Επιστήμονες στην Ανταρκτική εντόπισαν ένα απολίθωμα που ενδέχεται να ανήκει στο αρχαιότερο σύγχρονο πουλί που έχει ανακαλυφθεί ποτέ. Η ηλικία του απολιθώματος φτάνει τα 69 εκατομμύρια χρόνια και ενδέχεται να προσφέρει την απάντηση σε μια μακρόχρονη συζήτηση σχετικά με την καταγωγή των σύγχρονων πτηνών.
Το συγκεκριμένο πουλί φαίνεται να ανήκει σε ένα εξαφανισμένο είδος, το Vegavis iaai, που ζούσε στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου, την εποχή που ο Τυραννόσαυρος κυριαρχούσε στη Βόρεια Αμερική.
Τα πουλιά εκείνης της εποχής διαφέρουν σημαντικά από τα σύγχρονα είδη. Είχαν πολλά πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά, όπως ράμφη με δόντια και μακριές, οστεώδεις ουρές.
Η συν-συγγραφέας της μελέτης Julia Clarke, παλαιοντολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, Austin, ανέφερε το πρώτο απολίθωμα V.iai που βρέθηκε στο νησί Vega στην Ανταρκτική το 1992. Το απολίθωμα ήταν περίπου 66 εκατομμυρίων έως 68 εκατομμυρίων ετών.
Πρότεινε ότι το είδος συνδέεται με τα σύγχρονα πτηνά, ειδικά με υδρόβια πτηνά. Αλλά δεν ήταν όλοι πεπεισμένοι καθώς από τους επιστήμονες έλειπαν ένα βασικό κομμάτι του παζλ - το κρανίο του πουλιού.
Το Vegavis, ωστόσο, θα είχε μέγεθος πάπιας και θα ήταν παρόμοιο με τα υδρόβια είδη πτηνών, δήλωσε ο Christopher Torres, επίκουρος καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ειρηνικού στην Καλιφόρνια και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στο περιοδικό Nature.
“[Το αρχικό απολίθωμα] ήταν απλώς ένα εντελώς διαφορετικό μέρος του σκελετού. Και όταν πρόκειται για πτηνά, το κρανίο έχει πολλά φυλογενετικά ή πληροφοριακά χαρακτηριστικά που σας λένε τι είναι”, δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Patrick O’ Connor, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, στο Live Science.
Οι παλαιοντολόγοι περιέγραψαν για πρώτη φορά το Vegavis πριν από 20 χρόνια, αλλά πολλοί ήταν δύσπιστοι ότι αντιπροσώπευε ένα σύγχρονο είδος πουλιού.
Τα περισσότερα σύγχρονα απολιθώματα πτηνών που είχαν ανακαλυφθεί σε εκείνο το σημείο χρονολογούνται μετά την πρόσκρουση του αστεροειδή που σκότωσε τους δεινόσαυρους στα ανοικτά των ακτών του σημερινού Μεξικού πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια.
Πολλοί επιστήμονες υπέθεσαν ότι τα σύγχρονα πουλιά άρχισαν να εξελίσσονται μετά και ίσως ως απάντηση στη μαζική εξαφάνιση.
Τα προηγούμενα δείγματα απολιθωμάτων Vegavis δεν είχαν επίσης πλήρες κρανίο, είπε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Patrick O’ Connor, καθηγητής ανατομικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο.
Το απολίθωμα που εξετάστηκε στη μελέτη, που συλλέχθηκε κατά τη διάρκεια μιας αποστολής του 2011 από το Antarctic Peninsula Paleontology Project, βρέθηκε εγκλωβισμένο σε βράχο που χρονολογείται από 68,4 έως 69,2 εκατομμύρια χρόνια και εμφάνιζε σύγχρονα χαρακτηριστικά, όπως ένα ράμφος χωρίς δόντια, σύμφωνα με τη μελέτη.
«Το νέο απολίθωμα δείχνει ότι ο Vegavis είναι αναμφίβολα ένα σύγχρονο πουλί (κάτι που αμφισβητήθηκε στο παρελθόν) και είναι ένα εξαιρετικό εύρημα που διατηρεί μια παράξενη και εκπληκτική μορφολογία», δήλωσε ο Benito Moreno, συνεργάτης στο τμήμα επιστημών της γης στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και ειδικός στα απολιθώματα πτηνών.
«Το νέο κρανίο του Vegavis δείχνει μια πολύ εξειδικευμένη μορφολογία για τις καταδύσεις και την κατανάλωση ψαριών, περισσότερο από ό,τι θα περίμενα», πρόσθεσε ο Moreno, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη αλλά συμμετείχε στην ανακάλυψη του μοναδικού άλλου γνωστού σύγχρονου είδους πουλιών από την Κρητιδική περίοδο.
Το σχήμα του εγκεφάλου που αποκαλύφθηκε από το νέο απολίθωμα, το οποίο οι ερευνητές σάρωσαν χρησιμοποιώντας ηλεκτρονική τομογραφία για να δημιουργήσουν μια τρισδιάστατη ανακατασκευή, ήταν επίσης χαρακτηριστικό των σύγχρονων πτηνών, σύμφωνα με τη μελέτη.
Μαζί, αυτά τα χαρακτηριστικά τοποθετούν τον Vegavis στην ομάδα που περιλαμβάνει όλα τα σύγχρονα πουλιά και το απολιθωμένο κρανίο αντιπροσωπεύει «το αρχαιότερο μέλος που βλέπουμε γύρω μας σήμερα, από τα 11.000 είδη πουλιών», είπε ο O’Connor.
Ενώ το Vegavis έμοιαζε με τα σημερινά υδρόβια πτηνά κατά κάποιο τρόπο, άλλα χαρακτηριστικά δεν ταίριαζαν στο καλούπι. Για παράδειγμα, η μελέτη σημείωσε ότι το κρανίο διατηρεί ίχνη από ένα λεπτό, μυτερό ράμφος που τροφοδοτείται από ενισχυμένους μύες της γνάθου, ένα χαρακτηριστικό που μοιάζει περισσότερο με καταδυτικά πτηνά παρά με άλλα γνωστά υδρόβια πτηνά.
«Η Ανταρκτική πριν από 69 εκατομμύρια χρόνια δεν έμοιαζε όπως σήμερα. Στην πραγματικότητα ήταν δασωμένη. Επικρατούσε ένα δροσερό, εύκρατο κλίμα με βάση το μεγαλύτερο μέρος της μοντελοποίησής μας, και αυτό το ζώο, το ανακτήσαμε σε μια μονάδα θαλάσσιου βράχου, έτσι οραματιστήκαμε ότι έκανε αυτή την κατάδυση σε ένα παραθαλάσσιο περιβάλλον», πρόσθεσε ο O’Connor.
Ο Daniel Ksepka, παλαιοντολόγος στο Μουσείο Bruce στο Κονέκτικατ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, συμφώνησε. «Το Vegavis φαίνεται να ήταν λίγο περίεργη πάπια», είπε στο Live Science σε ένα email.
Ο V. iaai υπήρχε όταν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ήταν πολύ υψηλότερες από ό, τι είναι σήμερα, και όταν η Ανταρκτική είχε ένα εύκρατο κλίμα και ήταν καλυμμένη με βλάστηση. Η απόστασή του από την πρόσκρουση του αστεροειδούς μπορεί να παρείχε στο είδος κάποια προστασία από την καταστροφή που ακολούθησε.
Για τον O’ Connor, αυτή η μελέτη είναι η αρχή περισσότερων ανακαλύψεων που βρίσκονται στους Κρητιδικούς βράχους της Ανταρκτικής. «Η ιστορία των πτηνών είναι μεγάλη, αλλά έχουμε άλλες ομάδες ζώων και, κυρίως, φυτά, που μπορούμε να παρακολουθήσουμε αυτό το γεγονός μαζικής εξαφάνισης που πραγματικά μας επιτρέπει να έχουμε μια καλύτερη λαβή για την ανταπόκριση του οικοσυστήματος σε μια παγκόσμια περιβαλλοντική διαταραχή», είπε.