Τον καθοριστικό ρόλο της Τουρκίας στις εξελίξεις στη Συρία, τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά τη συνάντηση που είχε σήμερα με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα. Η Γερμανίδα πολιτικός είπε, έπειτα από σχετική αναφορά του Ερντογάν, ότι στηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας υπογραμμίζοντας ωστόσο την ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ.
Η ΕΕ συνάπτει άμεσα σχέσεις με το HTS
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην κοινή συνέντευξη Τύπου που είχε με τον Ερντογάν, επεσήμανε τη σημασία της συνεργασίας για την ειρηνική μετάβαση στη Συρία με έμφαση στην ανάγκη της εθνικής ενότητας και το σεβασμό των μειονοτήτων. Ανακοίνωσε δε ότι η ΕΕ συνάπτει άμεσα σχέσεις με το HTS (Hayat Tahrir al-Sham) ώστε να επιταχυνθούν οι ανθρωπιστικές προσπάθειες και να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες των πολιτών.
«Ο κορυφαίος διπλωματικός μας αντιπρόσωπος επιστρέφει στη Δαμασκό. Ενισχύουμε άμεσα την υποστήριξή μας προς τον πληθυσμό με μια ανθρωπιστική αεροπορική γέφυρα. Και αρχίζουμε να προετοιμάζουμε την έγκαιρη ανάκαμψη, με τις ετήσιες διασκέψεις μας για τη Συρία» είπε η πρόεδρος της Κομισιόν υπενθυμίζοντας ότι η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος δωρητής στη Συρία και θα παραμείνει (έχει δαπανήσει πάνω από 33 δισεκατομμύρια ευρώ σε ανθρωπιστική βοήθεια προς τους Σύρους πολίτες από το 2011).
Ωστόσο διευκρίνισε ότι η άρση των επιβληθέντων κυρώσεων προς τη Συρία θα γίνει μόνο όταν διαπιστωθεί ότι υπάρχει ειλικρινής πρόοδος από τη νέα κυβέρνηση και οι πρόσφυγες μπορούν να επιστρέψουν στις εστίες τους.
Ανοίγει η αντιπροσωπεία της ΕΕ στη Συρία
Σημειώνεται ότι λίγο νωρίτερα η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Κάγια Κάλας ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ξανανοίξει την αντιπροσωπεία της στη Συρία.
Αν και η διπλωματική αντιπροσωπεία της ΕΕ στη Συρία δεν έκλεισε ποτέ επίσημα, δεν υπήρχε διαπιστευμένος πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Δαμασκό στη διάρκεια του πολέμου στη Συρία, είπε η Κάλας.
Η ίδια δήλωσε πως ζήτησε από τον επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ να πάει στη Δαμασκό χθες, Δευτέρα, προκειμένου να αποκαταστήσει επαφή με τη νέα ηγεσία στη Συρία και διάφορες άλλες οργανώσεις.
Η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία αποκατέστησαν νωρίτερα επαφή με την ισλαμιστική οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HΤS).
Εθελοντικές επιστροφές στη Συρία
Ερντογάν και Φον ντερ Λάιεν συμφώνησαν στην ανάγκη διατήρησης της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία μιας κυβέρνησης χωρίς αποκλεισμούς.
«Μαζί μπορούμε να κάνουμε πολλά» για την περιοχή ανέφερε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και αναφερόμενη στην πτώση του καθεστώτος Άσαντ τόνισε πως έδωσε ελπίδα σε πολλούς Σύρους.
«Την ελπίδα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Είναι το πιο φυσικό συναίσθημα που υπάρχει. Αλλά η έλλειψη προβλεψιμότητας απαιτεί προσοχή» είπε σημειώνοντας πόσο εύθραστη είναι η κατάσταση στην περιοχή.
«Συνεργαζόμαστε με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για να διασφαλίσουμε ότι όλες οι επιστροφές πρέπει να είναι εθελοντικές, ασφαλείς και αξιοπρεπείς».
Ουσιαστικός ο ρόλος της Τουρκίας
«Ο Ερντογάν έχει ουσιαστικό ρόλο να παίξει για την επόμενη ημέρα στη Συρία» είπε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τονίζοντας ότι η ΕΕ σέβεται τις νόμιμες ανησυχίες της Τουρκίας.
Αναφορικά με το προσφυγικό η πρόεδρος της Κομισιόν είπε ότι επιπλέον 1 δισ. ευρώ για το 2024 είναι καθ′ οδόν για να στηρίξει τις προσπάθειες της Τουρκίας να φιλοξενήσει Σύρους πρόσφυγες.
Ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και Κυπριακό
Ωστόσο ο Ερντογάν εκτός από το θέμα της Συρίας προέτρεψε οι σχέσεις της Τουρκίας κα της ΕΕ να μην είναι «όμηροι της ατζέντας ορισμένων μελών του μπλοκ» αφήνοντας υπονοούμενο για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Αναφερόμενος δε στις δύο μακροχρόνιες προτεραιότητες της Τουρκίας, ο Ερντογάν εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι η ΕΕ θα λάβει αποφάσεις που θα προχωρήσουν στην επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης και στην επιτάχυνση των διαδικασιών έκδοσης βίζας για τους Τούρκους πολίτες, έως ότου επιτευχθεί η απελευθέρωση της βίζας στην επόμενη σύνοδο κορυφής του μπλοκ.
Η απάντηση που έλαβε από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν ότι οι σχέσεις της ΕΕ και της Τουρκίας είναι ισχυρές. Το γεγονός, όπως είπε, ότι «η πρώτη μου επίσκεψη με την ανάληψη των καθηκόντων μου είναι εδώ αποδεικνύει του λόγου το αληθές» είπε και σχολίασε ότι το διμερές εμπόριο το 2024 ανήλθε στα 260 δισ ευρώ.
«Οι προθέσεις μας είναι να ενισχύσουμε αυτή τη σχέση και θα ξεκινήσουε διάλογο υψηλού επιπέδου για την Οικονομία. Επίσης εξετάζουμε το ενδεχόμενο συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Επίσης εξετάζω την πιθανότητα να ανοίξει πάλι η συζήτηση για επικαιροποίηση και εκσυγχρονισμό της τελωνιακής ένωσης έχουμε και οι δύο πολλά να κερδίσουμε, ωστόσο η πρόοδος προς αυτό τον τομέα απαιτεί πολλές προσπάθειες ειδικά όσον αφορά εμπόδια στο εμπόριο και γι΄αυτό ζήτησα από τον Μάρος Σέφκοβιτς να εργαστεί άμεσα προς αυτή την κατεύθυνση» είπε ενώ παράλληλα έθεσε και το θέμα της παράκαμψης των κυρώσεων προς τη Ρωσία, αλλά και την επανέναρξη των συνομιλιών με την Κύπρο στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ.
Τρομοκρατία και υποκρισία
Ρεαλπολιτίκ
Στις πρώτες τους εκτιμήσεις αναλυτές αναφέρουν ότι η συνάντηση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τον Τούρκο Πρόεδρο στην Άγκυρα, σηματοδοτεί μια αποδοχή της Τουρκίας ως του κυρίαρχου περιφερειακού παίκτη στη Συρία και την ευρύτερη περιοχή.
Παρά τις διαρκείς παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και τον περιορισμό των ατομικών ελευθεριών στο εσωτερικό της Τουρκίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται να αναγνωρίζει τη θέση ισχύος του Ερντογάν. Η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία, η επιρροή της στις εξελίξεις και η φιλοξενία εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων, αναδεικνύουν τον ρόλο της Άγκυρας ως αναπόφευκτο εταίρο στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσης για τη μετάβαση στη μεταπολεμική Συρία.
Ίσως γι΄αυτό η Φον ντερ Λάιεν δεν έκανε κανένα σχόλιο αναφορικά με την καταπάτηση των ατομικών δικαιωμάτων στην Τουρκία παρότι η Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων και άλλες 50 οργανώσεις μόλις λίγες ημέρες πριν της ζήτησαν να πάρει θέσει για τον νέο νόμο περί ξένων παραγόντων (πρακτόρων επιρροής), που θεωρείται ένα ακόμα πλήγμα για την ελευθερία του Τύπου στην Τουρκία.
Παράλληλα, η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη προβληματίζεται για τις επιθετικές κινήσεις της Άγκυρας κατά των Κούρδων, με την πιθανότητα μιας νέας στρατιωτικής επέμβασης να παραμένει στο τραπέζι.
Επίσης οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ περί ″unfriendly takeover″, ένας όρος που προέρχεται από τον κόσμο των επιχειρήσεων και συνήθως αποδίδεται ως «επιθετική εξαγορά», αποκαλύπτουν τη λογική με την οποία η Τουρκία διαχειρίζεται τη Συρία, εδραιώνοντας την παρουσία της και διαμορφώνοντας τις εξελίξεις κατά τα συμφέροντά της.
Η ίδια επιθετική πολιτική συνδέεται αναπόφευκτα και με την κατεχόμενη Κύπρο, υπενθυμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο η Άγκυρα εφαρμόζει τη στρατηγική της στην περιοχή: μέσω της ισχύος και των τετελεσμένων γεγονότων.
Οι παραλληλισμοί αυτοί αναδεικνύουν την πραγματική πρόκληση για την ΕΕ, η οποία καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στον ρεαλισμό των γεωπολιτικών σχέσεων και τις αρχές του διεθνούς δικαίου, τις οποίες οφείλει να υπερασπίζεται.