Βλαδίμηρος Κυριακίδης: Η ψυχή μας ξέρει πάντα τι θέλει. Εμείς ξεχνάμε να την ακούσουμε

«Υπάρχει ένα κομμάτι μονολόγου του Άμλετ που νομίζω πώς δίνει τις απαντήσεις: ”και ποιος θα άντεχε την ντροπή και το κατάντημα της ηλικίας, την καταπίεση από τον δυνατό, τον εξευτελισμό από τον φαντασμένο, του καταφρονεμένου έρωτα τον καημό, του νόμου την αργοπορία, την οίηση της εξουσίας και τις κλωτσιές που ταπεινά ο άξιος από τον ανάξιο δέχεται”… και θα μπορούσα να συνεχίσω. Σταματώ λέγοντας πώς από τον Σαίξπηρ και τους τραγικούς μας και μέχρι σήμερα δεν έχουν αλλάξει και πολλά. Απλώς τότε η εξουσία ”έπαιρνε κεφάλια”. Τώρα παίρνει συνειδήσεις και μας επιστρέφει το κενό».

Ενσαρκώνει τον Γουίλι Λόμαν, έναν από τους πιο διάσημους και περίπλοκους ρόλους του παγκόσμιου ρεπερτορίου -με τον οποίο έχουν αναμετρηθεί από τον Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, στην τρίτη και τελευταία εμφάνιση του στο Broadway μέχρι τον Ντάστιν Χόφμαν, τόσο στο θέατρο όσο και στο σινεμά- στο βραβευμένο με Πούλιτζερ έργο του Άρθουρ Μίλερ «Ο Θάνατος του Εμποράκου». Ένα έργο για το οποίο ο συγγραφέας είχε δηλώσει ότι έγραψε επηρεασμένος από τα προσωπικά του βιώματα, μεταξύ αυτών και το γεγονός ότι ο πατέρας του έχασε σχεδόν τα πάντα στο Κραχ του 1929 κι έναν ρόλο που σκιαγράφησε βασιζόμενος εν πολλοίς στον θείο του.

Διαφήμιση

Λίγο πριν από την πρεμιέρα -5 Οκτωβρίου, στο θέατρο «Ζίνα»- ο Βλαδίμηρος Κυριακίδης μιλά στη HuffPost. Για το χυδαίο σλόγκαν «πουλάς-δεν πουλάς» που έχει αντικαταστήσει τα πάντα, τους «παράξενους νόμους μιας καπιταλιστικής κοινωνίας, που δεν δέχεται τον άνθρωπο ως κεντρικό άξονα διακυβέρνησης αλλά τον περιφέρει ως κατηγορούμενο για τις όποιες ψυχικές του ανάγκες», την προσωπική εξέλιξη και την «τόλμη για το καινούργιο», αλλά και τους «δύο απόντες-παρόντες» σκηνοθέτες, μεγάλους σταθμούς της πορείας του.

-Κατ’ αρχάς, η παράσταση είναι διασκευή που βασίζεται στον Θάνατο του Εμποράκου ή πρόκειται για το έργο αυτό καθαυτό του Άρθουρ Μίλερ;

Έχει γίνει μετάφραση-απόδοση από τον Γιώργο Νανούρη. Μια πιο σύγχρονη ματιά που ταυτόχρονα έχει μια (ζωτικής σημασίας) σύνδεση με τον Μίλερ. Ο μεταφραστής δέχτηκε την καθ’ ολοκληρίαν επίδραση του έργου και εμπνεύστηκε από το αστείρευτο υλικό του.

-Ποιος είναι ο Γουίλι Λόμαν;

Είναι φανερό πώς ο Γουίλι αποτελεί από την αρχή την απόδειξη πώς το αμερικάνικο όνειρο καταρρέει. Οι παράξενοι νόμοι μιας καπιταλιστικής κοινωνίας, που δεν δέχεται τον άνθρωπο ως κεντρικό άξονα διακυβέρνησης αλλά τον περιφέρει ως κατηγορούμενο για τις όποιες ψυχικές του ανάγκες, φέρνουν τον Γουίλι σε έναν θλιβερό επίλογο. Αυτόν της απελπισίας. Ο Γουίλι λοιπόν είναι ένα μνημείο του άσπλαχνου συστήματος και η φθορά είναι το μόνο βραβείο που θα του απονείμει.

Διαφήμιση

-Πρόσωπο - κλειδί της ιστορίας είναι η Λίντα, η σύζυγος του Γουίλι, την οποία στην παράσταση υποδύεται η Έφη Μουρίκη. Kατανοεί τις ανάγκες και τις ελλείψεις του, προσπαθεί να διαχειριστεί την κατάρρευση του, όμως μήπως έχει κι εκείνη μερίδιο ευθύνης;

Η Λίντα δεν μπορεί να αποδράσει από την προσωπική της καταθλιπτική αιχμαλωσία και αναζητά την στοργή, την φιλία, την ανακούφιση, την συμπόνια, μέσα από τα απομεινάρια της κατάρρευσης του αλλοτινού δυναμικού συζύγου της, που τώρα φανερά μιλάει για φωτιά, καταστροφή, μέσα από ένα μυαλό που είναι ένα πεδίο αγριότητας και ελπίζει (η Λίντα) να φυσήσει καινούργια σπίθα. Δυστυχώς είναι και αυτή δεμένη σε μια διαμαρτυρία ενάντια στην αδικία και μεταμφιέζεται σε τόπο που χτυπιέται από καταιγίδα ευθυνών. Πώς λοιπόν να αναπνεύσει έστω και λίγο. Δεν παραιτείται όμως ποτέ.

-Από το 1949, οπότε και ανέβηκε στο Broadway, μέχρι σήμερα, σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο, Ο Θάνατος του Εμποράκου διατηρεί τη δυναμική του. Πού το αποδίδετε;

Υπάρχει ένα κομμάτι μονολόγου του Άμλετ που νομίζω πώς δίνει τις απαντήσεις: «και ποιος θα άντεχε την ντροπή και το κατάντημα της ηλικίας, την καταπίεση από τον δυνατό, τον εξευτελισμό από τον φαντασμένο, του καταφρονεμένου έρωτα τον καημό, του νόμου την αργοπορία, την οίηση της εξουσίας και τις κλωτσιές που ταπεινά ο άξιος από τον ανάξιο δέχεται»… και θα μπορούσα να συνεχίσω. Σταματώ λέγοντας πώς από τον Σαίξπηρ και τους τραγικούς μας και μέχρι σήμερα δεν έχουν αλλάξει και πολλά. Απλώς τότε η εξουσία «έπαιρνε κεφάλια». Τώρα παίρνει συνειδήσεις και μας επιστρέφει το κενό.

Διαφήμιση

-Ο Γουίλι δεν είναι ένας σαραντάρης που έχασε μία μάχη, αλλά ένας εξηντάρης που έχασε τον πόλεμο σε ένα σύστημα που κάθε μέρα φωνάζει ότι η αποτυχία δεν συγχωρείται. Πώς μπορεί κανείς να αποφύγει την παγίδα της κυρίαρχης κουλτούρας που θέλει όλα να κρίνονται με τους νόμους της αγοράς, χωρίς να τον «ξεράσει» το σύστημα;

Ο άνθρωπος, ο ένθερμος υποστηρικτής της ελευθερίας, ο ορκισμένος δημοκράτης, πείθεται και γίνεται τέλειο όργανο της οργανωμένης παγίδας και συμπαρασύρει και άλλα θύματα μαζί του στο κυνήγι του μεγαλείου και της δόξας. Αυτή η απίστευτη στρατηγική του καπιταλιστικού συστήματος αλλάζει τον κόσμο των συναισθημάτων, αλλάζει το πλήθος των πληροφοριών που στοχεύουν στην ανθρώπινη ύπαρξη και αντικαθιστά τα πάντα με το χυδαίο σλόγκαν «πουλάς-δεν πουλάς».

Ας ξεχάσουμε για λίγο το προσωπικό συμφέρον και ας αντικαταστήσουμε τα παράπονα και τους υπαινιγμούς με άλλη μορφή δράσης. Μια δράση που θα σκύψει στην εκπαίδευση που αντλεί θέματα από την συλλογικότητα, την αγνότητα, την συστολή, το δίκιο.

Διαφήμιση

-Ποια είναι η καλύτερη στιγμή από την πρώτη συνεργασία σας με τον Γιώργο Νανούρη; Τι κρατάτε από την περίοδο των προβών;

Έμπνευση. Ίσως η καλύτερη «μεσίτρια» των σκηνικών πεπραγμένων. Η έμπνευση υπήρχε σε καθημερινή επεξεργασία του έργου. Τον ευχαριστώ.

-Δηλώσατε πρόσφατα ότι ίσως το έργο -και ο ρόλος- είναι αφορμή για να εκφράσετε πράγματα που τυχόν δεν έχετε δείξει όλα αυτά τα χρόνια. Σπανίως οι πρωταγωνιστές αναφέρονται δημόσια στην εξέλιξη τους, σε αυτήν την πολύ προσωπική, πολύ εσωτερική διαδικασία.

Σωστή διατύπωση! Εξέλιξη. Το μυστικό για να μην βαρεθείς τον ίδιο σου τον εαυτό. Για να συνεχίσεις να είσαι δημιουργικός. Θα πρόσθετα και τόλμη για το καινούργιο. Θέληση να γνωρίσεις πιο βαθιά μονοπάτια της έκφρασης. Μια διαρκής αναζήτηση που με τροφοδοτεί με ευχαρίστηση και πίστη αλλά και με ορμή. Και να ξέρετε πως η ψυχή μας ξέρει πάντα τι θέλει. Εμείς ξεχνάμε να την ακούσουμε.

-Και παράλληλα με το θέατρο, ακόμη μία σεζόν, τηλεόραση. Αγώνας δρόμου η καθημερινότητα;

Πολύς κόπος, πολλές οι ώρες αλλά και μεγάλη χαρά όταν κάνεις κάτι που αγαπάς. Ακόμη δεν έχω κουραστεί. Κι εγώ δεν μπορώ να το πιστέψω.

Διαφήμιση

-Εάν σας ζητούσα να επιλέξετε τους πιο σημαντικούς σταθμούς της καριέρας σας, αλλά και μία «στιγμή» που θεωρείτε από τις χειρότερες, πιο ατυχείς στιγμές σας, τι θα απαντούσατε;

Κατ’ αρχάς δεν υπάρχει ατυχής στιγμή. (Προσωπική εκτίμηση). Από όλα βγήκα κερδισμένος θεωρώντας την δουλειά μου ένα μόνιμο σχολείο εκπαίδευσης και γνώσης. Δυο μεγάλους σταθμούς έχω στην πορεία μου. Τον Μίνω Βολανάκη και τον Μιχάλη Κακογιάννη. Δυο δάσκαλοι και υπέροχοι φίλοι. Σίγουρα εκτιμώ και την επίδραση άλλων προσωπικοτήτων της τέχνης μας, αλλά αυτοί οι δύο απόντες-παρόντες έγραψαν την δικιά τους ιστορία και επηρέασαν την πορεία του θεάτρου.