Γιατί μελετούμε σήμερα την Τουρκοκρατία και το 1821; Τι σημαίνει για τους νέους μας σήμερα η Ελληνική Επανάσταση; Στο βιβλίο αυτό καταθέτω τις απόψεις μου και τις απαντήσεις μου μετά από μελέτες, έρευνες πηγών, ομιλίες και ραδιοφωνικές εκπομπές τριάντα ετών για τα θέματα αυτά.
Πρώτον, το 1821 μας ενδιαφέρει για να διδαχθούμε από τον αντιστασιακό χαρακτήρα του Έλληνα και από τις δυνάμεις που τον κράτησαν όρθιο υπό συνθήκες δουλείας: Την Ορθόδοξη Πίστη και την πεποίθηση της συνέχειας του Ελληνικού Έθνους.
Δεύτερον, διότι τα μηνύματα του 1821 αφορούν και την αντιμετώπιση των συγχρόνων εθνικών θεμάτων. Να μην τα περιμένουμε όλα από τους ξένους, αλλα να βασιζόμαστε κυρίως στις δικές μας δυνάμεις. Το Ναυαρίνο είναι η συνέπεια των ελληνικών επιτυχιών κατά τα δύο πρώτα χρόνια της Επαναστάσεως. Αν δεν αποδείξεις ότι έχεις θέληση για νίκη, κανείς ξένος δεν σε υπολογίζει.
Τρίτον, για να αποφύγουμε τα λαθη του παρελθόντος, όπως είναι η διχόνοια «που βαστάει ένα σκηπτρο η δολερή», κατα τον Διονύσιο Σολωμό.
Τέταρτον, για να τιμούμε τη μνήμη των προδρόμων, των πρωταγωνιστών, των αγνώστων και γνωστών συντελεστών της Εθνεγερσίας. Για να θυμόμαστε αυτούς που έδωσαν μάχες ειρηνικές και πολεμικές, για να διαφυλάξουν την εθνική ταυτότητα, για να διαδώσουν την ελληνορθόδοξη παιδεία, για να φέρουν την ελευθερία.
Πέμπτον, για να μην απελπιζόμαστε στα δύσκολα. Να αντλούμε ελπίδα και συγκρατημένη αισιοδοξία από τα ιδανικά και από τη μαχητικότητα των προγόνων μας. Για να θυμόμαστε ότι, όταν εμφανίσθηκε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, είχαν προηγηθεί δεκάδες αποτυχημένες εξεγέρσεις των Ελλήνων. Κι όμως ο Άγιος κήρυττε: Μην απελπίζεστε, θα έλθει το ρωμαίικο, θα έλθει το ποθούμενον (η απελευθέρωση που ποθούμε).
Κωνσταντίνος Χολέβας