Μία φωτογραφία με ένα άρρωστο παιδί να κοιμάται σε πάτωμα νοσοκομείου επειδή δεν υπήρχαν διαθέσιμα κρεβάτια, εξελίσσεται σε μία από τις καθοριστικές εικόνες της βρετανικής προεκλογικής εκστρατείας. Η φωτογραφία εξανάγκασε τον πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον σε άμυνα και πυροδότησε έντονη συζήτηση online σχετικά με το εάν ήταν πραγματική ή ψεύτικη.
Το αγόρι, ο 4χρονος Τζακ Γουΐλιμεντ- Μπαρ, είχε εισαχθεί στο Leeds General Infirmary την προηγούμενη εβδομάδα με υποψίες για πνευμονία. Εν τέλει διαγνώστηκε με γρίπη και αμυγδαλίτιδα και δόθηκε εξιτήριο, αλλά όχι πριν φωτογραφηθεί στο πάτωμα, ξαπλωμένος σε ένα παλτό, με μια μάσκα οξυγόνου κοντά και ένα κόκκινο παλτό σαν κουβέρτα.
Το θέμα αυτό εμφανίστηκε τη Δευτέρα στην πρώτη σελίδα της Daily Mirror. Η φωτογραφία και οι σχετικές αναρτήσεις σάρωσαν τα βρετανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εισάγοντας έναν απρόβλεπτο και εκρηκτικό παράγοντα στον εντεινόμενο πολιτικό πόλεμο της πληροφορίας μερικές ημέρες πριν τις εκλογές της Πέμπτης.
Η ιστορία του Τζακ έγινε γνωστή σε εθνικό επίπεδο μέσω ενός άρθρου εφημερίδας που επέκρινε τις περικοπές των Συντηρητικών στο εθνικό σύστημα υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο, μετά εμφανίστηκε ένα post στο Facebook, προωθώντας μια αντίθετη άποψη. «Πολύ ενδιαφέρον. Μια καλή μου φίλη είναι ανώτερη νοσοκόμα στο νοσοκομείο του Λιντς» έγραφε το post, που παρουσίαζε την άποψη ότι η φωτογραφία ήταν στημένη για τις κάμερες.
Η ανάρτηση κοινοποιήθηκε χιλιάδες φορές. Ειδικοί σε θέματα παραπληροφόρησης αντιλήφθηκαν ενδιαφέρουσες ομοιότητες μεταξύ των δημοσιεύσεων. Για αρχή, οι χρήστες του Facebook και του Twitter χρησιμοποιούσαν ακριβώς την ίδια γλώσσα με την ανάρτηση, είτε μέσω copy/ paste, είτε μέσω screenshots του. Επίσης, επιχείρησαν να το καταστήσουν γνωστό σε «influencers» με πολλούς followers στο Twitter, κάνοντας tag διάσημους χρήστες όπως οι πρώην αστέρες του ποδοσφαίρου Ρίο Φέρντιναντ και Γκάρι Λίνεκερ, καθώς και τον Τζόνσον, σε μια προφανή προσπάθεια μεγιστοποίησης του μηνύματος, είπε ο Άλαστερ Ράιντ, digital editor στο First Draft, μη κερδοσκοπική οργάνωση που διερευνά την παραπληροφόρηση. Ακόμη, υπήρξαν προσπάθειες για να γίνει tag στους δημοσιογράφους Ρόμπερτ Πέστον και Λόρα Κούενσμπεργκ, που είχαν παραπλανηθεί ώρες πριν και είχαν κοινοποιήσει μια άλλη ψεύτικη είδηση (πως γρονθοκοπήθηκε βοηθός υπουργού), η οποία είχε κυκλοφορήσει από «πηγές εκ των έσω» των Συντηρητικών, είπε ο Ράιντ. Το post επίσης κυκλοφόρησε ευρέως σε δημόσια γκρουπ του Facebooκ υπέρ του Brexit.
Μια γυναίκα ο λογαριασμός της οποίας χρησιμοποιήθηκε για τη δημοσίευση ενός ισχυρισμού πως η αρχική ιστορία ήταν ψεύτικη δήλωσε στον Guardian ότι της τον είχαν χακάρει.
«Δεν είμαι νοσοκόμα και σίγουρα δεν ξέρω κανέναν στο Λιντς» είπε στον Guardian, που δεν αποκάλυψε το όνομά της επειδή, όπως είπε, είχε δεχτεί απειλές κατά της ζωής της.
Ωστόσο, είτε ο λογαριασμός χακαρίστηκε είτε όχι, το μεγάλο ερώτημα είναι πώς ο ισχυρισμός «προωθήθηκε σε όλες αυτές τις διαφορετικές ομάδες και μπροστά σε όλους αυτούς τους ανθρώπους, και ποιος τον εξαπλώνει; Και αυτό είναι κάτι που σε αυτή τη φάση είναι δύσκολο να βρεθεί» είπε ο Ράιντ.
Το Facebook δεν απάντησε σε σχετικό ερώτημα και το Twitter διερεύνησε τους εμπλεκόμενους λογαριασμούς, χωρίς να βρει ενδείξεις χειραγώγησης πλατφόρμας ή αυτοματοποιημένης δραστηριότητας.
(με πληροφορίες από Associated Press)