Ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί θυμίζει το πολιτικό και κοινωνικό κλίμα στη Βραζιλία, καθώς η κυβέρνηση Μπολσονάρο βάλλεται πανταχόθεν και δείχνει να παλινδρομεί, μετά τις ολέθριες παραλείψεις της στη διαχείριση της πανδημίας. Οι φωνές και οι κινήσεις για τη δικαστική αποπομπή του προέδρου πυκνώνουν διαρκώς και σε τέτοιο βαθμό, που τείνουν να εξελιχθούν σε κίνημα.
Οι πρόσφατες εξελίξεις υπήρξαν τραγικές και αποκορύφωμα αποτέλεσε η εκτός ελέγχου κατάσταση που διαμορφώθηκε στην πόλη του Μαναούς, όταν ενώ η αύξηση των κρουσμάτων παρέμενε ραγδαία τα νοσοκομεία ξέμειναν από οξυγόνο, με αποτέλεσμα το θάνατο από ασφυξία εφτά νοσηλευόμενων με COVID-19.
Οι τοπικές αρχές της πόλης είχαν ενημερώσει το Υπουργείο Υγείας για την έλλειψη φιαλών οξυγόνου, με το τελευταίο να αποποιείται την ευθύνη και να την επιρρίπτει στον Δήμο.
Το κλίμα στο πολύπαθο Μαναούς πολώθηκε ακόμα περισσότερο όταν διαδηλωτές, με τη στήριξη φιλο-κυβερνητικών παραγόντων, βγήκαν στους δρόμους της πόλης και κατάφεραν να ανατρέψουν την απόφαση της τοπικής κυβέρνησης να επιβάλει lockdown.
Το Σύστημα Υγείας υπό κατάρρευση
Το σκηνικό πανικού σε μια πόλη περίκλειστη από τη ζούγκλα του Αμαζονίου, προσβάσιμη μόνο με αεροπορικά και πλωτά μέσα, συμπληρώθηκε από την επείγουσα αερομεταφορά 60 πρόωρων βρεφών σε νοσοκομεία άλλων περιοχών της Βραζιλίας, ώστε να μην κινδυνεύσει η ζωή τους από την έλλειψη οξυγόνου στις τοπικές κλινικές.
«Είναι μια χαοτική κατάσταση. Δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στον αριθμό των εισερχόμενων ασθενών», «Παρακολουθούμε ένα μακελειό, μια κατάσταση απόγνωσης, μια ταινία τρόμου», είναι ορισμένες από τις δραματικές δηλώσεις που κάνουν επώνυμα στον βρετανικό Guardian μέλη του υγειονομικού προσωπικού στο Μαναούς.
Στην δυσπρόσιτη αυτή πόλη του Αμαζονίου, καταγράφονται τελευταία περίπου 200 θάνατοι ημερησίως, πενταπλάσιοι συγκριτικά με τον συνηθισμένο αριθμό των 40 θανάτων ανά ημέρα. Αξίζει να θυμηθούμε ότι το Μαναούς ξαναβρέθηκε στην παγκόσμια δημοσιότητα και τον περασμένο Απρίλιο, όταν οι αρχές αναγκάστηκαν να σκάψουν μαζικούς τάφους για να θάψουν τους πολυάριθμους νεκρούς από τον κορονοϊό.
Ο Μαδούρο στέλνει στη Βραζιλία οξυγόνο και μηνύματα
Το κενό στο υγειονομικό σύστημα της Βραζιλίας έδωσε την ευκαιρία στον Μαδούρο από τη γειτονική Βενεζουέλα να προβεί σε επείγουσα αποστολή οξυγόνου στο Μαναούς, ώστε να προσφέρει ανακούφιση, όπως δήλωσε, κατά την “καταστροφή της δημόσιας υγείας από τον Ζαϊρ Μπολσονάρο”.
Θυμίζουμε ότι οι δύο ηγέτες είναι ταγμένοι αντίπαλοι πολιτικά, καθώς ο ακροδεξιός πρόεδρος της Βραζιλίας είχε πρωτοστατήσει στην αποτυχημένη απόπειρα ανατροπής του Μαδούρο πρόπερσι, με τη γνωστή ιστορία του Χουάν Γουαϊδό.
Η αποστολή φιαλών οξυγόνου με φορτηγά από τη Βενεζουέλα πράγματι εκτελέστηκε, γεγονός που επιβεβαιώθηκε από τις αρχές των δύο κρατών, παρά το ότι ορισμένα δυτικά media αμφισβήτησαν την εγκυρότητα της είδησης.
«Μας πληγώνει, ως Βολιβαριανούς, παιδιά του Μπολίβαρ, να βλέπουμε τους Λατινοαμερικάνους αδελφούς μας έτσι» είπε μεταξύ άλλων ο Μαδούρο, χαρακτηρίζοντας ως “πραγματικό παγκόσμιο σκάνδαλο” αυτό που συμβαίνει στο Μαναούς.
Και παρά την πιθανότητα η πρωτοβουλία της Βενεζουέλας να εμπεριέχει πολιτική και επικοινωνιακή σκοπιμότητα, η ίδια η πραγματικότητα και οι αριθμοί είναι με το μέρος της: Η Βραζιλία, έχοντας καταδικαστεί διεθνώς για την αντι-επιστημονική διαχείριση της πανδημίας, την ημέρα δημοσίευσης του άρθρου μετράει 9.602.034 κρούσματα κορoνοϊού και 233.588 θανάτους, σύμφωνα με το Telesur, και έρχεται έτσι δεύτερη στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ.
Αντίθετα η Βενεζουέλα, όπως και η σύμμαχη Κούβα, σημειώνουν σημαντική πρόοδο στην φαρμακευτική αντιμετώπιση του κορονοϊού, με διάθεση μάλιστα να βοηθήσουν και τις φτωχότερες χώρες του Νότιου Ημισφαιρίου.
Η πρώτη ανακοίνωσε ότι ξεκινά τη μαζική παραγωγή του Carvativir, ισχυρού αντιικού με εξαιρετική αποτελεσματικότητα στην εξουδετέρωση των συμπτωμάτων του κορονοϊού.
Επιπλέον, η Βενεζουέλα έχει προτείνει να δημιουργηθεί από το μπλοκ κρατών ALBA-TCP (Διακρατική Ένωση Λαών της Αμερικής και της Καραϊβικής) ένα ταμείο που θα εξασφαλίζει εμβόλια του COVID-19 για τα φτωχότερα έθνη που δεν έχουν πρόσβαση στο εμβόλιο, και τα οποία δεν είναι λίγα.
Σε αντίστοιχη πορεία και η Κούβα, με το άρτιο δημόσιο σύστημα υγείας της, βρίσκεται κοντά στην παρασκευή του δικού της εμβολίου κατά του κορονοϊού, γνωστό ως Abdala ή GIGB 66.
Καταστροφική διαχείριση της πανδημίας
Πίσω στη Βραζιλία, τα πεπραγμένα της κυβέρνησης Μπολσονάρο ως προς την αναχαίτιση της πανδημίας κρίνονται, εκ του αποτελέσματος, ως επιεικώς ανεπαρκή.
Σε μια χώρα 212 εκατομμυρίων κατοίκων, το κράτος έχει εξασφαλίσει ως τώρα μόνο 6 εκ. δόσεις του κινεζικού εμβολίου CoronaVac και 2 εκ. από το εμβόλιο της AstraZeneca/Oxford.
Η κυβέρνηση κατηγορείται ότι σαμποτάρει την προμήθεια εμβολίων από την Κίνα για πολιτικούς-ιδεολογικούς λόγους, με τον ίδιο τον πρόεδρο της Βραζιλίας να αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου εμβολίου και να δηλώνει δημοσίως ότι ο ίδιος δε θα εμβολιαστεί, ενώ προηγουμένως προωθούσε απροκάλυπτα τις μη αποδεδειγμένες για τη θεραπευτική τους αξία υδροξυχλωροκίνη και ιβερμεκτίνη.
Ο Μπολσονάρο από την αρχή της πανδημίας με δηλώσεις όπως “Λυπάμαι για κάθε θάνατο, αλλά αυτό είναι το πεπρωμένο όλων” ή χαρακτηρίζοντας τον ιό “μικρή γρίπη”, συστηματικά υποβάθμιζε τη σοβαρότητα της κατάστασης. Η ανεύθυνη στάση του είχε ως συνέπεια την παραπληροφόρηση και την αποτυχία να λάβουν οι πολίτες σαφή καθοδήγηση για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Γιατροί και ειδικοί θεώρησαν επικίνδυνη την απόφαση που ελήφθη τον Ιούνιο, μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας, να επιστρέψουν οι πόλεις στην κανονικότητα ανοίγοντας μπαρ, εστιατόρια & γυμναστήρια σε μια περίοδο που ο αριθμός των κρουσμάτων σημείωνε ακόμα αυξητική τάση.
Και παρά όλη τη διεθνή αποδοκιμασία που έχει εισπράξει η κυβέρνηση της Βραζιλίας, η πραγματική απειλή για τον ακροδεξιό πρόεδρό της, προέρχεται από το εσωτερικό μέτωπο που έχει διαμορφωθεί εναντίον του. Πλην της Αριστεράς, που ήταν αναμενόμενο, απέναντι του έχει τώρα και δεξιούς πρώην υποστηρικτές του, αλλά και την καθολική εκκλησία, που διατηρεί ισχυρή επιρροή στη χώρα.
Ο συντηρητικός κυβερνήτης του Σάο Πάολο, Ζοάο Ντόρια, έχει ανοιχτή διαμάχη με τον Μπολσονάρο με επίκεντρο τον κορονοϊό και το εμβόλιο της Sinovac. Ο Ντόρια, που αναμένεται να διεκδικήσει με αξιώσεις την προεδρία στις εκλογές του 2022 (δημοφιλής μεταξύ άλλων και χάρη στις τηλεοπτικές του εμφανίσεις σε reality show), σε αντίθετη πλεύση από την κεντρική κυβέρνηση πρωτοστάτησε και προμηθεύτηκε τελικά για την πόλη του το εμβόλιο από την Κίνα.
Δεν έχασε μάλιστα την ευκαιρία να οργανώσει πρώτος, προλαβαίνοντας την κυβέρνηση, μια συναισθηματικά φορτισμένη τελετή υποδοχής του εμβολίου, πλήττοντας επικοινωνιακά τον Μπολσονάρο.
Στην ίδια εκδήλωση, με σαφείς αιχμές προς τον πρόεδρο, χαρακτήρισε την εξέλιξη ως ”θρίαμβο της επιστήμης και της ζωής, ενάντια στους αρνητές και σε όσους προτιμούν τη δυσωδία του θανάτου από την αξία και τη χαρά της ζωής”.
Σε αντίστοιχα επικριτικό πνεύμα, ακολούθησαν οι τοποθετήσεις ηγετών όλου του πολιτικού φάσματος της Βραζιλίας με αφορμή την έναρξη του εμβολιασμού στο Σάο Πάολο: Χαρακτηριστικά, ο πρώην υπουργός υγείας της κυβέρνησης Μπολσονάρο Λουίζ Ενρίκε Μεντέτα έγραψε στο twitter: “Συγχαρητήρια Σάο Πάολο. Αντίο σκοτάδι. Αντίο άρνηση. Αντίο τσαρλατάνοι”, ενώ ο ηγέτης της Αριστεράς Γκιγιέρμε Μπούλος δημοσίευσε στο ίδιο μέσο “Είναι μια νίκης της βραζιλιάνικης επιστήμης… και μια ήττα του Μπολσονάρο και της δικής του πολιτικής του θανάτου”.
Κοινωνικός αναβρασμός
Σε κοινωνικό επίπεδο, την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου παρατηρήθηκε έντονος αναβρασμός με κινήσεις αμφισβήτησης της κυβέρνησης από πολλές πλευρές: Αριστεροί και κεντρώοι διαδηλωτές πραγματοποίησαν μοτοπορεία σε πάνω από 20 μεγάλες πόλεις της Βραζιλίας με αίτημα την αποπομπή του προέδρου Μπολσονάρο.
Για τον ίδιο σκοπό δεξιές ομάδες οργάνωσαν τις δικές τους κινητοποιήσεις σε διάφορες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης και της Barra da Tijuca στο δυτικό Ρίο, προπύργιο υποστηρικτών του Μπολσονάρο.
Σε διαδικτυακή πρωτοβουλία συντηρητικών, πρώην υποστηρικτών του Μπολσονάρο με κεντρικό μήνυμα: “Ο πρόεδρος Μπολσονάρο είναι κατάρα για το λαό της Βραζιλίας και είναι στο χέρι μας σαν λαός να πετύχουμε την απομάκρυνση του”, συγκεντρώθηκαν μέσα σε μόλις τρεις μέρες 180.000 υπογραφές.
Αναφορικά με την αντίδραση της εκκλησίας, επίσημα πλέον οι θρησκευτικοί ηγέτες της χώρας ζητούν και αυτοί αποπομπή του προέδρου, καταθέτοντας στο Κογκρέσο σχετικό αίτημα, το οποίο συνυπέγραψαν 17 χριστιανικές οργανώσεις και 380 κληρικοί όλων των βαθμίδων. Ανάμεσα τους, στη χώρα με τον πολυπληθέστερο αριθμό καθολικών πιστών παγκοσμίως, βρίσκονται και αντιπρόσωποι της Kαθολικής Eκκλησίας.
Τέλος στις 26 Ιανουαρίου, το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας ενέκρινε το αίτημα που είχε υποβάλει ο γενικός εισαγγελέας Αουγκούστο Άρας για τη διεξαγωγή έρευνας εις βάρος του νυν υπουργού υγείας Εντουάρντο Παθουέλο για τους χειρισμούς του στα τραγικά γεγονότα στο Μαναούς.
Το κλίμα κοινωνικού αναβρασμού καταγράφεται έκδηλα ακόμη και στις δημοσκοπήσεις. Σε γκάλοπ της Datafolha που δημοσιεύτηκε στις 22 Ιανουαρίου, η αποδοκιμασία της κυβέρνησης έφτασε στο 40% από το 32% που ήταν το Δεκέμβρη και η αποδοχή έπεσε στο 31% από το 37% της προηγούμενης έρευνας.
Δύο μέρες αργότερα, σε έρευνα της Atlas, ποσοστό 53% των ερωτηθέντων, με κοινωνική και οικονομική διασπορά σε όλο το γεωγραφικό και ταξικό φάσμα της Βραζιλίας, τάχθηκε υπέρ της δικαστικής αποπομπής του Μπολσονάρο.
Ενδεικτικό του μεγέθους της αγανάκτησης της Βραζιλιάνικης κοινωνίας για την καταστροφική διαχείριση της υγειονομικής κρίσης από την κυβέρνηση, είναι επίσης το γεγονός ότι έως και οι φανατικοί ψηφοφόροι της από το MBL, το Vem Pra Rua και τμήματα του νεοφιλελεύθερου Partido Novo, συμμετέχουν στο κίνημα για την αποπομπή του προέδρου.
Αναλυτές στη Βραζιλία εκτιμούν ότι το γεγονός πως η κοινωνία δε διστάζει να βγει στους δρόμους ακόμη και εν μέσω πανδημίας -κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί- δείχνει ότι το “σημείο βρασμού” πλησιάζει επικίνδυνα.
Επιπλέον, θεωρείται ότι η πολιτική επιβίωση του Μπολσονάρο θα δοκιμαστεί σκληρά στο χρονικό διάστημα που διανύουμε, αφού τα κοινωνικά επιδόματα ενίσχυσης των νοσούντων από κορονοϊό λήγουν αυτές τις μέρες και αρκετά εκατομμύρια Βραζιλιάνοι θα μείνουν χωρίς εισόδημα, με τους ανέργους να ανέρχονται ήδη στα 15 εκατομμύρια.
Οσμή σκανδάλου - Μπολσονάρο μαινόμενος
Ένα από τα συμπτώματα νευρικότητας του Μπολσονάρο εξαιτίας του ασφυκτικού κλίματος που διαμορφώνεται εις βάρος του, ήταν και οι χυδαίες εκφράσεις του εναντίον των δημοσιογράφων που μίλησαν για πιθανό σκάνδαλο κυβερνητικής διαφθοράς, μετά την αποκάλυψη παράλογων προμηθειών τροφίμων από το κράτος κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
″Όταν βλέπω τον Τύπο να μου επιτίθεται και να λέει ότι αγόρασα δυόμισι εκατομμύρια κουτιά συμπυκνωμένου γάλακτος, απαντώ να πάτε να γ@#%, σκ@%# δημοσιογράφοι… ας βάλουν τα κουτιά με το γάλα στον κω#% τους”. Είναι δηλώσεις του Μπολσονάρο, υπό τις επευφημίες των οπαδών του, σε μια ιδιωτική εκδήλωση της οποίας το βίντεο διέρρευσε στα social media.
Η δημοσιογραφική έρευνα που εξόργισε τον Μπολσονάρο ανέδειξε έξοδα 360$ εκατομμυρίων για τρόφιμα το 2020, σημειώνοντας αύξηση 20% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Από αυτά, 3$ εκ. ξοδεύτηκαν για συμπυκνωμένο γάλα και 440.000$ για τσίχλες. Η απάντηση της κυβέρνησης ήταν ότι τα συγκεκριμένα προϊόντα ήταν αναγκαία για το στρατιωτικό προσωπικό, καθώς το συμπυκνωμένο γάλα έχει υψηλή ενεργειακή αξία ενώ η τσίχλα συμβάλλει στη διατήρηση της στοματικής υγιεινής…
Θωμάς Ρούτσης
Επιμέλεια: Χρυσάνθη Νίκα