Την Κυριακή 31 Μαρτίου 2024, εκατομμύρια ψηφοφόροι στην Τουρκία πηγαίνουν στις κάλπες για να εκλέξουν δήμαρχους και τοπικούς άρχοντες, σε μία εκλογική μάχη όπου θα μετρηθεί για πολλοστή φορά η δημοτικότητα του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρόεδρος είναι αντιμέτωπος με νέα πρόκληση: Εάν θα καταφέρει να ανακτήσει μεγάλες πόλεις - βλέπε πρωτίστως, Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα - που έχασε πριν από πέντε χρόνια.
Μια νίκη για το κόμμα του Ερντογάν (AKP) θα μπορούσε να δώσει ώθηση στον Τούρκο ηγέτη, ώστε να επιδιώξει συνταγματικές αλλαγές που θα του επέτρεπαν να κυβερνήσει πέρα από το όριο της τρέχουσας θητείας του.
Στον αντίποδα, η διατήρηση των δήμων σε μεγάλες πόλεις θα βοηθούσε στην ενδυνάμωση της αντιπολίτευσης της Τουρκίας, η οποία απέμεινε κατακερματισμένη μετά από την ήττα στις προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους.
«Κωνσταντινούπολη ξανά»
«Δυστυχώς, το κίνημα τοπικής διακυβέρνησης που ξεκινήσαμε πριν από 30 χρόνια στην Κωνσταντινούπολη έχει σταματήσει τα τελευταία πέντε χρόνια. Kαι μάλιστα έχει αντιστραφεί. Δεδομένου ότι αυτοί που υποτίθεται ότι διοικούν την πόλη ήταν απασχολημένοι με οτιδήποτε άλλο, εκτός από την Κωνσταντινούπολη, δεν μπόρεσαν να υλοποιήσουν τα έργα που ανέλαβαν, πόσο μάλλον νέα έργα», είπε ο Ταγίπ Ερντογάν (Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024), εξαπολύοντας την τελική επίθεση εναντίον του Δημάρχου της Πόλης, Εκρέμ Ιμάμογλου, που αποτελεί την πλέον προβεβλημένη πολιτική προσωπικότητα στο στρατόπεδο της αντιπολίτευσης.
«Η διαχείριση της Κωνσταντινούπολης δεν είναι δουλειά μερικής απασχόλησης. Ή υπηρετείς την Κωνσταντινούπολη, ή παραμελείς αυτήν την πόλη», συμπλήρωσε ο Τούρκος Πρόεδρος. Ο Ερντογάν έχει εκφράσει την άποψη ότι έχει ύψιστη σημασία η ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης για το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Το σύνθημα «Κωνσταντινούπολη ξανά» υπήρξε κεντρικό στην προεκλογική εκστρατεία του κόμματος, υπονοώντας την ανάκτηση του πολιτικού «οχυρού».
Στις τελευταίες τοπικές εκλογές που διεξήχθησαν το 2019, μια ενωμένη τότε αντιπολίτευση κέρδισε τους δήμους της πρωτεύουσας Άγκυρας και το μεγάλο εμπορικό-τουριστικό κέντρο της Κωνσταντινούπολης, τερματίζοντας την 25ετή διακυβέρνηση των δύο μεγαλύτερων πόλεων της χώρας από το κυβερνών κόμμα.
Ιδιαίτερα η απώλεια της Κωνσταντινούπολης ήταν ένα μεγάλο πλήγμα για τον Ερντογάν, ο οποίος ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως δήμαρχος της Πόλης των σχεδόν 16 εκατομμυρίων το 1994.
Τώρα, ο Ερντογάν διόρισε τον Μουράτ Κουρούμ, έναν 47χρονο πρώην υπουργό Περιβάλλοντος, για να αγωνιστεί απέναντι στον τωρινό δήμαρχο, Έκρεμ Ιμάμογλου: Εναν δημοφιλή πολιτικό από το κεντροαριστερό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP). Ο Ιμάμογλου έχει προωθηθεί, ταυτόχρονα, ως πιθανός προεδρικός υποψήφιος που μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτητη στο μέλλον τον Ερντογάν.
Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο 52χρονος Ιμάμογλου διεκδικεί τις τοπικές εκλογές χωρίς την υποστήριξη του κύριου φιλοκουρδικού κόμματος της Τουρκίας, αλλά και του εθνικιστικού κόμματος (IYI) που προτείνουν δικούς τους υποψηφίους.
Στο μεταξύ, ένα νέο θρησκευτικό συντηρητικό κόμμα, το Νέο Κόμμα της Ευημερίας, ή YRP, μπαίνει επίσης στο «ρινγκ». Απευθύνοντας έκκληση σε συντηρητικούς και θρησκευτικούς ψηφοφόρους που έχουν απογοητευτεί από τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται ο Ερντογάν την οικονομία, αναμένεται να κλέψει μερικές ψήφους από τους υποψηφίους του κυβερνώντος κόμματος.
Οι δημοσκοπήσεις αναδεικνύουν μια μάχη μεταξύ του Ιμάμογλου και του Κουρούμ, οι οποίοι και οι δύο έχουν υποσχεθεί έργα υποδομής για να καταστήσουν τα κτίρια ανθεκτικά σε σεισμούς και να ανακουφίσουν την Πόλη από την χρόνια κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Η αντιπολίτευση αναμένεται να διατηρήσει μάλλον άνετα την κυριαρχία της στην Άγκυρα, όπου ο εν ενεργεία δήμαρχος Μανσούρ Γιαβάς, ο οποίος πιθανολογείται επίσης ότι θα είναι μελλοντικός προεδρικός υποψήφιος με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, εξακολουθεί να είναι δημοφιλής.
Ο Ερντογάν επιδιώκει να εδραιώσει την εξουσία του
Μη θέλοντας να αφήσει τίποτα στην τύχη, ο Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία ως πρωθυπουργός και στη συνέχεια ως πρόεδρος επί περισσότερες από δύο δεκαετίες, μιλάει σε προεκλογικές συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα, διαφημίζοντας δικούς του υποψήφιους δημάρχους.
Αναλυτές αναφέρουν ότι η «ανάκτηση» της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας και η επίτευξη υψηλών ποσοστών θα τονώσουν την αποφασιστικότητα του Ερντογάν να εισαγάγει ένα νέο Σύνταγμα, που θα του επέτρεπε να κυβερνήσει και μετά το 2028 - όταν λήγει η τρέχουσα θητεία του. Το ισχύον Σύνταγμα ορίζει ένα όριο δύο θητειών για την προεδρία. Ο Ερντογάν, 70 ετών, διετέλεσε υποψήφιος για τρίτη θητεία πέρυσι, επικαλούμενος μια τεχνική ασάφεια, διότι η χώρα πέρασε σε προεδρικό σύστημα το 2018 και η πρώτη του θητεία είχε ήδη αρχίσει, με το προηγούμενο σύστημα σε ισχύ.
Ο Ερντογάν και οι σύμμαχοί του δεν έχουν επί του παρόντος επαρκείς έδρες στο κοινοβούλιο για να ψηφίσουν ένα νέο Σύνταγμα, όμως ένας νέος εκλογικός θρίαμβος μπορεί να οδηγήσει ορισμένους συντηρητικούς βουλευτές της αντιπολίτευσης να αλλάξουν πλευρές, αναφέρουν αναλυτές.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Ερντογάν δήλωσε ότι οι εκλογές αυτής της Κυριακής θα είναι οι τελευταίες του, σύμφωνα με το ισχύον Σύνταγμα. Οι επικριτές βλέπουν τα σχόλιά του ως ένα τέχνασμα για να κερδίσει τις ψήφους συμπάθειας από άλλοτε υποστηρικτές τους, οι οποίοι ζουν μία βαθιά κρίση κόστους διαβίωσης.
Η αντιπολίτευση ονειρεύεται το «come back»
Μια συμμαχία έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης, με επικεφαλής το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, διαλύθηκε μετά από την καταστροφική εκλογική ήττα της πέρυσι. Οι υποστηρικτές της συμμαχίας έμειναν αποθαρρυμένοι, αφού απέτυχαν να απομακρύνουν τον Ερντογάν από την εξουσία, παρά την οικονομική αναταραχή και τις συνέπειες ενός καταστροφικού σεισμού.
Η ικανότητα του CHP να κρατήσει τις μεγάλες πόλεις που κέρδισε πριν από πέντε χρόνια, θα βοηθούσε στην αναζωογόνηση του κόμματος και θα του επέτρεπε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως πειστική εναλλακτική λύση απέναντι στο κυβερνών κόμμα του Ερντογάν. Η απώλεια της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης - εφόσον επικρατήσει το κόμμα του Ερντογάν - θα μπορούσε, αντίστοιχα, να τερματίσει τις προεδρικές φιλοδοξίες του Μεσούτ Γιαβάς και του Εκρέμ Ιμάμογλου.
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα προχώρησε σε μια αλλαγή ηγεσίας λίγο μετά την εκλογική ήττα, αλλά παραμένει να δούμε αν ο νέος πρόεδρος του κόμματος, ο 49χρονος φαρμακοποιός Οζγκούρ Οζέλ, μπορεί να κερδίσει την κομματική βάση.
Προεκλογική εκστρατεία (και) με αθέμιτα μέσα
Όπως και στις προηγούμενες εκλογές, ο Ερντογάν έχει εκμεταλλευτεί τα πλεονεκτήματα που του δίνει το προεδρικό αξίωμα, χρησιμοποιώντας συχνά κρατικούς πόρους κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Περίπου το 90% των μέσων ενημέρωσης της Τουρκίας βρίσκονται στα χέρια της κυβέρνησης ή των υποστηρικτών της, σύμφωνα με ομάδες παρακολούθησης των ΜΜΕ.
Αυτό σημαίνει ότι υπηρετούν πρακτικά τις εκστρατείες του κυβερνώντος κόμματος και των συμμάχων του, ενώ αρνούνται την ίδια ευκαιρία στην αντιπολίτευση.
Ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός TRT αφιέρωσε 32 ώρες τηλεοπτικού χρόνου στο κυβερνών κόμμα κατά τις πρώτες 40 ημέρες της εκστρατείας(!) σε σύγκριση με 25 λεπτά που αφιερώθηκαν στους αντιπάλους της κυβέρνησης, σύμφωνα με την αντιπολίτευση...
Και οι Κούρδοι;
Οι Κούρδοι ψηφοφόροι υπολογίζεται ότι αποτελούν το 10% του εκλογικού σώματος στην Κωνσταντινούπολη και ο τρόπος με τον οποίο ψηφίζουν θα μπορούσε να αποδειχθεί καθοριστικός στην κούρσα για τη δημαρχία.
Το φιλοκουρδικό κόμμα - γνωστό ως Κόμμα Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών, ή DEM - επέλεξε να στηρίξει τον Ιμάμογλου στις δημοτικές εκλογές του 2019, βοηθώντας τον να κερδίσει. Αυτή τη φορά, ωστόσο, το κόμμα παρουσιάζει τους δικούς του υποψηφίους, σε μια κίνηση που θα μπορούσε να τραβήξει ψήφους μακριά από τον Ιμάμογλου.
Ωστόσο, λένε ορισμένοι παρατηρητές, το κόμμα κατονόμασε σκόπιμα δύο υποψηφίους χαμηλού προφίλ - στην πραγματικότητα στηρίζοντας σιωπηρά τον σημερινό δήμαρχο.
Το Κουρδικό Κόμμα DEM αναμένεται να κερδίσει πολλούς από τους δήμους στις νοτιοανατολικές περιοχές της Τουρκίας που κατοικούνται κυρίως από Κούρδους. Το ερώτημα παραμένει αν θα επιτραπεί στο κόμμα να τους διατηρήσει, ή του αφαιρεθούν εκ των υστέρων για «νομικούς λόγους». Τα προηγούμενα χρόνια, η κυβέρνηση του Ερντογάν απομάκρυνε τους εκλεγμένους δημάρχους των Κούρεων από τα καθήκοντά τους, κάνοντας λόγο για φερόμενους δεσμούς με Κούρδους μαχητές και τους αντικατέστησε με διορισμένους από το κράτος διαχειριστές...
Κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης στην κουρδική (κατά μείζονα λόγο) πόλη Χακάρι στις 15 Μαρτίου, ο Ερντογάν προέτρεψε τους ψηφοφόρους να μην ψηφίσουν άτομα που «θα μεταφέρουν δημοτικά κονδύλια στην τρομοκρατική οργάνωση», αναφερόμενος στο απαγορευμένο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν ή PKK.
πηγές: Hurriyet Daily News, Associated Press