“WE SEA MORE” ονομάστηκε το πιλοτικό, καινοτόμο πρόγραμμα για την ανίχνευση, καταγραφή και συλλογή των απορριμάτων σε θαλάσσια οικοσυστήματα. Ο εντοπισμός των ρύπων έγινε με χρήση μη επανδρωμένων οχημάτων (drones στον αέρα και «βαρκούλες» USVs στο νερό) που πετώντας ή πλέοντας συνέλλεγαν και μετέδιδαν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες- όπως φωτογραφίες και γεωγραφικά στίγματα- για τα διάφορα απορρίματα που «έβλεπαν».
Ως περιοχή εκκίνησης του WE SEA MORE επιλέχθηκε η Ακτή Εδέμ στο Δήμο Παλαιού Φαλήρου, μια θαλάσσια και παράλια έκταση ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου στην «Αθηναϊκή Ριβιέρα». Εκεί εφαρμόστηκε στις αρχές του 2020 (για πρώτη φορά) το φιλόδοξο περιβαλλοντικό πρότζεκτ της Nestle Ελλάς και της εταιρείας διαχείρισης αποβλήτων Polyeco, στο οποίο συνεργάστηκαν επίσης το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, η UcanDrone, ελληνική εταιρεία κατασκευής μη επανδρωμένων συστημάτων και ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου.
Η μεγάλη επισκεψιμότητα και η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής σε συνδυασμό με την εκβολή του ρέματος της Πικροδάφνης σε αυτό το σημείο του Σαρωνικού, καθιστούν την Ακτή Εδέμ χαρακτηριστικό παράδειγμα θαλάσσιου οικοσυστήματος γεμάτο ρύπους λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης.
Τα αποτελέσματα του WE SEA MORE ήταν εκπληκτικά: 11 τόνοι απορριμάτων συλλέχθηκαν και απομακρύνθηκαν από μια ακτή (και τον βυθό της θάλασσάς της), που όπως σημείωσε ο δήμαρχος Παλαιού Φαλήρου Γιάννης Φωστηρόπουλος αποτελεί ανοιχτή πλαζ για τους κατοίκους αλλά και τους επισκέπτες της περιοχής.
Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε σε τρία στάδια: πρώτα έγινε η χαρτογράφηση των απορριμάτων, ακολούθησε η συλλογή τους (και ο καθαρισμός της ακτής) και, τέλος, η διαχείριση και αξιοποίησή τους.
Τον εντοπισμό και τη χαρτογράφηση των απορριμάτων ανέλαβαν η εταιρεία UcanDrone και ο Κωνσταντίνος Τοπουζέλης, καθηγητής στο Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, με τους συνεργάτες του.
Καταρχήν, η ομάδα του Δημήτρη Στεφανάκη από την UcanDrone κατασκεύασε ειδικά μη επανδρωμένα σκάφη, εναέρια και πλεούμενα, με υπερσύγχρονες κάμερες και αισθητήρες που κατάφεραν να ξεπεράσουν τα εμπόδια από τη λάμψη του ήλιου, τον κυματισμό της θάλασσα και την θολερότητα του νερού. Με αυτά τα ιπτάμενα drones και θαλάσσια USVs συλλέχθηκαν δεδομένα για τη γεωγραφική τοποθέτηση των ρύπων τόσο στον βυθό και στην επιφάνεια της θάλασσας, όσο και στην ακτή.
Στη συνέχεια, ο καθηγητής Τοπουζέλης και τα υπόλοιπα μέλη της Ομάδας Θαλάσσιας Τηλεπισκόπησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, επεξεργάστηκαν τα δεδομένα με αλγόριθμους. Οι αεροφωτογραφίες και οι υποθαλάσσιες εικόνες που προέκυψαν, συσχετίστηκαν μεταξύ τους και δημιούργησαν έναν χάρτη με τις γεωγραφικές συντεταγμένες των απορριμάτων.
«Τα τελευταία πέντε χρόνια έχουμε εστιάσει τις προσπάθειές μας στην χαρτογράφηση των θαλασσίων απορριμάτων στην παράκτια ζώνη και έχουμε αναπτύξει μεθοδολογίες και πρωτόκολλα για την αξιόπιστη συλλογή των δεδομένων», είπε ο καθηγητής Τοπουζέλης στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων του WE SEA MORE. «Προσπαθούμε να συνδέσουμε τα μη επανδρωμένα εναέρια μέσα με τις δορυφορικές εικόνες, ώστε να διευρύνουμε την περιοχή που βλέπουμε και να χαρτογραφήσουμε περισσότερες περιοχές. Χρησιμοποιούμε την μηχανική εκμάθηση και την τεχνητή νοημοσύνη ώστε με αυτόματο τρόπο να εντοπίζουμε τα αστικά απορρίματα και να τα χαρτογραφούμε σε μεγαλύτερη κλίμακα. Αυτό κάναμε και στο συγκεκριμένο πρόγραμμα: δώσαμε την πληροφορία που απαιτούνταν».
Αφού λοιπόν οι διάφοροι ρύποι καταγράφηκαν και απεικονίστηκαν ψηφιακά, ήταν πλέον δυνατή η συλλογή και ο διαχωρισμός τους.
Στην ακτή τη συλλογή των απορριμάτων ανέλαβε εξειδικευμένο προσωπικό της Polyeco με τη συνδρομή μαθητών σχολείων της περιοχής και εθελοντών από την τοπική κοινωνία και τις δύο εταιρείες (Nestle, Polyeco). Όσον αφορά τα απορρίματα που εντοπίστηκαν στο βυθό, τη συλλογή τους πραγματοποίησε εξαμελής ομάδα δυτών της Diver’s World με την υποστήριξη πλωτού μέσου και εργατών της Polyeco.
Οι εργασίες καθαρισμού της περιοχής, ακτογραμμής και θάλασσας, διήρκησαν επτά ημέρες (10- 16/02/2020) και τα απορρίματα συγκεντρώνονταν και διαχωρίζονταν σε επιμέρους κατηγορίες: πλαστικό, ελαστικά, γυαλί, σκραπ, αλουμίνιο, ξύλο, χαρτί, μπαταρίες, επικίνδυνα απόβλητα και σύμμεικτα (υλικά που δεν ανακυκλώνονται).
Για να δώσουμε μια εικόνα της (θλιβερής) πραγματικότητας για την ανθρώπινη συμπεριφορά και τη ζημιά που αυτή επιφέρει στον πλανήτη αναφέρουμε μερικά μόνο από τα «είδη» και προϊόντα που συλλέχθηκαν ως απόβλητα από την παραλία: πλαστικές σακούλες, πλαστικά μπουκάλια και πιάτα, καλαμάκια και σωληνάρια οδοντόκρεμας, βαζάκια τροφίμων και μπουκάλια από γυαλί, καλώδια χαλκού και αλουμινίου, κουτάκια αναψυκτικών, κονσέρβες από αλουμίνιο- μέχρι και καρότσια από σούπερ μάρκετ βρέθηκαν... Το WE SEA MORE ανακούφισε την παραλία Εδέμ από 519 κιλά απορριμάτων.
Το «σκουπιδαριό» που συλλέχθηκε από το βυθό ήταν πολύ περισσότερο: συνολικά 10,5 ΤΟΝΟΙ, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων (10.155 κιλά) αφορούσε ελαστικά αυτοκινήτων και φορτηγών. Με ειδικά μπαλόνια ανέλκυσης ανασύρθηκαν από το βυθό της «Εδέμ» 104 τέτοια ελαστικά, διαφόρων μεγεθών. Ένα υποθαλάσσιο «βουλκανιζατέρ» που, ευτυχώς, έκλεισε...
Τα ελαστικά, αφού καθαρίστηκαν, μεταφέρθηκαν για περαιτέρω επεξεργασία σε εξειδικευμένη εταιρεία (Ecoelastica). Τα υπόλοιπα απόβλητα συγκεντρώθηκαν στο εργοστάσιο της Polyeco- ενδεικτικά, τα μέταλλα οδηγήθηκαν σε εξειδικευμένα εργοστάσια ανακύκλωσης, οι μπαταρίες ανακυκλώθηκαν στη μονάδα επεξεργασίας οικιακών μπαταριών της Polyeco (όπου έγινε ανάκτηση μαγγανίου, ψευδαργύρου και σιδήρου), το χαρτί, το ξύλο και τα επικίνδυνα απόβλητα χρησιμοποιήθηκαν για παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου, ενώ το γυαλί ως πρώτη ύλη στην τσιμεντοβιομηχανία.
Στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων του WE SEA MORE, o Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος, πρόεδρος της Polyeco Group (του μεγαλύτερου οργανισμού διαχείρισης αποβλήτων στην Ελλάδα με σχετικά έργα σε όλο τον κόσμο, από το Εκουαδόρ στον Μαυρίκιο και από τη Μογγολία μέχρι τα νησιά του Νότιου Ειρηνικού), σημείωσε: «Ο κόσμος αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, υπάρχει η ανάγκη ανάπτυξης δεξιοτήτων επιχειρηματικής καινοτομίας και βέλτιστων περιβαλλοντικών πρακτικών για την εξασφάλιση μακροπρόθεσμης ευημερίας του πλανήτη μας. Για την εταιρεία μας, αυτά είναι τα βασικά στοιχεία της βιώσιμης ανάπτυξης που μπορούμε να επηρεάσουμε».
Από την πλευρά της Nestle, (που ως εταιρεία έχει δεσμευτεί όλες οι συσκευασίες της ανακυκλώσιμες ή επαναχρησιμοποιήσιμες μέχρι το 2025) ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Νίκος Εμμανουλίδης δήλωσε: «Επειδή ζούμε στην Ελλάδα με μια από τις μεγαλύτερες ακτογραμμές παγκοσμίως, δεσμευόμαστε για τον περιορισμό του πλαστικού μέσα από καινοτόμες δράσεις. Σκοπός μας είναι μέσω του προγράμματος WE SEA MORE να ελέγξουμε με μεθοδικότητα το πρόβλημα της θαλάσσιας ρύπανσης και να προάγουμε τη βιωσιμότητα των ελληνικών θαλασσών, που είναι και ένας βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας μέσω του τουρισμού και της αλιείας».
«Το WE SEA MORE ξεκίνησε ως πιλοτικό πρόγραμμα στην Ελλάδα, θέλουμε όμως να εφαρμόσουμε την πρωτοποριακή του μέθοδο και σε άλλες μεσογειακές χώρες με παρόμοιες ανάγκες».