του Κώστα Κουτσουρέλη
Τρεις είναι οι πόλεμοι που διεξάγονται παράλληλα αυτή τη στιγμή. Των Ρώσσων κατά των Ουκρανών με πραγματικά πυρά. Της Δύσης κατά της Ρωσσίας με κυρώσεις οικονομικές και άλλες παράπλευρες. Και ο διαρκής εμφύλιος στο εσωτερικό της ίδιας της Δύσης, που για την ώρα έχει ιδεολογικό και θεσμικό χαρακτήρα και τελευταία του εκδήλωση είναι η εκκολαπτόμενη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ στο (τεράστιας συμβολικής, ελάχιστης πρακτικής σημασίας) θέμα των αμβλώσεων.
Τι κοινό έχουν οι τρεις αυτοί πόλεμοι; Πως ούτε καθαρή νίκη, καθοριστική επικράτηση της μιας εμπόλεμης πλευράς διαφαίνεται στον ορίζοντα, ούτε διευθέτηση έστω, προσωρινή εκεχειρία.
Οι Ρώσσοι έχουν εδαφικά κέρδη στην Ουκρανία, αλλά το Κίεβο με την αρωγή των Δυτικών ακολουθεί τη στρατηγική που ακολούθησε στο Ντονμπάς μετά το 2014 και που ώς το τέλος του 2021 είχε κοστίσει τη ζωή 13.000 ανθρώπων, κυρίως μελών της ρωσσικής κοινότητας. (Φυσικά, τα ΜΜΕ μας θεωρούν ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία ξεκίνησε πριν από δυόμισι μήνες...) Διαιώνιση των πολεμοπραξιών, πρόκληση διαρκούς αιμορραγίας στον αντίπαλο με την προσδοκία ότι θα εξαντληθεί. Και με τον ανατριχιαστικό κίνδυνο η τοπική σύγκρουση να μετατραπεί σε πυρηνικό ολοκαύτωμα.
Οι Δυτικοί στον οικονομικό τους πόλεμο κατά της Ρωσσίας για την ώρα δεν έχουν ούτε καν αυτά τα περιορισμένα κέρδη που περίμεναν. Οι ΗΠΑ απειλούνται με ύφεση, η Ευρώπη με ενεργειακή ασφυξία, ο πληθωρισμός σαρώνει, την ώρα που τα ρωσσικά έσοδα από τις εξαγωγές μεγεθύνονται και το ρούβλι ανατιμάται. Ειδικά για την Ευρώπη το τίμημα των κυρώσεων είναι τεράστιο. Αν μάλιστα ο Πούτιν κλείσει τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου, και όλα προς τα εκεί πηγαίνουν, το κραχ της περιόδου 2008-2010 θα μας φανεί ασήμαντο επεισόδιο.
Ο κρισιμότερος πόλεμος όμως είναι ο τρίτος, ο ενδοδυτικός ψυχρός, για την ώρα, εμφύλιος. Ο κατακερματισμός των δυτικών κοινωνιών έχει τόσο προχωρήσει ώστε τίποτε πλέον δεν φαίνεται να συνδέει τον οπαδό του Τραμπ ή του Μελανσόν λ.χ. με τους οπαδούς της νυν κρατούσας κατάστασης στις ΗΠΑ ή τη Γαλλία. Οι εθνικές, θρησκευτικές, ταξικές ταυτότητες είναι διαλυμένες, έχει απομείνει μόνο ένα ρευστό νεφέλωμα οργανωμένων ”μερίδων” που αλληλοϋποβλέπονται. Επικρατεί ένα εκατέρωθεν απέραντο μίσος που κατεδαφίζει τους θεσμούς και το κύρος τους, άρα και τον μόνο διαιτητικό μηχανισμό που η προπολεμική ανθρώπινη συμβίωση διαθέτει.
Όταν η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ βγαίνει και εγκαλεί το Ανώτατο Δικαστήριο με αυτόν τον ιταμό τρόπο («Πώς τολμούν....;»), μπορεί κανείς να περιμένει από τον κοινό πολίτη να σεβαστεί τις Αρχές που τον διοικούν, από την αστυνομία ώς την πολιτική; Η διαβρωτική καχυποψία, η εκθεμελιωτική απονομιμοποίηση είναι το αποτέλεσμα.
Ειδικά για το βαθύ κράτος στην Ουάσιγκτον που βλέπει τους πολιτικούς του πάτρωνες, το Δημοκρατικό Κόμμα και τον τωρινό ένοικο του Λευκού Οίκου να παραπαίουν, η ακραία διχαστική και εκβιαστική πόλωση είναι η μόνη οδός διαφυγής. Στο εσωτερικό, όλα δείχνουν ότι η τακτική του διχασμού θα επικεντρωθεί στο ζήτημα των εκτρώσεων, παρότι το ζήτημα είναι δευτεροτριτεύον για την πλειοψηφία των Αμερικανών. Στο εξωτερικό, το ανάλογο της δαιμονοποίησης των αρχιδικαστών της Ουάσιγκτον είναι η επίσειση του σινορωσσικού μπαμπούλα.
Και στις δύο περιπτώσεις, το ζητούμενο είναι ο τορπιλισμός κάθε συνεννόησης, κάθε λογικού συμβιβασμού. Όταν ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ κυβερνώμενες από τους Δημοκρατικούς επιτρέπουν κατ’ αρχήν την άμβλωση σε οποιοδήποτε στάδιο της κύησης (!), είναι προφανές ότι σημείο συμπτώσεως με τους Ρεπουμπλικανούς, αμοιβαίας ανοχής έστω, δεν μπορεί να υπάρξει.
Το ίδιο ισχύει και με τη γραμμή Μπάιντεν απέναντι στον Πούτιν. Όταν ζητάς δημοσίως το κεφάλι του αντιπάλου σου και δηλώνεις ότι αυτός είναι ο απαράβατος όρος για κάθε ειρήνευση, τότε στην ουσία τον αναγκάζεις να κλιμακώσει, να πολεμήσει μάλιστα έως εσχάτων και με κάθε μέσο. Όμως ήδη ο Σουν Τσου προειδοποιούσε ότι ο περικυκλωμένος εχθρός είναι και ο πιο επικίνδυνος. Πάντοτε σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αναγκαίο να του προσφέρεται η δυνατότητα της υποχώρησης – πολλώ δε μάλλον όταν πρόκειται για την ισχυρότερη πυρηνική δύναμη του πλανήτη.
Την εγκληματική αφροσύνη της δυτικής πολιτικής κατέδειξε πρόσφατα ο φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας στη Γερμανία, καθώς επίσης με βαρυσήμαντη ανοιχτή επιστολή τους προς τον καγκελάριο Σολτς 28 κορυφαίοι διανοούμενοι της χώρας, ανάμεσά τους ο μυθιστοριογράφος Μάρτιν Βάλζερ και η φεμινίστρια Άλις Σβάρτσερ.
Το ερώτημα όμως είναι άλλο. Μέσα στο κλίμα της καλλιεργούμενης υστερίας και των πάσης φύσεως ηθικολογικών εκβιασμών, όπου τα ΜΜΕ και οι δημοσιολογούντες συμπεριφέρονται σαν παπαδοπαίδια της εξαλλοσύνης, υπάρχουν πολιτικοί ιθύνοντες ικανοί να τα συνυπολογίσουν όλα αυτά; Όταν τον τόνο ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού δίνουν οι πολεμοκάπηλοι και οι ιεροκήρυκες, τι περιθώριο υπάρχει για μια λύση; Η μετωπική σύγκρουση γίνεται μονόδρομος.
Η επίγνωση δεν ανήκει στις ανθρώπινες αρετές. Οι αυταπάτες και οι ψευδαισθήσεις μάς είναι ζωτική ανάγκη. Κι όμως, γύρω μας όλα βοούν ότι έχουμε εισέλθει σε μια από τις πιο σκοτεινές φάσεις της παγκόσμιας ιστορίας – ίσως μάλιστα την πιο σκοτεινή. Και έξω στους δρόμους «ουδέν ακούουν οι λαοί».