Κυριακή 17:25 (ώρα Ηνωμένου Βασιλείου)
Σε γνωστή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης (η οποία στοχεύει κυρίως σε επαγγελματίες) λαμβάνω το παρακάτω μήνυμα σε άπταιστα Αγγλικά, το οποίο παραθέτω μεταφρασμένο:
«Καλημέρα Άλεξ, σ’ ευχαριστώ πολύ για τη σύνδεση. Έχω τελειώσει στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών στο ΑΠΘ και είμαι σε αναζήτηση εργασίας στο Λονδίνο, σχετική με την Τεχνολογία και Διαχείριση Έργων. Ενημέρωσέ με αν μπορείς να με βοηθήσεις. Σε ευχαριστώ εκ των προτέρων. Υπογραφή»
Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι πρόκειται για ένα ακόμη μήνυμα σχετικό με κάποιον-α νέο-α που αναζητά εργασία στο εξωτερικό. Η δεύτερη ότι το ρεύμα ακόμη δεν έχει αρχίσει να μειώνεται. Η τρίτη ήταν να εκθέσω την άποψη μου στο παρόν άρθρο, ενθαρρύνοντας όποιον σκέφτεται να κάνει μια νέα αρχή αλλά ταυτόχρονα και απομυθοποιώντας την «πανάκεια» του εξωτερικού.
Έχουν γραφτεί χιλιάδες γραμμές σχετικές με το θέμα. Κινδυνεύοντας να γίνω γραφικός, θα προσπαθήσω σε μερικές ακόμα να παραθέσω κάποια προσωπικά βιώματα, με την ελπίδα να δώσω κουράγιο και ελπίδα στους σίγουρους, πληροφορίες στα ανήσυχα πνεύματα και μια πραγματικότητα στους μη έτοιμους. Απαντώντας σε 4 απλές ερωτήσεις μπορεί ο καθένας να κατατάξει τον εαυτό του σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες.
Είναι αποκλειστικά δική μου προσωπική απόφαση η μετοίκηση στο εξωτερικό;
Δεν υπάρχει πιο ωραίο συναίσθημα από την επιβράβευση του εαυτού μας για επιτυχίες που προήλθαν από δικές μας προσωπικές αποφάσεις. Την ίδια στιγμή, δεν υπάρχει μεγαλύτερο μάθημα από την ενδοσκόπηση σε περίπτωση αποτυχίας, που προήλθε και πάλι από δικές μας προσωπικές αποφάσεις. Άλλωστε όπως λένε, «Ο καλύτερος δάσκαλος είναι το τελευταίο σου λάθος».
Έτσι, αποφάσεις σημαντικές για την πορεία της ζωής μας, όπως αυτή της μετοίκησης στο εξωτερικό, θα πρέπει να είναι απόλυτα προσωπικές και να ζυγίζουν τα βιώματα, τις εμπειρίες και τα όνειρα του καθενός. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα ανθρώπων που αποφάσισαν να ξενιτευτούν λόγω μιας σχέσης, λόγω πίεσης από τους γονείς ή το συγγενικό περιβάλλον ή ακόμα λόγω μιας αυθόρμητης απόφασης, και στην πορεία κατάλαβαν ότι η εμπειρία απλά δεν τους ταίριαζε.
Είναι μέρος ενός μακροχρόνιου γενικότερου πλάνου;
Είναι λάθος να θεωρούμε την μετανάστευση ως μια τομή στη ζωή κάποιου. Η μετανάστευση δεν θα πρέπει να θεωρείται μια απόφαση ζωής, αλλά ένα θεμέλιο στη βάση ενός μεγαλύτερου, μακροχρόνιου σχεδίου.
Για παράδειγμα, θα πρότεινα σε κάποιον που θέλει να μεταναστεύσει για 1 χρόνο σε μια πόλη σαν το Λονδίνο με σκοπό να γίνει πλούσιος, να αναθεωρήσει και να αποταμιεύσει τα χρήματα που θα ξόδευε για τα αεροπορικά του. Απεναντίας, θα ενθάρρυνα απόλυτα κάποιον που θέλει να διευρύνει τους ορίζοντες του με νέες εμπειρίες, να ζήσει σε μια καινούρια χώρα, να αποκτήσει ίσως ένα ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης (όχι πάντα, όπως είπαμε το εξωτερικό δεν είναι «πανάκεια») και ίσως με πολύ προσπάθεια και μεθοδικότητα να αποκτήσει και ένα καλύτερο επίπεδο ζωής σε οικονομικούς όρους.
Υπάρχουν παραπάνω λόγοι από την εύρεση εργασίας;
Η τάση τα τελευταία χρόνια είναι να συγκρίνουμε την κατάσταση με το παρελθόν και δη με την Ελλάδα του 1950. Τότε που ο κόσμος έφευγε στο εξωτερικό γιατί ο ορισμός της πολυτέλειας ήταν το φαγητό στο τραπέζι. Σε μία χώρα με 20% ανεργία είναι πολύ λογικό να γίνονται τέτοιες συγκρίσεις, αλλά ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Η μετανάστευση έχει αλλάξει. Πλέον θα έλεγε κανείς ότι μετέβη από την επιβίωση στη διαβίωση. Δεν έχει δηλαδή να κάνει με το αν θα ζήσεις αλλά με το πώς θα ζήσεις.
Έχω γνωρίσει και μιλήσει με πολλούς Έλληνες στο Λονδίνο. Οι πλέον ευτυχισμένοι και επιτυχημένοι θα έλεγα ότι είναι αυτοί που επέλεξαν να έρθουν για να αλλάξουν τη ζωή τους και όχι την εργασία τους. Μάλιστα, η ευτυχία τους έρχεται κυρίως από μη μετρήσιμα κατορθώματα (μια σχέση, νέους φίλους, νέες εικόνες) παρά από τα οποιαδήποτε οικονομικά οφέλη που ενδεχομένως απολαμβάνουν. Αντιθέτως, οι λιγότερο ευτυχισμένοι φαίνεται να είναι αυτοί που σε κάθε ευκαιρία θα συγκρίνουν την Ελλάδα με κάτι τελείως διαφορετικό, με αποτέλεσμα να εργάζονται 11 μήνες σε συνθήκες που δεν τους ταιριάζουν, περιμένοντας τον 1 μήνα του Ελληνικού καλοκαιριού. Θα πρέπει, λοιπόν, κανείς να αναζητήσει περισσότερους από έναν λόγους για να στηρίξει την απόφαση του να αφήσει τη χώρα του.
Είμαι ευπροσάρμοστος και έχω ανοιχτό μυαλό;
Η φράση «Το εξωτερικό δεν είναι για όλους» είναι πέρα για πέρα αληθινή και ίσως η πιο πολύτιμη συμβουλή που έχω λάβει τα τελευταία χρόνια. Λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι σαν Έλληνες είμαστε αρκετά συντηρητικοί, θα ήταν καλό ο καθένας να αναρωτηθεί αν φαντάζεται τον εαυτό του ως μέρος μιας πραγματικά πολυπολιτισμικής κοινότητας. Αυτό αποτελεί πρόκληση ακόμα και για τους πλέον ανοιχτόμυαλους.
Επίσης, είναι σημαντικό ο καθένας να καταλάβει, ότι η μετοίκηση στο εξωτερικό έχει γενικότερο χαρακτήρα από μια απλή μετακόμιση σε άλλη χώρα. Λόγω της δυναμικότητας του περιβάλλοντος, κυρίως γύρω από τα εργασιακά, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα κάποιος να δει τον εαυτό του σε περισσότερες από μία χώρες σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάποιος που ψάχνει μια σταθερότητα δεν θα τη βρει.
Στην ερώτηση λοιπόν σαν την Ελλάδα πουθενά ή μήπως όχι, η απάντηση είναι ότι ταιριάζει στον καθένα. Αρκεί η απόφαση να είναι απόλυτα προσωπική και να αποτελεί μέρος ενός γενικότερου μακροχρόνιου πλάνου.
Και φυσικά η μεγαλύτερη συμβουλή είναι να κρατάμε την Καλή Ελλάδα μέσα μας. Άλλωστε θα είμαι ο πρώτος που θα ακούσεις σε μπυραρία του Λονδίνου να φωνάζει «Σαν τη Χαλκιδική δεν έχει», ακόμα και αν οι ξένοι γύρω μου δεν καταλαβαίνουν για τι πράγμα μιλάω!