«Πολλές φορές πηγαίνουμε στη δουλειά μας, περνάμε από μια στάση λεωφορείου, ή από μια γωνιά στο κέντρο της Αθήνας και ξεχνάμε (ή δεν γνωρίζουμε καν) ότι στο ίδιο σημείο κάποτε χτυπήθηκε ένας άνθρωπος. Είναι συνταρακτικό όταν συνειδητοποιείς ότι όλες αυτές οι επιθέσεις έγιναν στο δρόμο, σε δημόσια θέα.
Σκέφτομαι καμιά φορά αυτό το σκίτσο που δείχνει τον άνθρωπο που τρέχει κυνηγημένος και ο χρυσαυγίτης πίσω του κρατάει ένα στιλέτο. Και φαίνεται η αγωνία στο πρόσωπο του ανθρώπου που προσπαθεί να ξεφύγει. Κάθε φορά που ακούω μια τέτοια ιστορία, θυμάμαι αυτή την εικόνα και με πιάνει η ψυχή μου».
Η Φωτεινή Κοκκινάκη μου τα λέει αυτά- η ίδια είναι υπεύθυνη επικοινωνίας του HumanRights 360, της οργάνωσης που, από κοινού με το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, υλοποίησαν το πρότζεκτ ValtousX , μια από τις πιο φρέσκες ιδέες και δράσεις ενάντια στον εγχώριο φασισμό και τη βία που αυτός παράγει. Τα ταγματα εφόδου της Χ.Α. μέχρι πολύ πρόσφατα ήταν ένεργά- ποδοπατούσαν, έδερναν και μαχαίρωναν ανθρώπους στο δρόμο. Δολοφονούσαν μπροστά στα μάτια μας.
Τι είναι το ValtousX λοιπόν; Πως αναδεικνύει και αντιπαρατίθεται με αυτή τη θλιβερή, απάνθρωπη πραγματικότητα; Η έκθεση «Βαλ’ τους Χ_ Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» (στην Τεχνόπολη) μου έσφιξε το στομάχι αλλά στάθηκε χρήσιμη αφορμή.
«Το ValtousX είναι ένας χάρτης των ρατσιστικών, φασιστικών επιθέσεων, ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας», λέει η Φωτεινή Κοκκινάκη. «Πως ανοίγεις το GoogleMaps για να πας κάπου; Εκεί έχει βασιστεί και το ValtousX. Πληκτρολογείς ValtousX.gr, εμφανίζεται ο χάρτης της Ελλάδας, διάστικτος με τα πορτοκαλί σημεία που έχουμε τοποθετήσει στις περιοχές των επιθέσεων. Κλικάροντας στο κάθε τέτοιο σημείο πάνω στο χάρτη, ενημερώνεσαι για το αντίστοιχο περιστατικό που συνέβη εκεί, διαβάζεις ένα σχετικό κείμενο και βλέπεις ένα σκίτσο του περιστατικού».
Το ValtousX είναι μια συνολική καμπάνια- περιλαμβάνει δράσεις στο δρόμο, έρευνα και χαρτογράφηση των ρατσιστικών επιθέσεων, σκίτσα, κείμενα, site, βιβλίο και έκθεση ανοιχτή στο κοινό.
«To ValtousX είναι μια καμπάνια που “βγήκε στον αέρα” πριν ένα χρόνο περίπου», εξηγεί η Φωτεινή Κοκκινάκη. «Ξεκίνησε αρχικά από το δρόμο- θελοντας να μιλήσουμε για τη ρατσιστική βία στο δημόσιο χώρο, τοποθετήσαμε διάφορα περιστατικά επιθέσεων σε μετανάστες/ πρόσφυγες αλλά και Έλληνες, στον πραγματικό χώρο όπου αυτές συνέβησαν».
«Αρχικά στα σημεία όπου συνέβησαν τα ρατσιστικά αυτά περιστατικά τοποθετήσαμε ένα αυτοκόλλητο που ανακατεύθυνε τους ανθρώπους που το έβλεπαν στον χάρτη του ValtousX.gr μέσω του κινητού τους. Εκεί έβλεπαν την περιγραφή του περιστατικού.
Είναι ένα πορτοκαλί αυτοκόλλητο, πολύ χαρακτηριστικό και εύκολο να το πιάσει το μάτι- πάνω του έχει ένα QR code που σκανάροντάς το με το κινητό σου (τα σύγχρονα κινητά έχουν την αντίστοιχη εφαρμογή, μπορείς να το κάνεις πολύ εύκολα) βλέπεις ότι στο σημείο που βρίσκεσαι είχε γίνει μια συγκεκριμένη ημερομηνία επίθεση εναντίον ενός ανθρώπου, ή και περισσότερων. Μπορείς να διαβάσεις το κείμενο (ελληνικά και αγγλικά) όπου περιγράφεται το συμβάν και εμφανίζεται το αντίστοιχο σκίτσο.
To ValtousX.gr δεν είναι app, είναι όμως φιλικό και για υπολογιστή και για κινητό, android και IOS».
«Χρησιμοποιήσαμε τα σκίτσα γιατί δεν υπάρχουν σε όλες τις περιπτώσεις φωτογραφίες των περιστατικών. Ζητήσαμε από τους σκιτσογράφους να φτιάξουν κάτι δικό τους, αποτυπώνοντας την κάθε επίθεση. Αρχικά ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας που συνθέσαμε, περιελάμβανε περιστατικά που είχαν συμβεί στην Αθήνα- πλέον, έχει ενημερωθεί με επιθέσεις που σημειώθηκαν σε ολόκληρη την Ελλάδα.
«Αυτοκόλλητα, κείμενα και σκίτσα, site, δημιουργήθηκαν όλα μαζί Και στη συνέχεια έγινε στην Αθήνα η πρώτη έκθεση με σκίτσα και κείμενα από το ValtousX- αργότερα η ίδια έκθεση “ταξίδεψε” σε διάφορα σημεία της χώρας.
«Το περασμένο καλοκαίρι φέραμε σκιτσογράφους και comic artists από την Ελλάδα και το εξωτερικό μέσα στη δικαστική αίθουσα, στις απολογίες των ηγετικών στελεχών της Χρυσής Αυγής, για να σκιτσάρουν τα τεκταινόμενα. Η δίκη δεν έχει οπτικοακουστική κάλυψη- θεωρήσαμε, όμως, ότι η παρουσία αυτών των ατόμων στο εδώλιο του κατηγορουμένου ήταν ένα ιστορικό γεγονός που έπρεπε και ως εικόνα να αποτυπωθεί στη συλλογική μνήμη.
Και αυτά τα σκίτσα παρουσιάζονται στην έκθεση, σε video που έχουμε συνθέσει. Και υπάρχουν και στο βιβλίο».
«Το βιβλίο είναι ένα λεύκωμα που αποτυπώνει όλη την καμπάνια, περιέχει 100 επιθέσεις με τα αντίστοιχα σκίτσα και κείμενα. Ακολουθεί μια χρονολογική σειρά και αφηγείται μια ιστορία: ξεκινάει από τη δημιουργία της Χρυσής Αυγής και τα πρώτα χτυπήματα κατά αριστερών φοιτητών, όπως με την κομβική υπόθεση του Δημήτρη Κουσουρή, συνεχίζει με την είσοδο της οργάνωσης στο Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας και στη Βουλή μετέπειτα, την αύξηση των εκλογικών ποσοστών της και παράλληλα την κατακόρυφη αύξηση των περιστατικών ρατσιστικής βίας με την οργανωμένη δράση των ταγμάτων εφόδου.
Και καταλήγει σε ένα κεφάλαιο που λέγεται «Σημειώσεις από τη Δίκη» όπου υπάρχουν τα σκίτσα των απολογιών.
Το βιβλίο δεν το βρίσκει κάποιος μόνο εντός της έκθεσης αλλά και στα βιβλιοπωλεία (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Τόπος”) και όλα τα έσοδα των πωλήσεών του ενισχύουν την πολιτική αγωγή στη δίκη της Χρυσής Αυγής.
- Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά έχουν φτάσει στα δικαστήρια. Όχι όλα όμως. Δεν είναι πάντα εύκολο για έναν πρόσφυγα ή μετανάστη στην Ελλάδα να καταγγείλει ένα τέτοιο περιστατικό, έτσι δεν είναι;
- Υπάρχει το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας από όπου αντλούμε πολλά στοιχεία για τέτοιες επιθέσεις. Το Δίκτυο κάνει σπουδαία δουλειά, έχει καταγράψει εκατοντάδες περιστατικά τα οποία όμως δεν είναι παρά ενδεικτικά του συνολικού, πραγματικού αριθμού των επιθέσεων. Υπάρχει πάντα ο φόβος του πρόσφυγα/ μετανάστη σε μια ξένη χώρα- φανταστείτε έναν άνθρωπο που δεν έχει «χαρτιά»: τον χτυπάνε και δεν το καταγγέλει γιατί φοβάται ότι μπορεί να κινδυνέψει με απέλαση, ή ότι θα τον χτυπήσουν και στο αστυνομικό τμήμα, το έχουμε δει να συμβαίνει.
- Επίσης, κάνει μια πρώτη εντύπωση ότι ένας μεγάλος όγκος των περιστατικών έχουν συμβεί από το 2010 μέχρι το 2013, πράγμα που τελικά μόνο τυχαίο δεν είναι...
- Συγκεκριμένα την περίοδο 2011- 2013 έχουμε καταγεγραμμένα περισσότερα από 1.000 περιστατικά. Και το νούμερο είναι πάλι ενδεικτικό, πολλές επιθέσεις δεν καταγράφηκαν ποτέ, η πραγματικότητα ήταν ακόμα χειρότερη. Είμαστε σίγουροι ότι η μείωση των περιστατικών συνδέεται με την ποινική δίωξη κατά της Χ.Α. το 2013, μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα.
- Η ανταπόκριση του πρότζεκτ σας από τους σκιτσογράφους και comic artists; Και από τον κόσμο;
- Οι δημιουργοί έχουν κάνει καταπληκτική δουλειά, έχουν ενστερνιστεί και οι ίδιοι την καμπάνια, την έχουν κάνει δική τους. Δεν σκίτσαραν απλώς κάτι γιατί τους «ανατέθηκε», έκαναν και προσωπική έρευνα οι περισσότεροι για να αφηγηθούν όσο καλύτερα την κάθε ιστορία- αυτό δείχνει τον επαγγελματισμό αλλά και τον ανθρωπισμό τους.
Την πρώτη φορά μέσα σε δέκα μέρες περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι επισκεφτηκαν την έκθεση- και τώρα πάμε καλά, η ροή του κόσμου είναι συνεχής και ελπίζουμε να έρθουν ακόμα περισσότεροι. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να έρθουν άνθρωποι που δε γνωρίζουν αυτή την κατάσταση τόσο καλά- μικρή σημασία έχει να αναπαράγουμε όσοι ξέρουμε τι συμβαίνει αυτή την πληροφόρηση μεταξύ μας.
Προσπαθούμε να μιλάμε με τους επισκέπτες, θέλουμε την άποψή τους και παίρνουμε, νομίζω, πολύ καλό feedback. Υπάρχει σίγουρα ένα σοκ από πλευράς πολλών επισκεπτών, το θέμα (και το θέαμα) σίγουρα δεν είναι “εύκολο”. Έχουν ακουστεί και κάποιες ενστάσεις, όπως ότι δεν ασχολούμαστε με τους Έλληνες που δέχονται ρατσισμό- δεν ισχύει όμως. Η Χρυσή Αυγή δεν έχει στοχοποιήσει μόνο μετανάστες, έχουν χτυπηθεί και Έλληνες για τις ιδέες τους. Ο Παύλος Φύσσας δολοφονήθηκε για την αντιφασιστική του δράση.
- Υπήρξαν περιστατικά βανδαλισμών σε έργα της έκθεσης;
- Είχαμε ένα άσχημο συμβάν κατά τη διάρκεια των εγκαινίων. Κάποιοι, μάλλον οργανωμένα, μπήκαν στην έκθεση και χάραξαν κάποια (αναρχικά) σύμβολα πάνω σε έργα. Δεν έγιναν αντιληπτοί εκείνη τη στιγμή, ήταν μια ενέργεια που έγινε στα κρυφά και αυτό δεν τιμά τους ίδιους καταρχήν. Μάλλον δεν κατάλαβαν ποτέ το περιεχόμενο, το πλαίσιο αυτής της έκθεσης. Κάτι δεν σκέφτηκαν σωστά.
Από ’δω και πέρα, η έκθεση θα ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη και σε πόλεις του εξωτερικού- στόχος μας είναι όσο δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι να ενημερωθούν.
Η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο κοινό μέχρι το βράδυ (22:00) της Κυριακής, 2/2/ στην Τεχνόπολη στο Γκάζι.
