφους μου γιατί και εκείνοι φοβόντουσαν τους ανωτέρους τους ιεραρχικά οι οποίοι με την σειρά τους ελέγχονταν και εκείνοι από την κυβέρνηση. Ένας συνάδελφός μου, εκτός από την ευκαιρία να προχωρήσει στην διδακτορική του διατριβή όπως και εγώ, έχασε και την χρηματοδότησή του. Έκανα αιτήσεις σε κάποια ευρωπαϊκά πανεπιστήμια στην διάρκεια αυτών των γεγονότων, παραιτήθηκα από το πανεπιστήμιο και ήλθα στο Βέλγιο.
Ν.Κ: Τι έγιναν οι άλλοι ακαδημαϊκοί που υπέγραψαν την διακήρυξη; Έφυγαν και εκείνοι από την Τουρκία;
S.K: Όχι όλοι τους. Μετά μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, ενεργοποιήθηκε η λεγόμενη «κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Αυτό σημαίνει με λίγα λόγια ότι η κυβέρνηση απέκτησε περισσότερη εξουσία την οποία της έδινε ο νόμος και καταπάτησε συγκεκριμένα δικαιώματα αρκετών πολιτών. Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί αυτές τις εξουσίες τώρα για να φιμώσει όλες τις αντιτασσόμενες σε εκείνη φωνές (άσχετα με το αν οι φωνές αυτές σχετίζονται με το πραξικόπημα ή όχι). Εγώ βέβαια είμαι στο Βέλγιο αλλά για παράδειγμα οι συνάδελφοί μου από το Πανεπιστήμιο εκδιώχθηκαν από τις δουλειές τους τον Ιανουάριο του 2017 με στρατιωτικό νόμο. Η κυβέρνηση πήρε τα διαβατήριά τους και έτσι αυτήν την στιγμή δεν έχουν την δυνατότητα ούτε να εργαστούν στον ακαδημαϊκό τομέα αλλά ούτε και να βγουν από την χώρα για να αναζητήσουν αλλού εργασία. Με αυτήν την έννοια, θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που είχα φύγει από την Τουρκία μερικούς μήνες πριν από όλα αυτά. Αν είχα μείνει, λογικά θα ήμουν σε μία παρόμοια κατάσταση.
N.K: Πριν ανέφερες ότι ο Ερντογάν σας αποκάλεσε δημόσια «προδότες». Υπάρχει κάποια άλλη κατηγορία η οποία θα μπορούσε να σας αποδοθεί και στην βάση της οποίας θα μπορούσατε να δικαστείτε με ακόμη βαρύτερο κατηγορητήριο;
S.K: Εγώ και οι συνάδελφοί μου αντιμετωπίζουμε και κατηγορίες συμμετοχής σε τρομοκρατική προπαγάνδα. Φυσικά, υπενθυμίζω ότι το μόνο που κάναμε ήταν να υπογράψουμε ένα χαρτί το οποίο υποστήριζε τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την διακοπή του πολέμου. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτοί δεν μπορούν να φύγουν από την χώρα και θα κληθούν, όπως και εγώ, σε δίκη.
N.K: Θα πας;
S.K: Ναι.
T.F: Μετά από όλα αυτά πιστεύεις ότι θα έχεις μία δίκαιη δίκη;
S.K: Δεν φοβάμαι καθώς δεν έχω κάνει κάτι λάθος. Φυσικά, ελπίζουμε ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί και ότι οι 2.000 άνθρωποι που έχουν κληθεί σε δίκη θα αντιμετωπιστούν δίκαια. Σε μερικές κουρδικές περιοχές είναι ο δεύτερος συνεχόμενος χρόνος που κανείς δεν μπορεί να βγει από το σπίτι του εξαιτίας του πολέμου. Αυτό είναι ακριβώς που εμείς ως σχετιζόμενοι με τα ακαδημαϊκά θέλαμε να πούμε: Παρακαλούμε ξεκινήστε τις ειρηνικές διαπραγματεύσεις λόγω της έντονης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων η οποία, μεταξύ άλλων, έχει προκαλέσει και ένα τεράστιο κύμα μετανάστευσης (που, ξαναλέω, αγγίζει το ένα εκατομμύριο) προς την Δύση. Και ο πόλεμος, γενικά, δεν είναι λύση σε κανένα κοινωνικό πρόβλημα στην Τουρκία.
Τ.F: Κλείνοντας, θα ήθελες να συμπληρώσεις κάτι για τους αναγνώστες μας;
S.K: Ναι, ευχαριστώ. Αρχικά θα ήθελα να γνωστοποιήσω το ότι πολλοί από τους πανεπιστημιακούς που αποβλήθηκαν από τα Πανεπιστήμια έχουν βρει τρόπους να συνεχίσουν την διανοητική τους παραγωγή και τις συζητήσεις τους σχετικά με αυτό το θέμα. Έχουν δημιουργήσει αυτό που αποκαλούμε «Ακαδημίες αλληλεγγύης» στις οποίες οργανώνονται ομιλίες, σεμινάρια και διαλέξεις. Όλες αυτές οι ακαδημίες έχουν διαφορετικές μορφές, παραδείγματος χάριν στην Άγκυρα υπάρχει μία ακαδημία που οργανώνει εβδομαδιαία σεμινάρια. Οι ακαδημαϊκοί που αναγκάστηκαν να φύγουν για την Ευρώπη επίσης οργανώνουν διάφορα events. Επίσης, άλλο παράδειγμα, κάποιοι ακαδημαϊκοί από την Μερσίνη άνοιξαν ένα καφε-βιβλιοθήκη για να προωθήσουν την πολιτισμική ζωή της πόλης τους, θεωρώντας πως έτσι θα μπορούσαν και εκείνοι να συμβάλλουν στην πάλη για ειρήνη που δίνουμε. Ό,τι υποστήκαμε δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μία επίθεση στην ελευθερία του λόγου και στην ακαδημαϊκή ελευθερία συγκεκριμένα. Για να λειτουργήσει μία κοινωνία δίκαια και με προοπτικές ανάπτυξης αυτές οι δύο ελευθερίες είναι αδιαπραγμάτευτες προϋποθέσεις. Θα ευχόμουν η διεθνής κοινή γνώμη να υποστηρίξει την προσπάθειά των ακαδημαϊκών για ειρήνη και την πάλη τους για δημοκρατία και δικαιώματα. Νομίζω ότι η αλληλεγγύη αυξάνεται μέρα με την μέρα και δεν μειώνεται κάτι που είναι πολύ θετικό. Ελπίζω ότι η ελευθερία της έκφρασης, η ακαδημαϊκή ελευθερία και η ειρήνη στην κοινωνία θα προαχθούν, έστω και μακροπρόθεσμα μιλώντας, από την πάλη μας. Θέλω, τέλος, να τονίσω το ότι υπάρχει ένα μποϊκοτάζ των Τουρκικών Πανεπιστημίων που χρησιμοποίησαν αυθαιρεσία εναντίον των ακαδημαϊκών που υπέγραψαν το κείμενο. Μπορεί, δε, κάνεις να παρακολουθήσει όλα τα νέα στην επίσημη ιστοσελίδα των Τούρκων ακαδημαϊκών που αγωνίζονται για την ειρήνη. Επίσης, στα πλαίσια της αλληλέγγυας στάσης μας απέναντι σε αυτούς που έχασαν τις δουλειές τους έχουν δημιουργηθεί αρκετές σελίδες στο facebook.
T.F: Σε ευχαριστούμε Sercan για την συζήτηση.
N.K: Σε ευχαριστούμε και καλή τύχη.
S.K: Ευχαριστώ και εγώ για αυτήν την ευκαιρία να μιλήσω ανοικτά για αυτό το ζήτημα.