Ο Τσε Γκεβάρα ήθελε «ένα και δύο ακόμη Βιετνάμ». Εμείς γράψαμε με αφορμή την κυκλοφορία στην Ελληνική γλώσσα του βιβλίου του Julian Assange, Cypherpunks. Η ελευθερία και το μέλλον του διαδικτύου, «θέλουμε όχι ένα, όχι δύο, αλλά χιλιάδες Wikileaks». Το Wikileaks ή κάθε αντίστοιχη ενίσχυση της διαφάνειας στις διακρατικές σχέσεις είναι μια αντί-ηγεμονική δράση. Η διαφάνεια στις διακρατικές υποθέσεις αντιστρατεύεται τις ηγεμονικές συμπεριφορές. Η διαφάνεια ευνοεί τα αδύναμα εθνοκράτη.
Ως ηγεμονισμό ορίζουμε την καταχρηστική απόκτηση συντελεστών ισχύος που βρίσκονται εκτός της Επικράτειας ενός κράτους (διόλου τυχαία ισχυρών κρατών). Συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πλουτοπαραγωγικούς πόρους, επενδύσεις με δυσμενείς όρους, την πνευματική ευρωστία και φιλοπατρία των πολιτών ενός κράτους και την πίστη και την νομιμοφροσύνη της πολιτικής εξουσίας στο οικείο κράτος στην βάση ενίοτε και «απτών» οφελών.
Η αντί-ηγεμονική παραδοχή, διευκρινίζεται, δεν απορρέει από κάποια ιδεολογικά επινοημένη αντί-ιμπεριαλιστική σαπουνόφουσκα. Σχετίζεται με παραδοχές και αξιώματα της Θουκυδίδειας ανάλυσης για το κρατοκεντρικό διεθνές σύστημα το οποίο αποτελείται από πολλά κράτη διαφορετικού μεγέθους, άνισης ισχύος και άνισης ανάπτυξης. Σε ένα τέτοιο σύστημα για εγγενείς λόγους «ο ισχυρός επιδιώκει να επιβάλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του», ενώ «δίκαιο υπάρχει όταν οι αντιπαρατιθέμενοι έχουν ίση δύναμη (δηλαδή ισορροπία δυνάμεων)».
Όταν αυτό δεν ισχύει «ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί και προσαρμόζεται» ή εξοντώνεται. Σε ένα κρατοκεντρικό διεθνές σύστημα –το κλασικό και το συγκαιρινό είναι πανομοιότυπα– ισορροπία σημαίνει σταθερότητα και ανισορροπία σημαίνει αστάθεια. Τόσο απλά και καθημερινά καταμαρτυρούμενο επί χιλιετίες. Το ζητούμενο λοιπόν, λογικά από όλους, είναι σταθερότητα και όχι ζημιογόνες διενέξεις και πόλεμος. Το ότι αυτά είναι συχνά φαινόμενα δικαιολογεί και την παραδοχή ότι ο αντί-ηγεμονισμός δεν είναι μια αξιολογική θέση αλλά το αντίδοτο στην αστάθεια.
Η ισορροπία στο εσωτερικό του διεθνούς συστήματος δεν είναι αυτόματη, εξ ου και οι συνεχείς διενέξεις και πόλεμοι. Για να πούμε συντομογραφικά αυτό που εξετάστηκε εκτενέστερα σε άλλη περίπτωση, οι αντί-ηγεμονικές στάσεις μικρών και μεγάλων κρατών που απορρέουν όχι λόγω κάποιας καλοσυνάτης ανθρώπινης φύσης αλλά για λόγους κρατικής επιβίωσης, κατατείνουν προς ισορροπία – σταθερότητα, και το αντίστροφο. Υπό αυτό το περιγραφικό πρίσμα, εξ αντικειμένου και καταμαρτυρούμενα υψηλής ερμηνευτικής αξίας, οτιδήποτε οδηγεί σε αντί-ηγεμονικές αποφάσεις, στάσεις και ενέργειες κατατείνει προς διεθνή σταθερότητα. Οδύσσεια είναι βέβαια η διεθνής πολιτική και όποιος δεν το γνωρίζει με αποτέλεσμα να αναζητεί έσχατους ανθόσπαρτους τόπους εξ αντικειμένου είναι φορέας επικίνδυνων γνωμών που βλάπτουν το δικό του κράτος και που οδηγούν σε αστάθεια και πόλεμο.
Χωρίς ούτε προς στιγμή να θεωρήσουμε το φαινόμενο Wikileaks ως μια γραμμικά κινούμενη υπόθεση νόμιμη, νομιμοποιημένη και πάντα θεμιτή, μπορεί εν τούτοις να ειπωθεί ότι μέσα στην δίνη της διεθνούς πολιτικής όπου εισρέουν κατάσκοποι, άνομες ενέργειες που κυμαίνονται από δολοφονίες μέχρι υπονομεύσεις αντίπαλων κρατών, συμφωνίες κάτω από το τραπέζι, απειλές κάθε είδους, εκβιασμοί, συνομωσίες κατά άλλων κρατών και τα λοιπά, η αποκάλυψη παράνομων, άνομων, αθέμιτων και καταχρηστικών αποφάσεων και ενεργειών είναι κάτι που κινείται προς την σωστή κατεύθυνση και σωστό είναι να επισημαίνεται και να υπογραμμίζεται.
Ευνοεί και διευκολύνει αντί-ηγεμονικές αποφάσεις υπεράσπισης της εσωτερικής και εξωτερικής κυριαρχίας των εθνικά ανεξάρτητων κοινωνιών και κατατείνει σε συσπειρώσεις εκείνων των κρατών που θίγονται από ηγεμονικές συμπεριφορές. Η «συνηγορία» μας λοιπόν με το Wikileaks δεν είναι ιδεολογική αλλά αφορά την ανάγκη τα λιγότερο ισχυρά κράτη να έχουν γνώση και επίγνωση του τι ακριβώς συμβαίνει και να αποφασίζουν ανάλογα και αντίστοιχα. Αυτό αφορά τόσο αντίπαλες-εχθρικές σχέσεις όσο και τις σχέσεις μεταξύ συμμάχων.
Χαρακτηριστικά ο τίτλος του κεφαλαίου 10 του εξαιρετικού βιβλίου του Julian Assange, Cypherpunks. Η ελευθερία και το μέλλον του διαδικτύου είναι: «απόρρητο για τους αδυνάτους, διαφάνεια για τους ισχυρούς». Όπως και να το δούμε αυτό είναι μια αντί-ηγεμονική θέση που ευνοεί την ισορροπία. Χαρακτηριστικά και αναμενόμενα, η πρώην υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον έχει διαφορετική άποψη. Η δράση αυτών των ανταρτών του διαδικτύου και οι αποκαλύψεις του Wikileaks, δήλωσε, «αποτελούν επίθεση ενάντια στη διεθνή κοινότητα».
Ακαριαία υπογραμμίζεται ότι η διεθνής κοινότητα εμφιλοχωρεί στην φαντασία όσων την βλέπουν. Διεθνές σύστημα κρατών έχουμε διαφορετικής ισχύος και διαφορετικών συμπεριφορών απόρροια των οικείων βαθμίδων ισχύος. Ακόμη, διεθνή κοινότητα κρατών έχουμε όταν τηρούνται και στον βαθμό που τηρούνται οι διακρατικές συμφωνίες και οι υποσχέσεις. Διαφορετικά, έχουμε ωμό σύστημα κρατών του οποίου η λειτουργία συναρτάται με την ισχύ. Η σταθερότητα είναι αμιγώς υπόθεση ισορροπίας δυνάμεων. Δεν εκπλήττει βέβαια το γεγονός ότι ο εκάστοτε ισχυρός μεταμφιέζει τις ηγεμονικές αξιώσεις ισχύος με οικουμενικισμούς κάθε είδους. Ο πανελλαδισμός στην κλασική εποχή ήταν ύβρης, το ίδιο όλοι οι διεθνισμοί όλων των εποχών παλαιότερων και σύγχρονων.
Ο πλανήτης δεν είναι ένα μεγάλο καζάνι μέσα στο οποίο μπορούν να κοχλάσουν και να ειρηνεύουν Κινέζοι, Ιάπωνες, Άραβες, Έλληνες, Τούρκοι, Βραζιλιάνοι, Αμερικανοί και όλοι οι άλλοι. Το ότι κατά καιρούς πολλοί αυτό πίστεψαν ερμηνεύεται μόνο ως απόγνωση πολλών ανθρώπων απόρροια των επίγειων προβλημάτων της ζωής και των σχέσεων των κρατών με αποτέλεσμα να αναζητούν και εύκολα να παρασύρονται στο να πιστέψουν πως υπάρχει η δυνατότητα για ένα ανθόσπαρτο έσχατο επίγειο κόσμο. Η νεοελληνική εκδοχή υποδηλώνεται με διπλωματία των ζεϊμπέκικων ή της ανταλλαγής γραβατών.
Η αλήθεια είναι ότι στο ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα μια συνωμοτικά κατασκευασμένη εξωτερική πολιτική πλανητικής μάλιστα εμβέλειας εξυπηρετεί τις αξιώσεις ισχύος των ισχυρών κρατών κατά των λιγότερο ισχυρών κοινωνιών. Δεν πρόκειται κατ’ ακρίβεια, για συνομωσία, αλλά για μυστικές ενέργειες της στρατηγικής των ηγεμονικών δυνάμεων. Τα ισχυρά κράτη δεν θέλουν διαφάνεια. Θέλουν να εφαρμόζουν τα στρατηγικά τους σχέδια στο σκοτάδι. Γι’ αυτό λογικό είναι τα λιγότερο ισχυρά κράτη και κυρίως οι πολίτες τους να αξιώνουν ανεμπόδιστη διαφάνεια.
Η ανάλυση του «Μίστερ WikiLeaks» που συλλάβανε πρόσφατα στο Λονδίνο μετά από πολυετή άσυλο σε πρεσβεία, δεν περιορίζεται στη διπλωματία και δεν αφορά μόνο την διαφάνεια όσον αφορά τις υπηρεσίες των ισχυρών κρατών. Για όσους δεν το γνωρίζουν ο Julian Assage είναι φορέας ξεκάθαρων παραδοχών που θα ζήλευαν πολλοί φορείς επιστημονικών τίτλων πολιτικής θεωρίας.
Με γλαφυρό, κατανοητό και μοναδικό τρόπο διεισδύει, περιγράφει και εξηγεί κάθε σχεδόν πτυχή που σχετίζεται με τη χρήση του διαδικτύου. Πολλά θα μπορούσαν να αναφερθούν σε αναφορά με το προαναφερθέν κείμενό του που έγραψε υπό μορφή συνεντεύξεων στο «κελί της πρεσβευτικής ασυλίας». Για παράδειγμα, το πώς όλα καταγράφονται συμπεριλαμβανομένων των κινητών τηλεφώνων, των πιστωτικών καρτών, των κρυπτογραφήσεων, των εξεζητημένων πατερναλιστικών παρακολουθήσεων, της «αποθήκευσης» όλων των επικοινωνιών, της στρατιωτικοποίησης του κυβερνοχώρου και της κατασκοπείας των ιδιωτών και των επιχειρηματιών.
Ως ίσως ο τεχνολογικά και φιλοσοφικά καταλληλότερος και αρμοδιότερος, ο «Μίστερ WikiLeaks» αναλύει τρόπους νομικής κατοχύρωσης κατά της ολικής παρακολούθησης που εξυπηρετούν δεσποτικές αξιώσεις, τρόπους αποφυγής της λογοκρισίας και τρόπους αντιμετώπισης των κινδύνων κατά της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της ατομικής ζωής. Εύληπτα και με τη γλώσσα του ειδικού εξηγούν τι γίνεται με μηχανισμούς του διαδικτύου και τις τραπεζικές συναλλαγές.
Επειδή δε η μαζική παρακολούθηση γίνεται ολοένα φθηνότερη, ο κίνδυνος απρόκλητης ολικής-μαζικής παρακολούθησης είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι υποψιαζόμαστε. Παρακολούθηση και αποθήκευση όλων των τηλεπικοινωνιών, όλων των φωνητικών κλήσεων, όλων των δεδομένων, των SMS και των ηλεκτρονικών μηνυμάτων που καθημερινά αποστέλλουμε. Για όλες τις τηλεφωνικές κλήσεις της Γερμανίας ενός έτους, για παράδειγμα, η αποθήκευση κοστίζει μόνο μερικά εκατομμύρια ευρώ.
Όπως σε κάθε μεγάλη καμπή της ιστορίας των ανθρώπων και της διαδρομής του πολιτικού πολιτισμού η τεχνολογία είναι δίκοπο μαχαίρι. Το ίδιο και το διαδίκτυο. Μπορεί να είναι μέσο δεσποτείας ή δημοκρατίας, μπορεί να είναι μέσο διάσωσης ζωών ή μέσο εξόντωσης των ανθρώπων και μπορεί να είναι μέσο ανάπτυξης και ευημερίας ή αντίστροφα μέσο ανισότητας και εκμετάλλευσης.
Το ποιος προσπαθεί να ελέγξει τη διαδικτυακή δομή απαιτείται να αποτελέσει κύριο πολιτικό ζήτημα ενδοκρατικά και διακρατικά. Εκτιμάται ότι οι απόψεις του Julian Assange προσφέρονται για γόνιμο πολιτικό προβληματισμό και για κανονιστικές αποφάσεις που διαφυλάττουν τον πολίτη, τον επιχειρηματία και την ιδιωτική ζωή. Ενδεχομένως και από το … Wikileaks. Οι «εξουσιαζόμενοι» πρέπει να μάθουν, υποδεικνύει ο Assange, ότι εάν οργανωθούν σωστά το διαδίκτυο αντί κατεξουσιαστικό μέσο θα μπορούσε να προάγει τη δημοκρατία, την ελευθερία και την ευημερία. Εν τούτοις, επειδή η τεχνολογία καλπάζει η ισορροπία μεταξύ του κρατικού –και όχι μόνο– διαδικτυακού κατεξουσιασμού και οργάνωσης όσων τον υπόκεινται είναι μια ζωντανή υπόθεση. Και ως προς αυτό, ο Assange υποδεικνύει προσεγγίσεις αυτό-οργάνωσης και αυτό-θέσπισης των χρηστών του διαδικτύου.