Ηταν 11 Μαρτίου του 2020 όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε επίσημα ως πανδημία το ξέσπασμα του φονικού κορονοϊού. Τρία χρόνια μετά ο οργανισμός υγείας των Ηνωμένων Εθνών λέει ότι δεν είναι ακόμη έτοιμος να πει ότι η κατάσταση έκτακτης ανάγκης έχει λήξει. Και το ερώτημα είναι: Στο τέλος, «νίκησε» ο κορονοϊός ή εμείς;
Στην τρίτη «επέτειο» της πανδημίας COVID-19, ο ιός εξακολουθεί να εξαπλώνεται και ο αριθμός των νεκρών πλησιάζει τα 7 εκατομμύρια παγκοσμίως. Στην χώρα μας την εβδομάδα 25 Φεβρουαρίου με 5 Μαρτίου καταγράφηκαν 89 νέοι θάνατοι από κορονοϊό, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ.
Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν επιστρέψει στην κανονική τους ζωή, χάρη σε ένα τείχος ανοσίας που χτίστηκε από λοιμώξεις και εμβόλια. Ο ιός φαίνεται ότι ήρθε για να μείνει, μαζί με την απειλή μιας πιο επικίνδυνης εκδοχής που θα σαρώσει τον πλανήτη.
Καθώς οι πηγές πληροφοριών στερεύουν, έχει γίνει πιο δύσκολο να παρακολουθούμε πλέον την πορεία της πανδημίας. Το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins έκλεισε την Παρασκευή τον αξιόπιστο ιχνηλάτη του, τον οποίο ξεκίνησε αμέσως μετά την εμφάνιση του ιού στην Κίνα και τη διάδοση του σε όλο τον κόσμο.
Ο ιός αντέχει
Καθώς η πανδημία εξακολουθεί να σκοτώνει 900 έως 1.000 ανθρώπους την ημέρα σε όλο τον κόσμο, ο ύπουλος ιός πίσω από την COVID-19 εξακολουθεί να δείχνει τα δόντια του. Μεταδίδεται εύκολα από άτομο σε άτομο, μέσω σταγονιδίων που διαχέονται στον αέρα μέσω της αναπνοής, οδηγώντας ορισμένους μέχρι τον θάνατο, αλλά επιτρέποντας στους περισσότερους να αναρρώσουν χωρίς μεγάλη ζημιά.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι ημερήσιες νοσηλείες και θάνατοι, αν και είναι αισθητά χαμηλότεροι πλέον, δεν έχουν ακόμη πέσει στα επίπεδα που καταγράφονταν το καλοκαίρι του 2021 πριν από το κύμα της παραλλαγής Δέλτα.
Ανά πάσα στιγμή, ο ιός θα μπορούσε να αλλάξει και να γίνει πιο μεταδοτικός, πιο ικανός να παρακάμψει το ανοσοποιητικό σύστημα ή πιο θανατηφόρος, επιμένουν οι ειδικοί. Και η ανθρωπότητα δεν είναι προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο. Η εμπιστοσύνη στους φορείς δημόσιας υγείας έχει διαβρωθεί, πολλοί υγειονομικοί ανά την υφήλιο εγκατέλειψαν τις δουλειές τους στη δημόσια υγεία. Η αντίσταση στις εντολές για παραμονή στο σπίτι και στους εμβολιασμούς ίσως είναι μια κακή «κληρονομιά» της πανδημίας.
Σθεναρή αντίσταση
Υπάρχει κι άλλος τρόπος να το δει κάποιος. Οι επιστήμονες «ξεκλείδωσαν» τον γενετικό κώδικα του ιού και ανέπτυξαν γρήγορα εμβόλια που λειτουργούν εξαιρετικά καλά. Κατασκευάστηκαν μαθηματικά μοντέλα για να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα σενάρια. Συνεχίζουμε να παρακολουθούμε πώς αλλάζει ο ιός αναζητώντας τον στα λύματα.
Τα επιτεύγματα αυτά συνθέτουν μια νέα κανονικότητα, όπου η COVID-19 δεν χρειάζεται να βρίσκεται στην πρώτη σκέψη του μυαλού των ανθρώπων. Αυτό, τουλάχιστον, είναι μια «νίκη».
Ο Δρ. Στιούαρτ Κάμπελ Ρέι, ειδικός σε μολυσματικές ασθένειες στο Johns Hopkins, εξηγεί ότι οι τρέχουσες παραλλαγές της Ομικρον έχουν περίπου 100 γενετικές διαφορές από το αρχικό στέλεχος του κορονοϊού. Αυτό σημαίνει ότι περίπου το 1% του γονιδιώματος του ιού είναι διαφορετικό από το σημείο εκκίνησής του. Πολλές από αυτές τις αλλαγές τον έχουν καταστήσει πιο μεταδοτικό, αλλά τα χειρότερα είναι πιθανό να τελειώσουν λόγω της ανοσίας του πληθυσμού.
Ο Μάθιου Μπίνικερ, ειδικός στις ιογενείς λοιμώξεις στην Mayo Clinic στο Ρότσεστερ της Μινεσότα, επισημαίνει ότι ο κόσμος βρίσκεται σε «μια πολύ διαφορετική κατάσταση σήμερα από ό,τι ήμασταν πριν από τρία χρόνια - όπου στην ουσία υπήρχε μηδενική ανοσία στον αρχικό ιό».
Αυτή η ακραία ευπάθεια επέβαλε μέτρα που στόχευσαν στην «ισοπέδωση της καμπύλης». Επιχειρήσεις και σχολεία έκλεισαν, γάμοι και κηδείες αναβλήθηκαν. Οι μάσκες και η «κοινωνική απόσταση» έδωσαν τη θέση τους αργότερα στην επίδειξη πιστοποιητικών εμβολιασμού. Τώρα, τέτοιες προφυλάξεις είναι σπάνιες.
Δεν είναι πιθανό να επιστρέψουμε εκεί που ήμασταν επειδή υπάρχει ένα πολύ μεγάλο μέρος του ιού που το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να αναγνωρίσει.
Ελλειψη δεδομένων σε πραγματικό χρόνο
Την Παρασκευή, το Johns Hopkins έκανε την τελική του ενημέρωση στον δωρεάν πίνακα ελέγχου του κορονοϊού και στον χάρτη των «hot spot» με τον αριθμό των νεκρών να ανέρχεται σε περισσότερους από 6,8 εκατομμύρια παγκοσμίως. Οι πηγές για απολογισμό σε πραγματικό χρόνο έχουν μειωθεί δραστικά. Στις ΗΠΑ, μόνο η Νέα Υόρκη, το Αρκανσο και το Πουέρτο Ρίκο εξακολουθούν να δημοσιεύουν καθημερινά τον αριθμό των κρουσμάτων και των θανάτων.
Σε διεθνές επίπεδο, η παρακολούθηση της COVID-19 από τον ΠΟΥ βασίζεται στις αναφορές μεμονωμένων χωρών. Παγκόσμια οι υγειονομικές αρχές έχουν εκφράσει ανησυχία ότι οι αριθμοί υποτιμούν σοβαρά αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα και πως δεν υπάρχει πραγματική εικόνα της επιδημίας.