Δουνκέρκη (Dunkirk). Aγλλο-ολλανδο-γαλλο-αμερικανική ταινία, σε σκηνοθεσία του Κρίστοφερ Νόλαν με τους: Φιόν Γουάιτχεντ, Μπάρι Κέογκαν, Μαρκ Ρέιλανς, Τομ Χάρντι, Κίλιαν Μέρφι. Παραγωγή: 2017, διάρκεια: 106'
Γιατί η Δουνκέρκη, η νέα ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, είναι μια πολεμική ταινία φιλειρηνικού συναισθήματος, προσωπικό σινεμά ενός σημαντικού καλλιτέχνη και, ταυτόχρονα, έργο λυτρωτικό.
Παρακολουθώ με μεγάλο ενδιαφέρον τις ταινίες του Νόλαν. Ένας καίριος αφηγητής, ένας αξεπέραστα δημιουργικός σκηνοθέτης, o εμπνευσμένος αρχιτέκτονας νέων κόσμων. Στο ψυχεδελικό Memento αρχίζει το παιχνίδι του με το χρόνο. Στο Insomnia, καλό remake μέτριου σεναρίου, φωτογραφία και σκηνοθεσία είναι υποβλητικές. Στο Prestige, έργο μυστηριακό και ορθολογικό ταυτόχρονα, με θαυμαστό εγκιβωτισμό, μάγος και σκηνοθέτης γίνονται ένα. Είναι η ίσως η πρώτη οραματική στιγμή του. Στην μεγάλη τριλογία του, ο Μπάτμαν γίνεται ηρωικός και οι εχθροί του άτρωτοι, σαδιστές, εγωπαθείς και φαντασμένοι. Είναι επίσης το σημείο που ο Νόλαν αναδεικνύει πόσο κριτική μπορεί να είναι η ποπ. Το πολιτικό του σύμπαν βέβαια είναι συγχυσμένο αλλά κινείται σε μία εποχή ρευστή. Το Ιnception είναι κατά τη γνώμη μου το έργο ζωής του. Ολόκληρος ο νολανικός κόσμος είναι παρών. Όνειρο, βιωμένη πραγματικότητα, λήθη, κρυπτικότητα, «αντιβαρύτητα», χρόνος, δράση, τοτέμ. Το Ιnterstellar δεν έχει τα υπερβατικά στοιχεία ή την πρωτοτυπία των υπολοίπων, είναι ίσως μία μικρή οπισθοχώρηση σε αυτά που συνηθίσαμε, εκφράζει όμως μία ανησυχία και μία ενοχή για το μέλλον της ανθρωπότητας με πρωταγωνιστές, για πρώτη φορά, συναισθηματικούς.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στη Δουνκέρκη.
Αναμφίβολα είναι μία ιστορία για τον τόπο του. Επιστρέφει στην καταγωγική του εκκίνηση παραδίδοντας μια ταινία μουσείο. Σαν ένα σώμα χωρίς ουλές, ένα θέαμα εκθαμβωτικό και την ίδια στιγμή βαθιά συγκινητικό. Βοηθά σε αυτό και το διαπεραστικό soundtrack του Ζίμερ. Αν ο Νόλαν παρουσιάζει τη φρίκη του πολέμου, ο Ζίμερ μεταφέρει την κραυγή του. Οι ήρωες της Δουνκέρκης είναι απρόσωποι, όπως τα θύματα στον πόλεμο. Μάλλον γι' αυτό απέφυγε και τους γνωστούς ηθοποιούς. Στην απώλεια όλοι είναι ίσοι. Ο ίδιος ο κίνδυνος είναι μία διαρκής ασώματη απειλή. Ο Νόλαν είναι εδώ ρεαλιστής. Δεν θέλει να σε εμπλέξει σε προσωπικές βιογραφίες, η Δουνκέρκη είναι από μόνη της μία βιογραφία επιβίωσης, ένας φάρος ελπίδας στην σκοτεινάγρα της Μάγχης, μία νικηφόρα πανωλεθρία.
Σε μία πολυεπίπεδη, μη γραμμική αφήγηση, αντικρίζεις στη θάλασσα τα πτώματα να επιπλέουν, τις αερομαχίες, τον τρόμο στις παραλίες στις οποίες παρά τα πικρόχολα σχόλια [1] ο κόσμος εμφανίζεται περιορισμένος για να αποδοθεί καλύτερα το δράμα του, τα βλέμματα στρατιωτών-παιδιών που είναι με το ένα πόδι στο θάνατο και βρίσκονται διαρκώς σε κίνηση, τον διάχυτο φόβο από τις βόμβες των εχθρών, τον ηρωισμό και την αυτοθυσία απλών ψαράδων και την αλληλεγγύη των γενεών (συγκλονιστικό το σημείο που βαρκάρης, πατέρας νεκρού στρατιώτη από τις πρώτες κιόλας βδομάδες του πολέμου, σε ερώτηση γιατί βρίσκεται σε αυτή την ηλικία σε τόσο επικίνδυνο σημείο, απαντά: «στον πόλεμο αυτό ηγείται η γενιά μου»). Αξίζει να σημειωθεί πως το πατρικό καθοδηγητικό μοτίβο μάς είναι ήδη γνωστό από τo Ιnterstellar.
Επιπλέον, είναι εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο οι στρατιώτες αντιμετώπιζαν τη διάσωση και τον επαναπατρισμό τους, ως πράξη δειλίας σχεδόν ατιμωτικής, άξιας περιφρόνησης από τον κόσμο που περίμενε από εκείνους άλλα, ενώ η πραγματικότητα ήταν τελείως διαφορετική, με την κοινωνία να τους υποδέχεται σαν ήρωες, σαν τα παιδιά της που επέστρεψαν.
Η Δουνκέρκη εξάλλου είναι μία πολεμική ταινία φιλειρηνικού αισθήματος. Τα άτομα δεν πολεμούν, προσπαθούν να διαφύγουν. Δεν είναι οι μαχητικές τους αρετές αυτές που επευφημούνται αλλά οι αντοχές τους. Ο πατριωτισμός της δεν είναι εσωτερικός αλλά οικουμενικός.
Είναι τέλος ένα έργο λυτρωτικό, με τη διάσωση από τη φρίκη του πνιγμού και την επιτυχημένη εκκένωση να λειτουργεί καταπραϋντικά για τις ζωές που χάθηκαν, σώθηκαν και ενέπνευσαν.
We shall never surrender.
Αναδημοσίευση από την the Books' Journal