Ενα πανεπιστήμιο της Βρετανίας αποφάσισε να λογοκρίνει ένα αρχαίο ελληνικό ποίημα με αναφορές στη βία κατά των γυναικών ώστε να μην αναστατώσει τους φοιτητές, ανέφεραν τη Δευτέρα οι Times του Λονδίνου.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα των Times, το ποίημα που ονομάζεται «Ίαμβος κατά Γυναικών» και χρονολογείται πριν από περισσότερα από 2.500 έτη, κατά το τέλος της αρχαϊκής εποχής - διδάσκεται σε πρωτοετείς φοιτητές Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ.
Το έργο, που μερικές φορές μεταφράζεται απλώς ως «Γυναίκες», ή αποδίδεται ως «Σημωνίδης 7», είναι ένα σατυρικό ποίημα που γράφτηκε από τον Σημωνίδη τον Αμοργινό κατά τον έβδομο αιώνα π.Χ.
Βασίζεται στην ιδέα ότι ο Δίας δημιούργησε τους άνδρες και τις γυναίκες με διαφορετικό τρόπο, και ότι εποίησε δέκα τύπους γυναικών, τις οποίες παρομοιάζει με ζώα ή με στοιχεία της φύσεως.
Το πανεπιστήμιο αποφάσισε να αφαιρέσει αποσπάσματα του ποιήματος εν μέρει για να αποφύγει τη δυσαρέσκεια των φοιτητών.
«Το τμήμα του ποιήματος που παραλείφθηκε περιελάμβανε μια σύντομη αναφορά στην ενδοοικογενειακή βία», ανέφερε εκπρόσωπος του πανεπιστημίου, προσθέτοντας ότι «αυτό το μέρος φαινόταν αδικαιολόγητα δυσάρεστο και (δυνητικά) προκλητικό».
Ιδιαίτερα, περιείχε «μια ιδιαίτερα άσχημη αναφορά στο να σπάσεις τα δόντια της γυναίκας σου με έναν βράχο, σε μια προσπάθεια να την ελέγξεις».
Τὴν δ᾽ ἐκ κυνός, λιτοργόν, αὐτομήτορα,
ἣ πάντ᾽ ἀκοῦσαι, πάντα δ᾽ εἰδέναι θέλει,
πάντηι δὲ παπταίνουσα καὶ πλανωμένη
λέληκεν, ἢν καὶ μηδέν᾽ ἀνθρώπων ὁρᾶι.
παύσειε δ᾽ ἄν μιν οὔτ᾽ ἀπειλήσας ἀνήρ,
οὐδ᾽ εἰ χολωθεὶς ἐξαράξειεν λίθωι
ὀδόντας, οὐδ᾽ ἂν μειλίχως μυθεόμενος,
οὐδ᾽ εἰ παρὰ ξείνοισιν ἡμένη τύχηι,
ἀλλ᾽ ἐμπέδως ἄπρηκτον αὑονὴν ἔχει.
Μετάφραση στα νέα ελληνικά από τον Σ. Μέναρδο:
Την άλλην από σκύλαν έκαμε ζουρλή,
που όλα ν᾽ ακούσει θέλει, νά ᾽βρει τ᾽ άπαντα·
παντού τηρά, γυρίζει και παντού μιλεί,
κι αν δεν θωρεί κανένα μπρος της άνθρωπο.
Και να τη φοβερίσεις, τούτη δεν σωπά,
και με την πέτρα να της σπας τα δόντια της
κι αν της γλυκομιλήσεις και παρακαλείς.
Και με τους ξένους αν καθίσει πούποτε,
πάντα σαλιάζει, πάντ᾽ ατέλειωτα λαλεί.
Το πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, ανέφερε ότι ο καθηγητής των Κλασσικών Σπουδών αποφάσισε να μην συμπεριλάβει αυτούς τους στίχους για να αποφύγει την εστίαση στον ακραίο μισογυνισμό και «για να μην δώσει στους πρωτοετείς φοιτητές Κλασικών Σπουδών, οι οποίοι ίσως μαθαίνουν για την αρχαία Ελλάδα για πρώτη φορά, μια ανακριβή εντύπωση για τον ελληνικό πολιτισμό και την λογοτεχνία της περιόδου, η οποία αν και είναι σαφώς μισογυνική, δεν αναδεικνύει γενικά πράξεις ενδοοικογενειακής κακοποίησης».
Πριν από τις διαλέξεις, ειπώθηκε στους φοιτητές ότι το έργο ήταν ένα παράδειγμα «ακραίου μισογυνισμού στην αρχαϊκή Ελλάδα», όπως αναφέρουν οι Times.
Το ποίημα έχει μεταφραστεί στα νέα ελληνικά από τον Μιχάλη.Ζ. Κοπιδάκη και κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις ”ΙΣΤΟΣ”. Στην παρουσίαση του βιβλίου στο οπισθόφυλλο αναφέρεται πως: «Το έργο αυτό αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία του τέλους της αρχαϊκής εποχής. Σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο συντελούνται βαθιές αλλαγές στο οικονομικό, στο κοινωνικό και στο πνευματικό επίπεδο, και ο Σημωνίδης εκφράζει τις αντιλήψεις, τις προκαταλήψεις και τους μύχιους φόβους ενός κοινωνικού στρώματος που συγκροτείται από εμπόρους, μικροϊδιοκτήτες και χειρώνακτες.
Τίποτε ευκολότερο από το να στιγματισθεί ο Σημωνίδης ως συμπλεγματικός μισογύνης. Όμως προτού καταδικαστεί τελεσιδίκως ο βαρύγλωσσος ιαμβογράφος θα πρέπει να ληφθούν υπόψη η ευτραπελία και το ιδιότυπο χιούμορ του...».
Τα πανεπιστήμια θα απαγόρευαν τη Βίβλο ή το Κοράνι;
Η απόφαση του πανεπιστημίου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από μερίδα καθηγητών.
Ο Γιούεν Μπάουι, ομότιμος καθηγητής κλασικών γλωσσών και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, είπε στη Daily Mail ότι τα αρχαία έργα έπρεπε να «κατανοηθούν στο πλαίσιο της εποχής τους». Και πρόσθεσε: «Όταν αρχίζεις να λογοκρίνεις τις λίστες ανάγνωσης, βάζεις το πόδι σου σ′ ένα επικίνδυνο μονοπάτι».
Αρκετοί αναγνώστες εξέφρασαν επίσης την αποδοκιμασία τους στην ενότητα σχολίων των Times.
«Δεν είναι αυτοί οι φοιτητές αρκετά ώριμοι για να συμμετάσχουν σε μια δίκη για φόνο; Ντροπή για τους δασκάλους όμως... Είτε μην διδάσκεις το κείμενο αν υπάρχει κάτι καλύτερο είτε θεώρησε ότι οι φοιτητές σου είναι ενήλικες που μπορούν να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν τις δυσάρεστες πτυχές του κειμένου», έγραψε ένας αναγνώστης.
Κάποιος άλλος έγραψε: «Ίσως θα ήθελαν να απαγορεύσουν επίσης τη Βίβλο ή το Κοράνι, για τις αναφορές σε βαθιά άβολες παραγράφους σχετικά με τους σκλάβους, τι έκαναν οι γυναίκες στους συζύγους, πώς οι κόρες έβγαζαν τον σπόρο του πατέρα τους κ.λπ.».
«Αναρωτιέμαι πώς διδάσκουν την ιστορία της Αγγλοσαξονίας και των Βίκινγκ αυτές τις μέρες», σχολίασε ένας άλλος αναγνώστης.