Η τουρκική στρατηγική στη Λιβύη εντάσσεται στο πλαίσιο διερεύνησης μιας σειράς ένθεν και ένθεν συνολικών μαξιμαλιστικών αξιώσεων που εντοπίζονται στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και βασίζεται στα αποτελέσματα της άκρως αμφιλεγομένης – και ανεπιτυχώς αποκληθείσας – «Αραβικής Άνοιξης». Η ανακατανομή ισχύος και ρόλων τίθεται ως ζητούμενο, καθότι έχει επέλθει η στρατηγική καθίζηση κύριων δρώντων, όπως η Λιβύη και το συνεπακόλουθο χάος δημιουργεί τις ανάλογες συστημικές, γεωστρατηγικού τύπου, ευκαιρίες. Συνεπώς, τα ερωτήματα τίθενται ευδιάκριτα:
Ποιά είναι η ιδιοσυστασία της τουρκικής γεωστρατηγικής στην Κυρηναϊκή και ποια τα εντοπιζόμενα αίτια αναφορικά με την προεκταθείσα γεωστρατηγική παρουσία της έως και την Κεντρική Μεσόγειο;
Ποιά είναι τα χρησιμοποιούμενα μέσα και πως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι συν-διαμορφώνουν το πλαίσιο της τουρκικής γεωστρατηγικής συμπεριφοράς ως δίκτυα προβολής της τουρκικής ισχύος;
Πως η - οσημέραι αναπτυσσόμενη - ισλαμική πολιτιστική ταυτότητα της σύγχρονης Τουρκίας καθορίζει τις στρατηγικές της επιλογέςστη Λιβύη προς την κατεύθυνση της συμπράξεως με ριζοσπαστικά τρομοκρατικά ισλαμιστικά δίκτυα;
Ποιός είναι ο ρόλος κρίσιμων υπερσυστημικών δρώντων, όπως η Ρωσία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα;
Με ποιούς εξ αυτών, αλλά και μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, ευθυγραμμίζεται γεωστρατηγικώς η Τουρκία και ποιές προκλήσεις αποκλίσεων προκύπτουν όσον αφορά τη διμερή σχέση με την Ρωσία;
Το νέο βιβλίο του Καθηγητή του ΕΚΠΑ Ιωάννου Μάζη και του Διδάσκοντος του ΕΚΠΑ δρα Μάρκου Τρούλη με τίτλο «Τουρκική Στρατηγική στη Λιβύη: Πολιτισμικές και Κοινωνικές Αιτιακές Συνιστώσες – Χαρτογραφία της Λιβυκής Κρίσεως» (Εκδόσεις Λειμών, 2020) επιχειρεί να φωτίσει όλες τις πτυχές των αιτίων και των αιτιατών περί τη στάση της Τουρκίας έναντι του λιβυκού εμφυλίου αλλά και υπό το φως της «επόμενης ημέρας» για την χώρα αυτήν του Μαγκρέμπ.
Εντούτοις, ως κεντρική συνιστώσα ορίζεται η διάδραση της εσωτερικής δομής της Τουρκίας, των πολιτισμικών, ιστορικών και θρησκευτικών καταβολών, με τις διεργασίες σε επίπεδο διακρατικού συστήματος (περιφερειακού στρατηγικού περιβάλλοντος και Μεγάλων Δυνάμεων με πλανητικής εμβέλειας δυνατότητες προβολής ισχύος). Όπως τεκμαίρεται εντός του εν λόγω πονήματος:
«Η τουρκική στρατηγική στη Λιβύη διαθέτει ένα πλήθος διαστάσεων, ενώ και οι απώτεροι σκοποί της είναι εξίσου πολλαπλοί. Ομοίως πολλαπλών προεκτάσεων είναι και τα χρησιμοποιούμενα στρατηγικά μέσα, καθώς αφορούν ένα ευρύ φάσμα από το διεθνές δίκαιο όπως φυσικά η ίδια το αντιλαμβάνεται έως τρομοκρατικές οργανώσεις, εξοπλισμό παραστρατιωτικών ομάδων και υπονόμευση εσωτερικών καθεστώτων. Οι πολιτισμικές, κοινωνικές και ιδεολογικές συγκροτήσεις εις το εσωτερικό της Τουρκίας συνιστούν αιτιακές συνιστώσες όσον αφορά την εξωτερική συμπεριφορά της γενικώς αλλά και ειδικώς επί της Λιβύης, ενώ αυτές δύνανται να συνοψισθούν μέσω της έννοιας του νεοοθωμανισμού. Άλλωστε, αποτελεί κεντρικό συμπέρασμα ότι τα εσωτερικά και τα εξωτερικά διακυβεύματα για την Άγκυρα είναι ταυτόσημα, συγκοινωνούντα και κατ’ επέκταση παράγουν ταυτόσημη γεωστρατηγική».
Εκτός της αναγκαίας θεωρητικής τεκμηρίωσης και μεθοδολογικής αρμογής, εξίσου επιβεβλημένη είναι η σκιαγράφηση της περιπτωσιολογικής μελέτης και η εντρύφηση στις σημαίνουσες εξελίξεις στο χρονικό πλαίσιο μεταξύ της υπογραφής της αστήρικτης συμφωνίας μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης για την «οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης» και της ανάρτησής της στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, εξ απόψεως περιεχομένου, η μελέτη των Μάζη και Τρούλη εκτυλίσσεται ως εξής:
Πρόλογος
Χρονολόγιο πρωτοβουλιών των υπερσυστημικών δρώντων επί της κρίσεως της Λιβύης κατά την επαύριον του τουρκολιβυκού συμφώνου
1. Εισαγωγή
2. Γεωπολιτικό συγκείμενο: Ζητήματα ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφαλείας και ανακατανομής ισχύος
3. Πολιτισμικές και κοινωνικές αναδιατάξεις στην πορεία προς το νεοοθωμανισμό
3.1. Νεοοθωμανικές ιδεολογικές, κοινωνικές και πολιτισμικές αναφορές
3.2. Κατανομή ισχύος
3.3. Γεωστρατηγικές στοχεύσεις
4. Η διαλεκτική σχέση εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος της σύγχρονης Τουρκίας
4.1. Πολιτισμός
4.2. Κοινωνία
5. Πολιτισμικός, κοινωνικός και ιδεολογικός χαρακτήρας της σύγχρονης Τουρκίας ως εφαλτήριο χαράξεως στρατηγικής στη Λιβύη
6. Νομικές όψεις της τουρκικής στρατηγικής επί των θαλασσίων ζωνών
7. Ισλαμιστικά δίκτυα και παραστρατιωτικές οργανώσεις ως μέσα προβολής ισχύος της Τουρκίας στη Λιβύη
8. Συμπεράσματα
Παραρτήματα
I. Το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο οριοθετήσεως ΑΟΖ
II. Χάρτες
III. Πίνακες
Βιβλιογραφία
Η ως άνω δομή μαρτυρά την ανάγκη διασύνδεσης της εσωτερικής πραγματικότητας με το διακρατικό γίγνεσθαι. Η πλήρης αποτύπωση των εξελίξεων σε συνάρτηση με την χρήση του μεθοδολογικού κεκτημένου της Συστημικής Γεωπολιτικής Ανάλυσης προσφέρει τη δυνατότητα στο μέσο αναγνώστη να έρθει σε επαφή αφ’ ενός με μια περιοχή που βρίσκεται τόσο κοντά γεωγραφικά αλλά τόσο μακριά όσον αφορά τη δημόσια συζήτηση και αφ’ ετέρου με το ιστορικό, γνωσιακό, πολιτικό και ιδεολογικό κεκτημένο, το οποίο ωθεί τη σύγχρονη Τουρκία προς την εμπλοκή της στην περιοχή του Μαγκρέμπ.